Jednym z rozwiązań, jakie weszły w życie w 2022 roku w związku z wprowadzeniem Polskiego Ładu, jest ulga dla pracowników z co najmniej czworgiem dzieci. Jest to zwolnienie od podatku dochodowego od osób fizycznych niektórych przychodów takich podatników. Poznaj warunki tych zmian podatkowych.
Na czym polega ulga dla rodzin 4+?
Zgodnie art. 21 ust. 1 pkt 153 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych od 1 stycznia 2022 roku obowiązuje zwolnienie od podatku dochodowego przychodów w wysokości nieprzekraczającej kwoty 85 528 zł zwane ulgą dla rodzin 4+.
Ulga dla rodzin 4+ dotyczy osób wychowujących co najmniej czworo dzieci, które uzyskują przychody:
- z tytułu umowy o pracę, stosunku służbowego, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy;
- z umowy zlecenia;
- z działalności gospodarczej opodatkowanej według skali podatkowej, podatkiem liniowym 19%, korzystających z ulgi IP BOX (5% podatku) lub rozliczających się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Z ulgi może skorzystać podatnik, który jest rodzicem (również zastępczym) lub opiekunem prawnym bez względu na stan cywilny. Ważne, aby w 2022 roku wychowywał co najmniej czworo dzieci, czyli:
- wykonywał wobec nich władzę rodzicielską lub
- pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim mieszkało, lub
- sprawował funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.
W przypadku pełnoletnich uczących się dzieci z ulgi może skorzystać także podatnik, który płacił na nie zasądzone alimenty albo sprawował funkcję rodziny zastępczej.
Na jakie dzieci przysługuje ulga?
Co do zasady ulga przysługuje na dzieci do ukończenia 18. roku życia. Jednak można ją otrzymać także na dzieci pełnoletnie do osiągnięcia przez nie 25. roku życia, pod warunkiem, że:
- otrzymują zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną albo
- nadal się uczą.
W przypadku dzieci, które otrzymują zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną, nie ma znaczenia wysokość ich dochodów. Natomiast w przypadku osób pełnoletnich do 25. roku życia, uczących się, obowiązuje limit dochodów w wysokości 16 061 zł rocznie. Nie wlicza się do niego renty rodzinnej.
Co ciekawe, w przypadku, gdy czwarte dziecko urodzi się ostatniego dnia roku, podatnik będzie mógł odliczyć sobie ulgę w zeznaniu rocznym, mimo że prawo do niej nabył dopiero w ostatnim dniu roku.
Do jakich przychodów nie można zastosować ulgi?
Ulga dla rodzin 4+ nie będzie miała zastosowania do wszystkich przychodów. Nie obejmie ona:
- zasiłków chorobowych, macierzyńskich, ojcowskich, opiekuńczych – a więc wszystkich świadczeń wypłacanych z ubezpieczenia społecznego;
- przychodów z umów o dzieło;
- przychodów z praw autorskich (oprócz tych uzyskiwanych na podstawie umowy o pracę);
- przychodów podlegających opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym wymienionych w ustawie, np. z umów zlecenia do 200 zł czy od zysków kapitałowych;
- przychodów zwolnionych od podatku dochodowego, np. diet, świadczeń z ZFŚS czy świadczeń 500+.
Kiedy dokładnie przysługuje ulga dla pracowników z co najmniej czworgiem dzieci?
Z ulgi można skorzystać w trakcie roku podatkowego, jednak ostateczne jej rozliczenie nastąpi w zeznaniu rocznym.
Jeżeli podatnik jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia i chciałby, aby pracodawca nie naliczał mu podatku dochodowego w trakcie roku, powinien złożyć oświadczenie o spełnianiu warunków wynikających z ustawy.
Pracownik zobowiązuje się w nim także do poinformowania pracodawcy o wszelkich zmianach stanu rzeczy, np. utracie prawa do stosowania ulgi z powodu przekroczenia limitu dochodów wynoszącego 16 061 zł przez jedno z pełnoletnich dzieci czy też z innego powodu.
Kiedy rodzice mogą stracić prawo do ulgi?
Jeżeli zdarzy się sytuacja, że w trakcie roku podatkowego dziecko zostanie umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, wówczas takie dziecko nie będzie uwzględniane przy ustalaniu prawa do ulgi. Instytucje zapewniające całodobowe utrzymanie to między innymi:
- młodzieżowy ośrodek wychowawczy;
- schronisko dla nieletnich;
- zakład karny;
- areszt śledczy
- dom pomocy społecznej,
a także każda szkoła, która zapewnia całodobowe, nieodpłatne utrzymanie np. szkoła wojskowa.
Przykład 1.
Rodzice wychowują czworo dzieci w wieku szkolnym i korzystają z ulgi PIT-0 dla rodzin wychowujących czworo dzieci. Ojciec prowadzi działalność gospodarczą na skali podatkowej, a matka jest zatrudniona na umowie o pracę i złożyła pracodawcy oświadczenie o spełnianiu warunków do skorzystania z ulgi dla rodzin 4+. Oboje nie płacą w związku z tym podatku dochodowego. We wrześniu ich syn podjął naukę w szkole wojskowej, która spełnia warunki instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie. Oznacza to, że w zeznaniu rocznym zarówno ojciec, jak i matka będą musieli dopłacić podatek, gdyż nie byli rodzicami czwórki dzieci w rozumieniu ustawy.
Ulgę za cały rok będzie trzeba zwrócić także w sytuacji, gdy pełnoletnie uczące się dziecko dorabiające sobie w wakacje przekroczy nawet o 1 zł dopuszczalną kwotę dochodu, który w ciągu roku wynosi jedynie 16 061 zł.
Należy mieć nadzieję, że ustawodawca zmieni przepisy, co zdarza się w przypadku Polskiego Ładu dość często, gdyż w obecnym stanie prawnym opcja, że podatnik musiałby oddać niezapłacony podatek, ponieważ utracił prawo do ulgi w trakcie roku, jest głęboko niesprawiedliwa. W przypadku wyboru szkoły z całodziennym utrzymaniem można to jeszcze jakoś wytłumaczyć, zakładając, że decyzja o jej wyborze zapadła już wcześniej, ale umieszczenia dziecka w placówce wychowawczej chyba nikt nie planuje.
Jest to niewątpliwie jedna z wielu pułapek Polskiego Ładu, na którą podatnicy powinni zwrócić uwagę i rozważyć możliwość rozliczenia ulgi dla rodzin 4+ dopiero w zeznaniu rocznym.
