Od 1 stycznia 2025 roku wszystkie umowy zlecenia będą ozusowane, zgodnie z tym zostaną objęte obowiązkowymi składkami na ubezpieczenia społeczne. Jest to krok w kierunku pełnego oskładkowania tego rodzaju umów, co ma na celu zarówno poprawę warunków pracy, jak i zapewnienie wyższych emerytur w przyszłości dla osób zatrudnionych na takich umowach. Ta zmiana jest częścią szerszej reformy mającej na celu zrównanie warunków konkurencji oraz zwiększenie sprawiedliwości społecznej na rynku pracy.
Kontekst i cele reformy
Obecnie Polska jest jednym z nielicznych krajów w Europie, gdzie nie wszystkie umowy zlecenia są w pełni oskładkowane. Praktyka ta pozwala firmom na unikanie pełnych kosztów pracy, co daje im przewagę konkurencyjną nad firmami zatrudniającymi pracowników na umowach o pracę. Oskładkowanie wszystkich umów zlecenia ma na celu wyrównanie tych różnic i zapewnienie, że wszystkie formy zatrudnienia są traktowane jednakowo pod względem kosztów związanych z ubezpieczeniami społecznymi.
Łukasz Kozłowski, ekspert Federacji Przedsiębiorców Polskich, podkreśla, że zmiana ta jest konieczna i długo oczekiwana. Uważa, że pełne oskładkowanie umów zlecenia jest krokiem w dobrą stronę zarówno dla biznesu, państwa, jak i zatrudnionych. Taka reforma ma na celu nie tylko wyrównanie warunków konkurencji, lecz także zwiększenie przyszłych emerytur osób pracujących na umowach zlecenia, które obecnie często mają niskie świadczenia emerytalne.
[alert info]Zapowiadane zmiany w oskładkowaniu umów zleceń wprowadzane są w ramach prac nad kamieniem milowym A71G z KPO i wejdą w życie w I kwartale 2025 roku.[/alert-info]
Umowy zlecenia będą ozusowane od 2025 roku - co dokładnie się zmieni?
Aktualnie umowa zlecenie podlega składkom społecznym: emerytalnej, rentowej, wypadkowej. Składka chorobowa jest dla zleceniobiorców dobrowolna. Obowiązkowa jest natomiast składka zdrowotna. Istnieją jednak przypadki (opisane niżej), kiedy umowa zlecenie zwolniona jest z oskładkowania składkami społecznymi.
Po wprowadzeniu zapowiadanych zmian każda umowa zlecenie będzie podlegała pełnym składkom społecznym (w tym także składka chorobowa będzie obowiązkowa) oraz składce zdrowotnej.
Umowa zlecenie przestanie być sposobem na optymalizację kosztów zatrudnienia
W obecnym stanie prawnym umowy zlecenie często są wykorzystywane do optymalizacji kosztów zatrudnienia. Wynika to z tego, że umowy zlecenia oskładkowane są obowiązkowymi składkami społecznymi (emerytalnymi, rentowymi, wypadkowymi) tylko do wysokości minimalnego wynagrodzenia. Oznacza to, że jeśli zleceniobiorca posiada więcej niż jedną umowę zlecenie i jego wynagrodzenie przynajmniej jednej z nich (lub sumy kilku) wynosi tyle, co minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danym roku, to z pozostałych umów obowiązkowa jest tylko składka zdrowotna. W związku z tym często spotykaną praktyką było zawieranie kilku umów zlecenie z jednym zleceniobiorcom. Jedna z nich była zawierana na kwotę minimalnego wynagrodzenia, natomiast druga (najczęściej na znacznie wyższą kwotę) była już objęta tylko obowiązkową składką zdrowotną. Po zmianach każda umowa będzie podlegała oskładkowaniu, bez względu na kwoty wynagrodzenia.
Przykład 1.
Zleceniobiorca wykonujący skomplikowane projekty dla zleceniodawcy wynegocjował wynagrodzenie w wysokości 10 000 zł netto. Zleceniodawca przystał na nie, jednak w celu obniżenia kosztów zatrudnienia zaproponował podpisanie dwóch umów zlecenie. Jedna z nich obejmowała część obowiązków zleceniobiorcy, a kwota wynagrodzenia wynosiła 4 300 zł brutto i była objęta obowiązkowymi składkami społecznymi oraz składką zdrowotną.
Pierwsza umowa:
- brutto: 4 300 zł;
- netto: 3 106,40 zł;
- całkowity koszt zatrudnienia: 5 180,64 zł.
Na podstawie powyższych wyliczeń druga umowa zleceniobiorcy została zawarta na kwotę 6 893,60 zł netto.
Obliczenia:
10 000 zł - 3 106,40 zł = 6 893,60 zł netto
Druga umowa:
- brutto: 8 468,79 zł;
- netto: 6 893,60 zł;
- całkowity koszt zatrudnienia: 8 468,79 zł.
Koszt całkowity z obu umów wynosi 12 074,24 zł.
Przykład 2.
Ile wyniesie koszt całkowity zatrudnienia tego samego zleceniobiorcy z przykładu 1. po wejściu w życie nowych przepisów?
Pierwsza umowa:
- brutto: 4 422,09 zł;
- netto: 3 106,40 zł;
- całkowity koszt zatrudnienia: 5 327,74 zł.
Druga umowa:
- brutto: 9 814,33 zł;
- netto: 6 893,60 zł;
- całkowity koszt zatrudnienia: 11 824,30 zł.
Koszt całkowity z obu umów będzie wynosił 17 152,04 zł.
Różnica między obecnym kosztem zatrudnienia a tym, który będzie obowiązywał po wprowadzeniu nowych przepisów, to aż 5 077,80 zł (17 152,04 zł - 12 074,24 zł).
Koniec ze zbiegiem tytułów ubezpieczenia
Reforma ta jest również odpowiedzią na problem zbiegu tytułów do ubezpieczeń społecznych. Obecnie możliwe jest posiadanie kilku umów zlecenia i płacenie składek tylko od jednej z nich. Dotyczy to między innymi sytuacji, kiedy zleceniobiorca ma także inne tytuły mogące stanowić podstawę oskładkowania, np. umowę o pracę lub gdy prowadzą działalność gospodarczą. W obecnym stanie prawnym, jeśli zleceniobiorca ma już jeden tytuł do ubezpieczeń i składki z niego opłacane są od podstawy przynajmniej minimalnego wynagrodzenia, to z tytułu umowy zlecenia obowiązkowa jest tylko składka zdrowotna. To po wejściu nowelizacji również się zmieni i w takim przypadku także umowy zlecenie będą podlegały pełnemu oskładkowaniu.
Skutki dla pracowników i pracodawców
Dla pracowników oskładkowanie umów zlecenia oznacza, że ich wynagrodzenia netto mogą być niższe, ponieważ będą musieli płacić składki na ubezpieczenia społeczne. Oskar Sobolewski, ekspert emerytalny, zauważa, że chociaż zmiana ta może być postrzegana jako obniżka wynagrodzeń, w dłuższej perspektywie przyczyni się do wyższych emerytur, co jest istotnym aspektem bezpieczeństwa finansowego na przyszłość.
Dla pracodawców natomiast oznacza to wyższe koszty zatrudnienia. Piotr Filipczyk wskazuje, że wzrost kosztów zatrudnienia może wynieść nawet 20%, co może skłonić niektórych pracodawców do przeniesienia tych kosztów na siebie, aby nie stracić pracowników. Firmy będą musiały dostosować swoje budżety do nowych regulacji, co może wpłynąć na ceny oferowanych usług i produktów.
Historia i przyszłość reformy
Pomysł pełnego oskładkowania umów zlecenia nie jest nowy. Był już dyskutowany w przeszłości, jednak jego wdrożenie kilkakrotnie opóźniano, m.in. z powodu pandemii COVID-19. Obecnie jednak, dzięki zawarciu tej reformy w Krajowym Planie Odbudowy, wydaje się, że termin 1 stycznia 2025 roku jest ostateczny i zmiany te wejdą w życie zgodnie z planem.
Podsumowanie
Pełne oskładkowanie umów zlecenia od 2025 roku stanowi znaczącą reformę rynku pracy w Polsce. Celem tej zmiany jest wyrównanie warunków konkurencji oraz zapewnienie lepszego zabezpieczenia socjalnego dla pracowników. Chociaż wiąże się to z wyższymi kosztami dla pracodawców i niższymi wynagrodzeniami netto dla pracowników, długoterminowe korzyści w postaci wyższych emerytur mogą przewyższać te krótkoterminowe trudności. Pracodawcy i pracownicy powinni przygotować się na te zmiany, aby jak najlepiej dostosować się do nowych warunków na rynku pracy.
