Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów przez podmiot zwolniony z VAT

Jestem przedsiębiorcą zwolnionym z podatku VAT. W tym miesiącu po raz pierwszy planuję dokonać zakupu towarów od kontrahenta mającego siedzibę na terenie Unii Europejskiej. Czy wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów powoduje u mnie jakieś dodatkowe obowiązki?

Joanna, Poznań

W przypadku dokonywania transakcji wewnątrzwspólnotowych podatnik zobowiązany jest co do zasady do rejestracji do VAT UE oraz wykazania transakcji WNT (jednoczesnego opodatkowania transakcji podatkiem VAT należnym i naliczonym). Przy czym podatnik zwolniony z VAT może skorzystać z uproszczenia, jakim jest zwolnienie z rozliczania transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów ze względu na wartość dokonanych zakupów wewnątrzwspólnotowych w ciągu roku podatkowego. Podatnik VAT zwolniony ma jednak prawo zrezygnować z tego uproszczenia i dobrowolnie zarejestrować się do transakcji wewnątrzwspólnotowych.

Kto może skorzystać ze zwolnienia z VAT?

Nie każdy przedsiębiorca jest zobowiązany do rozliczania podatku VAT, gdyż występują w tym zakresie zwolnienia. Zwolnienia z podatku VAT można podzielić na zwolnienia podmiotowe i przedmiotowe. Istnieje także katalog czynności, których wykonywanie wymaga rejestracji do VAT już od pierwszej transakcji.

Zwolnienie podmiotowe

Jak stanowi art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, ze zwolnienia podmiotowego mogą korzystać podatnicy, u których w roku ubiegłym nie został przekroczony ustanowiony limit obrotu. W 2020 roku limit ten wynosi 200 000 tys. zł.

Ze zwolnienia podmiotowego mogą skorzystać również podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej, o ile przewidywany obrót ze sprzedaży nie przekracza powyższego limitu.

Limit obrotów ustalany na potrzeby zwolnienia z VAT nie obejmuje:

• wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju,
• odpłatnego świadczenia usług zwolnionych od podatku,
• towarów, które są zaliczane przez podatnika do środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Zwolnienie przedmiotowe

Zwolnienie przedmiotowe dotyczy natomiast czynności wykonywanych przez podatnika. Ich lista znajduje się w art. 43 ust. 1 ustawy o VAT i należą do nich m.in.:

• usługi medyczne,
• usługi finansowe,
• usługi edukacyjne.

Kto nie może skorzystać ze zwolnienia z VAT?

Występują także czynności, które nie mogą korzystać ze zwolnienia z podatku VAT i wymagają rejestracji jako podatnik VAT czynny już od pierwszej transakcji. Do tych czynności należą:

• sprzedaż wyrobów z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali,

• sprzedaż towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym (z wyjątkiem energii elektrycznej, wyrobów tytoniowych oraz samochodów osobowych, innych niż nowe środki transportu, zaliczanych przez podatnika, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji),

• sprzedaż terenów budowlanych,

• sprzedaż budynków, budowli lub ich części, w przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 lit. a) i b),

• sprzedaż nowych środków transportu,

• sprzedaż wysyłkowa:

• preparatów kosmetycznych i toaletowych,

• komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych,

• urządzeń elektrycznych i nieelektrycznych sprzętu gospodarstwa domowego,

• silników, turbin, pomp,

• sprzedaż hurtowych i detalicznych części do:

• pojazdów samochodowych,

• motocykli,

• usługi prawnicze,

• usługi w zakresie doradztwa (z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego),

• usługi jubilerskie,

• usług ściągania długów, w tym factoringu.

Czym jest transakcja WNT i jak ją rozliczać?

Definicja wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów została zawarta art. 9 ust. 1 ustawy o VAT, na mocy którego „przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towaru, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 4, rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz”.

Zatem aby doszło do transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia usług, musi nastąpić przeniesienie prawa własności, a towar powinien przemieścić się między dwoma krajami członkowskimi. Nie ma tu znaczenia kraj, z jakiego pochodzą strony transakcji.

W przypadku transakcji WNT obowiązek rozliczenia podatku VAT przechodzi ze sprzedawcy na nabywcę, który nalicza podatek należny oraz – w przypadku gdy zakup wykorzystywany jest do działalności opodatkowanej – ma prawo odliczyć podatek naliczony. Rozliczenie odbywa się wówczas na zasadach odwrotnego obciążenia, a transakcja jest dla podatnika neutralna na gruncie VAT.

Obowiązek podatkowy z tytułu wewnątrzwspólnotowego świadczenia usług powstaje co do zasady w dacie wystawienia faktury nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu dokonania dostawy towaru będącego przedmiotem WNT. Zatem w sytuacji nieotrzymania faktury od kontrahenta dokumentującej zakup wewnątrzwspólnotowy nabywca ma obowiązek samodzielnie wykazać transakcję na gruncie podatku VAT w dniu 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu dostawy.

Przykład 1.

Pani Agnieszka jest podatnikiem zarejestrowanym do transakcji wewnątrzwspólnotowych. 12 stycznia 2020 roku dokonała transakcji WNT z Niemiec, a towar dotarł do niej 17 stycznia 2020 roku bez faktury. Mimo licznych próśb, po miesiącu faktura VAT nadal do pani Agnieszki nie dotarła. Jak należy wykazać podatek VAT z tytułu tej transakcji?

W takiej sytuacji pani Agnieszka jest zobowiązana do sporządzenia dokumentu wewnętrznego opodatkowania i samodzielnego dokonania wyceny towaru na podstawie np. zamówienia, oferty lub korespondencji z dostawcą. Wyceniony towar trzeba opodatkować, a podatek VAT należny wykazać 15 lutego w rejestrze VAT sprzedaży. Jeżeli towar wykorzysta się do działalności opodatkowania, będzie możliwe odliczenie VAT naliczonego w rejestrze VAT zakupu na podstawie tak sporządzonego dokumentu.

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów u nievatowca

W przypadku podatników zwolnionych z VAT istnieje możliwość skorzystania ze zwolnienia w odniesieniu do transakcji WNT. Jeżeli wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia w całości nie przekroczyła w danym roku podatkowym 50 000 zł, nievatowiec ma prawo nie wykazywać WNT, dokonując nabycia towarów z innego kraju Unii Europejskiej i rozliczyć transakcję jak krajową. Korzystanie ze zwolnienia w odniesieniu do transakcji WNT jest jednak dobrowolne.

Podatnik zwolniony z VAT z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia usług ma obowiązek składania deklaracji VAT-8. Należy ją składać nawet za okresy, w których obowiązek podatkowy nie powstał.

Podsumowując, podatnik VAT zwolniony ma prawo nie wykazywać wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w sytuacji, gdy wartość tych transakcji w danym roku podatkowym nie przekroczyła 50 tys. zł. Po przekroczeniu tego limitu lub dobrowolnej rejestracji do transakcji wewnątrzwspólnotowych (WNT) należy dokonać opodatkowania WNT w Polsce.