Umowa SAAS - zakres oraz charakterystyka

Rozwój nowych technologii siłą rzeczy wymógł stosowanie nowych typów umów. Jednym z przykładów jest chociażby umowa w modelu SAAS, która staje się coraz popularniejszym rozwiązaniem na całym świecie. Czym jest zatem umowa SAAS i jak poprawnie ją skonstruować?

Umowa SAAS

Kontrakty związane z SAAS (ang. software as a service – oprogramowanie jako usługa) powstały wskutek stosowania rozwiązań technologicznych opartych na chmurze. Jeśli korzystamy z oprogramowania bez potrzeby instalowania go na własnym komputerze lub nieposiadającego fizycznego nośnika (np. płyty CD, DVD lub pendrive), to z dużym prawdopodobieństwem mamy do czynienia z programem typu SAAS.

Jak można się domyślić, umowa SAAS powstała po to, by regulować wzajemne prawa i obowiązki twórcy programu lub aplikacji w chmurze i ich użytkownika. Co prawda nie istnieje obowiązek zawierania tego rodzaju umów, jednak w znacznej większości przypadków chronią one szeroko rozumiany interes twórcy danego oprogramowania, a więc przez to są w zasadzie niezbędne. Pamiętajmy, że twórca ma możliwość udostępnienia swojego dzieła w całkowicie darmowy i nieograniczony sposób, co wówczas nie będzie wymagało zawierania żadnej umowy z użytkownikami.

Umowa SAAS musi być zakwalifikowana do umów nienazwanych, a więc stanowiących zlepek różnych regulacji stosowanych w odrębnych kontraktach. Z racji jej charakteru jest ona najbliższa umowie zlecenia, w której mamy do czynienia z wykorzystywaniem autorskich praw do dzieła. Oprogramowanie komputerowe, bez względu na swoją lokalizację oraz sposób utrwalenia, co do zasady jest uznawane za dzieło w rozumieniu polskich przepisów regulujących prawo autorski i prawo własności przemysłowej.

Co obejmuje umowa SAAS?

Umowa w modelu SAAS powinna odnosić się do 3 podstawowych kwestii:

1. licencji,
2. świadczenia usług drogą elektroniczną,
3. ochrony danych osobowych.

Umowy typu SAAS są określane umowami o świadczenie usług, co w świetle polskiego ustawodawstwa powoduje, że nie powinniśmy utożsamiać ich z umowami licencyjnymi w rozumieniu Prawa autorskiego. Z drugiej strony nasze regulacje prawne dopuszczają stosowanie licencji w tego rodzaju przypadkach, choć jest to stosunkowo rzadkie i uzależnione od wyłącznej decyzji twórcy programu i osoby, która będzie z niego korzystać na zasadach licencji.

Zgodnie z treścią art. 8 ust. 1 Ustawy z dnia 18 lipca 2002 roku o świadczeniu usług drogą elektroniczną usługodawca powinien stosować w przypadku oprogramowania SAAS odpowiedni regulamin, który w całości może nawet zastąpić umowę cywilnoprawną. Usługodawca w świetle polskiego prawa:

• określa regulamin świadczenia usług drogą elektroniczną;
• nieodpłatnie udostępnia usługobiorcy regulamin przed zawarciem umowy o świadczenie takich usług, a także – na jego żądanie – w taki sposób, który umożliwia pozyskanie, odtwarzanie i utrwalanie treści regulaminu za pomocą systemu teleinformatycznego, którym posługuje się usługobiorca.

Ochrona danych osobowych jest ostatnim, ale nie mniej ważnym elementem, który musi zostać uwzględniony przez twórcę przy udostępnianiu oprogramowania SAAS – nawet gdy ma to nastąpić w sposób nieodpłatny. W praktyce będziemy stosowali tutaj powszechnie znane przepisy RODO oraz polskiej ustawy o ochronie danych osobowych.

Umowa SAAS należy do kategorii umów nienazwanych, co oznacza, że to jej strony określają wzajemne prawa i obowiązki. Mogą to zrobić w zasadzie w dowolny sposób, pod warunkiem że nie naruszają przy tym obowiązującego prawa ani zasad współżycia społecznego. Takie zobowiązanie powinno opierać się na art. 750 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. W umowie w modelu SAAS powinniśmy odnaleźć zapisy regulujące:

• odpłatność lub nieodpłatność korzystania z oprogramowania w chmurze;
• formę udostępniania oprogramowania dla użytkowników (np. konieczność posiadania loginu oraz hasła tworzonego przez użytkownika lub twórcę programu);
• okres, na który użytkownik uzyskuje dostęp do oprogramowania (możliwe jest przyznawanie dostępu dożywotniego oraz limitowanego czasowo);
• możliwość przedłużenia obowiązywania umowy terminowej;
• możliwość lub brak możliwości udostępniania oprogramowania osobom trzecim;
• zasady odpowiedzialności każdej ze stron za naruszenie postanowień umownych;
• kwestię aktualizacji i innych zmian w oprogramowaniu;
• reguły dotyczące przerw w dostarczaniu oprogramowania (np. ze względu na prace konserwacyjne);
• zasady wykorzystywania danych osobowych zarejestrowanych użytkowników.

Umowa czy regulamin SAAS?

Tak naprawdę twórca oprogramowania w modelu SAAS sam decyduje, czy będzie chciał udostępniać swoje dzieło w ramach jednej wspólnej umowy ze wszystkimi użytkownikami, umów indywidualnych zawieranych z każdym użytkownikiem osobno lub regulaminu korzystania z oprogramowania. Każde z ww. rozwiązań jest prawnie dopuszczalne i nie wyklucza stosowania ich zarówno osobno, jak i łącznie.

Dopuszczalna jest sytuacja, w której twórca programu SAAS zastosuje ogólny regulamin umieszczany na stronie internetowej oraz umowy indywidualne, które będą doprecyzowywać postanowienia w nim zawarte. 

Zarówno umowa, jak i regulamin dotyczący oprogramowania SAAS może być sporządzony przez twórcę dzieła samodzielnie. Przepisy nie wskazują w tym zakresie na konieczność stosowania jakiejkolwiek formy kwalifikowanej, np. formy aktu notarialnego. Nie ma także obowiązku korzystania ze wsparcia prawnika podczas przygotowywania schematu obowiązującej umowy. Praktyka pokazuje jednak, że dla niedoświadczonych przedsiębiorców jest ono ważne i potrzebne.

Podsumowanie

Umowa w modelu SAAS przybiera co do zasady postać umowy o świadczenie usług, aczkolwiek nie ma w tym zakresie przymusu prawnego. Strony takiego zobowiązania mogą bowiem zawrzeć dowolny rodzaj kontraktu, którego przedmiotem będzie udostępnianie oprogramowania umieszczanego w chmurze. Dopuszczalna jest także całkowita rezygnacja z umowy SAAS i sporządzenie jednego wspólnego regulaminu korzystania z oprogramowania dla wszystkich użytkowników. Niezależnie od odpłatności SAAS twórca takiego oprogramowania powinien zdecydować się na jedno z ww. rozwiązań.