W dzisiejszych czasach coraz więcej osób ma problemy z egzekwowaniem od nich przez komorników różnego rodzaju należności wynikających z wyroków sądowych, ugód czy innych tytułów egzekucyjnych. W przypadku osób zatrudnionych jednym ze sposobów egzekucji takich należności jest skierowanie egzekucji do ich wynagrodzenia za pracę. Jakie konsekwencje niesie za sobą niewykonanie obowiązków względem komornika? Przeczytaj!
Zajęcie wynagrodzenia za pracę przez komornika a obowiązki pracodawcy
Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego do egzekucji z wynagrodzenia za pracę komornik przystępuje przez jego zajęcie. Zgodnie z art. 881 § 2 kpc komornik zawiadamia dłużnika, że do wysokości egzekwowanego świadczenia i aż do pełnego pokrycia długu nie wolno mu odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia, ani rozporządzać nim w żaden inny sposób. Dotyczy to w szczególności miesięcznego wynagrodzenia za pracę i za prace zlecone oraz nagród i premii przysługujących dłużnikowi za okres jego zatrudnienia, jak również związanego ze stosunkiem pracy zysku lub udziału w funduszu zakładowym oraz wszelkich innych funduszach pozostających w związku ze stosunkiem pracy.
Jeśli chodzi o pracodawcę dłużnika i poinformowanie go o zajęciu, to odbywa się to w ten sposób, że komornik dokonuje zajęcia wynagrodzenia za pracę, doręczając pracodawcy pismo zawiadamiające go o zajęciu świadczeń przysługujących dłużnikowi ze stosunku pracy lub za prace zlecone przez niego w związku ze stosunkiem pracy i wzywa do tego, aby w granicach wyznaczonych przez przepisy Kodeksu pracy nie wypłacał dłużnikowi kwoty podlegającej zajęciu, lecz przekazywał ją bezpośrednio wierzycielowi, jak też, żeby zawiadomił komornika o pierwszej wypłacie albo też przekazywał ją komornikowi, jeżeli zostanie skierowana do niego jeszcze inna egzekucja, a wynagrodzenie w części wymagalnej nie wystarczy na pokrycie wszystkich egzekwowanych świadczeń wymagalnych. Ponadto komornik może podjąć decyzję dotyczącą tego, żeby pracodawca przekazywał zajęte wynagrodzenie od pierwszej wypłaty bezpośrednio do komornika z pominięciem wierzyciela.
Wezwanie pracodawcy przez komornika do wykonania obowiązków
Doręczając pracodawcy zawiadomienie o zajęciu wynagrodzenia za pracę, komornik na podstawie art. 882 Kodeksu postępowania cywilnego wzywa pracodawcę dłużnika do wykonania następujących obowiązków w terminie tygodnia od dnia otrzymania zawiadomienia:
- przedstawienia za okres trzech miesięcy poprzedzających zajęcie, za każdy miesiąc oddzielnie, zestawienia miesięcznego wynagrodzenia dłużnika za pracę oraz oddzielnie jego dochodu z wszelkich innych tytułów;
- wskazania, w jakiej kwocie i w jakich terminach zajęte wynagrodzenie będzie przekazywane wierzycielowi;
- w razie zaistnienia przeszkód w wypłacie wynagrodzenia za pracę, aby pracodawca złożył oświadczenie o rodzaju tych przeszkód, podając czy inne osoby roszczą sobie prawa, czy i w jakim sądzie toczy się sprawa o zajęte wynagrodzenie i czy oraz o jakie roszczenia została skierowana do zajętego wynagrodzenia egzekucja przez innych wierzycieli.
Inne obowiązki pracodawcy związane z zajęciem przez komornika wynagrodzenia pracownika
Ponadto zgodnie z art. 884 § 2 kpc obowiązkiem pracodawcy w związku z realizacją zajęcia wynagrodzenia o pracę jest zawarcie informacji o zajęciu należności z wynagrodzenia za pracę w świadectwie pracy w razie rozwiązania stosunku pracy z dłużnikiem. Informacja o zajęciu wpisana przez pracodawcę do świadectwa pracy powinna zawierać oznaczenie komornika, który zajął należność, oraz numer sprawy egzekucyjnej, ale też powinna zawierać wysokość potrąconych już kwot. W sytuacji, gdy dotychczasowy pracodawca wie, kto jest nowym pracodawcą dłużnika, przesyła mu zawiadomienie komornika i dokumenty dotyczące zajęcia wynagrodzenia. W takiej sytuacji pracodawca musi także poinformować o tym komornika i dłużnika. Przesłanie nowemu pracodawcy dłużnika zawiadomienia komornika przez dotychczasowego pracodawcę ma skutki zajęcia należności dłużnika u nowego pracodawcy od chwili dojścia do niego zawiadomienia.
Kara grzywny za niewykonanie obowiązków względem komornika
Zdarzyć się może tak, że pracodawca nie dopełni powyższych obowiązków, które ciążą na nim w związku z zajęciem. W takiej sytuacji może on zostać ukarany przez komornika. Podstawą do tego jest art. 886 § 1 kpc, na którego podstawie komornik nakłada grzywnę za niewywiązanie się przez pracodawcę z obowiązków polegających na przekazaniu zajętego wynagrodzenia zgodnie, niewywiązanie się z obowiązku przekazywania informacji wskazanych w art. 882 kpc oraz niewywiązanie się z obowiązków dotyczących zawarcia wzmianki o zajęciu wynagrodzenia o pracę w świadectwie pracy lub powiadomienia nowego pracodawcy o zajęciu wraz z przekazaniem mu zawiadomienia komornika i dokumentów dotyczących zajęcia.
W aktualnie obowiązującym stanie prawnym nie została wyznaczona minimalna wysokość grzywny, jaką wobec pracodawcy zastosować może komornik. Oznacza to, że dokonując wymierzenia wysokości grzywny pracodawcy, dysponuje sporą uznaniowością.
Przykład 1.
Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym we Wrocławiu wymierzył pracodawcy dłużnika, który nie przekazał potrącenia wynagrodzenia za pracę, grzywnę w wysokości 2000 zł, zaś Komornik Rejonowy przy Sądzie Rejonowym w Białymstoku w podobnych okolicznościach faktycznych wymierzył pracodawcy dłużnika, który nie przekazał potrącenia wynagrodzenia za pracę, grzywnę w wysokości 4500 zł.
Ponowienie grzywny nałożonej na pracodawcę
Komornik jest uprawniony do ponawiania grzywny, jeśli pracodawca nie wywiązuje się z nałożonych na niego obowiązków, przy czym, jak wskazuje się w literaturze, wymierzenie ponownej grzywny za niewykonanie przez pracodawcę dłużnika nałożonych na niego obowiązków musi zostać poprzedzone wyznaczeniem pracodawcy przez komornika dodatkowego terminu do wykonania tego obowiązku, któremu pracodawca nie wykonał.
Forma nałożenia grzywny i podmioty, jakim jest ona wymierzana
Wymierzając pracodawcy grzywnę, komornik wydaje postanowienie, które doręcza się stronom (wierzycielowi, dłużnikowi), pracodawcy, a także prokuratorowi.
Komornik może wymierzyć grzywnę jedynie osobie fizycznej. Jak powszechnie wiadomo, pracodawcami są nie tylko osoby fizyczne, lecz także inne podmioty, przede wszystkim spółki.
W przypadku, gdy obowiązkom nałożonym przez komornika uchybił podmiot niebędący osobą fizyczną, komornik nakłada grzywnę na osobę uprawnioną do reprezentacji pracodawcy, np. osobie wskazanej w Krajowym Rejestrze Sądowym, chyba że pracodawca wskaże inną osobę odpowiedzialną za udzielenie tych informacji.
Przykład 2.
Dłużnik Jan Kowalski zatrudniony jest w ABC Sp. z o.o. z siedzibą w Katowicach. Jego pracodawca nie przekazał należnego potrącenia wynagrodzenia za pracę, dlatego też komornik ukarał grzywną prezesa jednoosobowego zarządu spółki – pana Adama Nowaka.
Ponowne wezwanie do wykonania obowiązku
Komornik po ukaraniu pracodawcy dłużnika grzywną powinien wezwać go do dokonania czynności, której uchybienie stanowiło podstawę wymierzenia grzywny, w terminie przez siebie wyznaczonym. W przypadku niewykonania tej czynności przez pracodawcę komornik może ponownie wymierzyć mu grzywnę.
Przykład 3.
Komornik przy Sądzie Rejonowym w Gdańsku wymierzył pracodawcy dłużnika, który nie przekazał potrącenia wynagrodzenia za pracę, grzywnę w wysokości 2000 zł i wezwał go do wykonania obowiązku przekazania wynagrodzenia w terminie 7 dni od daty doręczenia postanowienia. Po upływie 7 dni pracodawca nadal nie przekazał należnych środków, dlatego też Komornik ponownie ukarał go grzywną – tym razem w wysokości 5000 zł.
Doręczenie postanowienia o ukaraniu pracodawcy grzywną prokuratorowi umożliwia mu wzięcie udziału w toczącym się postępowaniu, ale także ma na celu podjęcie czynności zmierzających do ewentualnego pociągnięcia osób ukaranych do odpowiedzialności karnej za niedopełnienie lub przekroczenie obowiązków służbowych.
Skarga pracodawcy na czynność ukarania przez komornika
Na wydane przez komornika postanowienie o wymierzeniu grzywny ukaranemu pracodawcy przysługuje skarga na te czynności, bowiem przedmiotem zaskarżenia może być czynność komornika zarówno o charakterze decyzyjnym, zarządzenie, postanowienie, przybicie w egzekucji z ruchomości, jak i inne czynności niemające charakteru decyzyjnego. Skarga na czynności komornika dotycząca ukarania pracodawcy oraz inne skargi na czynności komornika podlega opłacie stałej w wysokości 50 zł. Może być wniesiona na formularzu opracowanym przez Ministerstwo Sprawiedliwości albo sporządzona w formie pisma procesowego ze wskazaniem zaskarżonej czynności, tj. czynności ukarania grzywną i żądaniem jej uchylenia.
Po rozpoznaniu sprawy sąd lub referendarz sądowy mogą uchylić zaskarżoną czynność ukarania, ale mogą także na wniosek ukaranego zmienić wysokość grzywny, jeśli okazałaby się ona zbyt wygórowana.
Na postanowienie w przedmiocie rozpoznania skargi na czynności komornika o ukaraniu pracodawcy grzywną służy zażalenie. Po rozpoznaniu zażalenia postanowienie o ukaraniu staje się prawomocne. Podobnie, jeśli ukarany nie zaskarży postanowienia o ukaraniu skargą na czynności komornika w terminie 7 dni od daty jej doręczenia, postanowienie staje się prawomocne.
Egzekucja grzywny nałożonej na pracodawcę
Po uprawomocnieniu się postanowienia o ukaraniu pracodawcy grzywną komornik przesyła je sądowi rejonowemu, przy którym działa, w celu wyegzekwowania grzywny przez sąd, przy zastosowaniu przepisów o egzekucji grzywien i kar pieniężnych orzeczonych w postępowaniu cywilnym przysługujących Skarbowi Państwa.
Po przekazaniu sądowi przez komornika prawomocnego postanowienia o ukaraniu grzywną sąd wzywa ukaranego pracodawcę do dobrowolnego uiszczenia grzywny w terminie 30 dni od dnia doręczenia jej wezwania. Po bezskutecznym upływie tego terminu sąd z urzędu wydaje polecenie wszczęcia egzekucji należności i kieruje je do komornika, dołączając do niego tytuł wykonawczy, którym jest prawomocne postanowienie o ukaraniu pracodawcy grzywną.
Komornik po otrzymaniu z sądu polecenia wszczęcia egzekucji wraz z tytułem z urzędu podejmuje niezbędne czynności do wyegzekwowania należności, jednak posiada w tym zakresie ograniczenia, ponieważ wszczęcie egzekucji z nieruchomości lub egzekucji, do której stosuje się odpowiednio przepisy o egzekucji z nieruchomości, wymaga wyraźnego polecenia sądu.
Podsumowując, należy stwierdzić, że pracodawca nie powinien uchylać się od obowiązków, jakie nałożono na niego w związku z egzekucją wynagrodzenia za pracę, gdyż może zostać wielokrotnie ukarany grzywną, której kwota po zsumowaniu może przekroczyć kilka lub kilkadziesiąt tysięcy złotych. Jeśli jednak pracodawca został ukarany za niewykonanie obowiązków względem komornika, zawsze może zaskarżyć ukaranie skargą na czynności komornika i wnosić o uchylenie czynności ukarania lub obniżenie wysokości grzywny.
