W ostatnich miesiącach coraz więcej kredytobiorców podejmuje działania mające na celu unieważnienie umowy kredytowej opartej na WIBOR lub zawarcie ugody z bankiem w jej zakresie. Postępowania toczą się na skutek uznania wskaźnika WIBOR jako bezskutecznego. Co to dokładnie oznacza? Jakie wówczas skutki podatkowe niesie za sobą unieważnienie umowy kredytowej? Odpowiadamy!
Jaką rolę pełni WIBOR dla kredytów gotówkowych?
W zakresie kredytów gotówkowych WIBOR pełni funkcję określenia wysokości odsetek, które kredytobiorca zobowiązany będzie spłacać. Zaciągając kredyt gotówkowy, bank stosuje wskaźnik WIBOR jako jedną ze składowych oprocentowania kredytu w połączeniu z marżą oraz innymi kosztami, które wpływają na całkowity koszt kredytu.
WIBOR jest stosowany przez banki w okresach jedno, trzy lub sześciomiesięcznych (kolejno WIBOR-1M, WIBOR-3M oraz WIBOR-6M). Warto jednak mieć na uwadzę, że wskaźnik ten jest uzależniony od warunków rynkowych. Co więcej, z chwilą wzrostu wskaźnika WIBOR kredytobiorcy muszą liczyć się z wyższymi odsetkami podlegającymi spłacie.
Unieważnienie umowy kredytowej opartej na WIBOR
Unieważnienie umowy kredytowej opartej na WIBOR ma miejsce, jeśli:
- na skutek postępowania sądowego zostanie stwierdzone, że postanowienia dotyczące WIBOR są niezgodne z prawem
- lub umowa w całości zostanie unieważniona z uwagi na stwierdzenie wadliwości całego oprocentowania kredytu.
W postępowaniu sądowym to kredytobiorca, który wytacza sprawę bankowi, przedstawia swoje oczekiwania, zatem to od niego będzie zależeć, z jakim skutkiem może zakończyć się postępowanie.
W pierwszym przypadku, jeśli na skutek postępowania sądowego zostanie stwierdzone, że postanowienia dotyczące WIBOR są niezgodne z prawem, umowa z bankiem pozostaje dalej zawarta, niemniej oprocentowanie kredytu będzie wolne od WIBOR. Jeśli kredytobiorca zdecyduje się na takie rozwiązanie, wówczas dalsza spłata kredytu jest stabilna i obejmuje raty w wysokości, które nie będą uzależnione od wahań rynkowych.
W drugim przypadku, jeśli kredytobiorca w trakcie postępowania sądowego będzie się domagać całościowego stwierdzenia wadliwości oprocentowania zaciągniętego kredytu, wówczas sąd może stwierdzić nieważność umowy.
W obu przypadkach ma miejsce unieważnienie umowy kredytowej opartej na WIBOR, tak więc skutki podatkowe dla kredytobiorcy będa jednakowe.
Powyższe potwierdza art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT, który wskazuje, że przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Zatem jeśli sąd stwierdzi nieważność umowy, to jest to jednoznacznie z jej bezskutecznością, a więc otrzymany zwrot środków od banku nie podlega opodatkowaniu po stronie kredytobiorcy.
Ugoda w zakresie umowy kredytowej opartej na WIBOR
Ugody w zakresie kredytów, których oprocentowanie oparte jest na WIBOR, mają miejsce bez postępowania sądowego – kredytobiorca nawiązuje porozumienie z bankiem. Może mieć ono różne skutki prawne, tym samym od warunków porozumienia będą uzależnione konsekwencje podatkowe.
Zgodnie z § 1 ww. rozporządzenia zaniechanie poboru podatku dochodowego PIT dotyczy kwot:
- umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w sytuacji gdy:
- kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego – gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz
- osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej
– pod warunkiem, że wierzytelności te związane są z:
- kwotami kredytu mieszkaniowego,
- odsetkami i prowizjami bankowymi tego kredytu,
- innymi opłatami, jeśli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń;
otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.
