Wprowadzenie produktu na rynek unijny wymaga spełnienia określonych w przepisach warunków. Czy wprowadzenie towaru na rynek jednego z państw członkowskich zapewnia możliwość obrotu danym towarem we wszystkich pozostałych państwach Unii Europejskiej? Jakie wymogi wprowadzania produktu na rynek UE są stawiane? Dowiesz się z poniższego artykułu.
Wymogi wprowadzania produktu na rynek UE – ogólne zasady
Chcąc wprowadzić na rynek UE określone produkty, w pierwszej kolejności należy zweryfikować, czy produktów tych nie dotyczą wymagania wynikające wprost z przepisów unijnych. W niektórych przypadkach, w celu ujednolicenia zasad na całym swoim obszarze, UE wprowadziła zharmonizowane reguły dotyczące wymogów względem produktów.
Jeśli takie reguły w danym obszarze nie zostały wprowadzone, należy jeszcze dodatkowo zweryfikować krajowe przepisy – obowiązujące w państwie członkowskim, w którym dany produkt ma zostać wprowadzony do obrotu.
Jeżeli dane produkty nie zostały objęte ani wymogami w ramach przepisów jednolitych w skali UE, ani lokalnymi wymogami danego państwa członkowskiego, wprowadzenie takich produktów na rynek objęte jest wymogami dyrektywy w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów oraz wydanymi na jej podstawie przepisami krajowymi dotyczącymi ogólnego bezpieczeństwa produktów.
Wymogi wprowadzania produktu na rynek UE w Polsce
Produktem bezpiecznym jest produkt, który w zwykłych lub w innych, dających się w sposób uzasadniony przewidzieć warunkach jego używania, z uwzględnieniem czasu korzystania z produktu, a także, w zależności od rodzaju produktu, sposobu uruchomienia oraz wymogów instalacji i konserwacji, nie stwarza żadnego zagrożenia dla konsumentów lub stwarza znikome zagrożenie dające się pogodzić z jego zwykłym używaniem i uwzględniające wysoki poziom wymagań dotyczących ochrony zdrowia i życia ludzkiego.
Przy dokonywaniu oceny, czy produkt stwarza poważne zagrożenie, przez które rozumie się wymagające natychmiastowych działań naruszenie wymagań bezpieczeństwa, uwzględnia się bezpośrednie lub odsunięte w czasie skutki używania produktu, w tym stopień i prawdopodobieństwo utraty zdrowia lub życia przez konsumentów, stopień narażenia poszczególnych kategorii konsumentów oraz możliwość prawidłowej oceny ryzyka przez konsumentów i możliwości jego uniknięcia.
W przypadku gdy brak jest szczegółowych przepisów Wspólnoty Europejskiej dotyczących bezpieczeństwa określonego produktu, produkt wprowadzony na rynek polski uznaje się za bezpieczny, jeżeli spełnia określone odrębnymi przepisami polskimi szczegółowe wymagania dotyczące bezpieczeństwa produktów.
Domniemywa się, że produkt spełniający wymagania wynikające z norm krajowych państw członkowskich UE, będących transpozycją norm europejskich uznanych przez Komisję Europejską za zgodne z przepisami dotyczącymi ogólnego bezpieczeństwa produktów, do których odniesienia Komisja Europejska opublikowała w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, jest produktem bezpiecznym w zakresie wymagań objętych tymi normami.
W przypadku braku przepisów lub norm, o których mowa wyżej, albo jeżeli produkt nie jest zgodny z tymi normami, jego bezpieczeństwo ocenia się w szczególności z uwzględnieniem:
- spełniania przez produkt wymagań wynikających z dobrowolnych norm krajowych państw członkowskich UE będących transpozycją norm europejskich innych niż normy uznane przez Komisję Europejską za zgodne z przepisami dotyczącymi ogólnego bezpieczeństwa produktów;
- spełniania przez produkt Polskich Norm;
- zaleceń Komisji Europejskiej określających wskazówki co do oceny bezpieczeństwa produktu;
- obowiązujących w danym sektorze zasad dobrej praktyki odnoszących się do bezpieczeństwa produktów;
- aktualnego stanu wiedzy i techniki;
- uzasadnionych oczekiwań konsumentów co do bezpieczeństwa produktu.
Obowiązki związane z bezpieczeństwem wprowadzanych produktów na rynek w Polsce
Producent jest zobowiązany wprowadzać na rynek wyłącznie produkty bezpieczne. Wprowadzając produkt na rynek polski, w zakresie prowadzonej działalności jest on zobowiązany dostarczać konsumentom informacje w języku polskim:
- umożliwiające im ocenę zagrożeń związanych z produktem w czasie zwykłego lub możliwego do przewidzenia okresu jego używania, jeżeli takie zagrożenia nie są, przy braku odpowiedniego ostrzeżenia, natychmiast zauważalne;
- dotyczące możliwości przeciwdziałania tym zagrożeniom.
Producent, zachowując należytą staranność, w zakresie prowadzonej działalności jest zobowiązany podejmować działania odpowiednie do właściwości dostarczanego produktu:
- umożliwiające uzyskiwanie przez tego producenta wiedzy o zagrożeniach, które produkt może stwarzać;
- mające na celu uniknięcie zagrożeń, w tym – o ile jest to niezbędne – umożliwiające wycofanie produktu z rynku, właściwe i skuteczne ostrzeżenie konsumentów lub wycofanie produktu od konsumentów.
Działania te mogą w szczególności polegać na:
- umieszczeniu na produkcie lub jego opakowaniu nazwy i adresu producenta oraz oznaczenia identyfikującego produkt lub, w razie potrzeby, partii produktu, chyba że nieumieszczenie takich informacji jest uzasadnione;
- przeprowadzaniu badań próbek wprowadzonych na rynek produktów, analizowaniu skarg konsumentów oraz, w miarę potrzeby, prowadzeniu rejestru tych skarg oraz bieżącym informowaniu dystrybutorów o prowadzonej w ten sposób kontroli.
Dystrybutor, w zakresie prowadzonej działalności, jest zobowiązany uczestniczyć w monitorowaniu bezpieczeństwa produktów wprowadzonych na rynek, w szczególności:
- przyjmować od konsumentów informacje o zagrożeniach powodowanych przez produkty i przekazywać je niezwłocznie producentom, organowi nadzoru oraz wojewódzkiemu inspektorowi Inspekcji Handlowej;
- przechowywać i niezwłocznie udostępniać na żądanie organu nadzoru i wojewódzkiego inspektora Inspekcji Handlowej dokumentację niezbędną do ustalenia pochodzenia produktów.
Producenci i dystrybutorzy, w zakresie prowadzonej działalności, są zobowiązani współpracować z organem nadzoru i wojewódzkim inspektorem Inspekcji Handlowej w celu uniknięcia lub eliminacji zagrożeń stwarzanych przez produkty przez nich dostarczane lub udostępniane. Producent i dystrybutor, którzy uzyskali informację, że wprowadzony na rynek produkt nie jest bezpieczny, są zobowiązani powiadomić o tym niezwłocznie organ nadzoru.
Wymogi krajowe dla wprowadzania produktów do obrotu
Poszczególne państwa członkowskie mogą wprowadzać własne, szczególne wymagania względem wprowadzanych na ich rynek produktów, przy czym wymaganie te nie mogą być wprowadzane w obszarze, który podlega jednolitym regulacjom na poziomie unijnym.
Przykład 1.
Czy przedsiębiorca będzie musiał w przypadku każdego państwa członkowskiego spełnić inne wymagania względem jednego produktu – i produkt będzie mógł być dopuszczony w jednym kraju UE, a w innych nie spełniać norm?
Pomimo różnych regulacji na poziomie krajowym państwa członkowskie muszą przestrzegać zasady wzajemnego uznawania. Reguła ta polega na tym, że każde państwo członkowskie UE powinno dopuścić do obrotu produkt, który został już legalnie wprowadzony na rynek innego państwa członkowskiego. Uznaje się, że jeżeli dany towar został wprowadzony na rynek jednego państwa członkowskiego, to spełnia on wymogi wprowadzenia do obrotu na innych rynkach państw członkowskich UE.
Oświadczenie o wzajemnym uznawaniu
Producent towarów lub towarów danego rodzaju, które są lub mają zostać udostępnione na rynku w państwie członkowskim przeznaczenia, może do celów wzajemnego uznawania sporządzić dobrowolne oświadczenie o zgodnym z prawem wprowadzeniu do obrotu towarów w celu wykazania przed właściwymi organami państwa członkowskiego przeznaczenia, że towary lub towary tego rodzaju zgodnie z prawem wprowadzono do obrotu w innym państwie członkowskim.
Podmioty gospodarcze, które podpisują oświadczenie o wzajemnym uznawaniu lub jego części, są odpowiedzialne za treść i dokładność informacji, które przedstawiają w oświadczeniu o wzajemnym uznawaniu, w tym za poprawność informacji, które przetłumaczyły.
Podmioty gospodarcze zapewniają stałe aktualizowanie oświadczenia o wzajemnym uznawaniu, tak aby odzwierciedlało ono wszelkie zmiany w informacjach, które podmioty te przedstawiły w oświadczeniu o wzajemnym uznawaniu.
Oświadczenie o wzajemnym uznawaniu można dostarczyć właściwemu organowi państwa członkowskiego przeznaczenia do celów oceny towarów.
Ocena towarów przez organy państwa członkowskiego
W przypadku gdy właściwy organ państwa członkowskiego przeznaczenia zamierza dokonać oceny towarów w celu ustalenia, czy towary lub towary tego rodzaju są zgodnie z prawem wprowadzane do obrotu w innym państwie członkowskim, a jeżeli tak, to czy uzasadnione interesy publiczne, których dotyczy mający zastosowanie krajowy przepis techniczny państwa członkowskiego przeznaczenia, są odpowiednio chronione, mając na uwadze cechy danych towarów, niezwłocznie kontaktuje się z zainteresowanym podmiotem gospodarczym.
W przypadku nawiązania kontaktu z zainteresowanym podmiotem gospodarczym właściwy organ państwa członkowskiego przeznaczenia informuje podmiot gospodarczy o ocenie, wskazując towary, które są przedmiotem tej oceny, oraz określa mający zastosowanie krajowy przepis techniczny lub procedurę uprzedniego zezwolenia.
Zainteresowany podmiot gospodarczy musi mieć co najmniej 15 dni roboczych po otrzymaniu wniosku od właściwego organu państwa członkowskiego przeznaczenia na przedłożenie dokumentów i informacji lub na dostarczenie wszelkich argumentów lub uwag, które mógłby mieć ten podmiot gospodarczy.
