W przeważającej większości przypadków dla powstania obowiązku w podatku VAT konieczne jest dokonanie czynności opodatkowanej przez podatnika, czyli przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą. Ta reguła ma jednak wyjątek w sytuacji, gdy przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów są nowe środki transportu. Sprawdź, jak na gruncie podatków wygląda WNT nowych środków transportu.
Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów a nowy środek transportu
Jedną z czynności podlegających opodatkowaniu – określoną w katalogu zawartym w art. 5 ustawy VAT – jest wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem. Zgodnie z definicją określoną w art. 9 ust. 1 ustawy VAT przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz.
Zasadniczo dla wystąpienia WNT transakcja musi dotyczyć przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel pomiędzy dwoma podmiotami z różnych państw członkowskich, które wykonują działalność gospodarczą.
Jednocześnie należy zwrócić uwagę na wyjątek określony w art. 9 ust. 3 ustawy VAT, gdzie podano, że opodatkowaniu podlega wewnątrzwspólnotowe nabycie nowych środków transportu, nawet jeżeli zostało dokonane przez osobę prywatną. W rezultacie obowiązek podatkowy spoczywa wówczas na nabywcy bez względu na to, czy jest zarejestrowany jako podatnik podatku od towarów i usług.
Jak wskazuje wyrok WSA w Krakowie z 27 listopada 2012 roku (I SA/Kr 1510/12), każda czynność, w przypadku której nabywane są nowe środki transportu, które następnie są wysyłane lub transportowane na terytorium innego państwa członkowskiego niż państwo wysyłki, uznawana jest za wewnątrzwspólnotowe nabycie, także wówczas, gdy nabywca ani dostawca nie są podatnikami.
Przedstawiony wyjątek nie dotyczy jednak wewnątrzwspólnotowego nabycia każdego środka transportu, a jedynie takiego pojazdu, który ma status nowego środka transportu. Definicja nowego środka transportu zawarta jest w art. 2 pkt 10 ustawy VAT i obejmuje zarówno pojazdy lądowe, jednostki pływające, jak i statki powietrzne.
W zakresie tych pierwszych wskażmy, że za samochód stanowiący nowy środek transportu uznaje się przeznaczone do transportu osób lub towarów pojazdy lądowe napędzane silnikiem o pojemności skokowej większej niż 48 cm3 lub o mocy większej niż 7,2 kilowata, jeżeli przejechały nie więcej niż 6000 km lub od momentu dopuszczenia ich do użytku upłynęło nie więcej niż 6 miesięcy.
Zasady rozliczania podatku od WNT nowych środków transportu
Obowiązek podatkowy powstaje w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków transportu z chwilą otrzymania tych towarów, nie później jednak niż z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej (art. 20 ust. 9 ustawy VAT). W konsekwencji w przypadku, gdy sprzedaż odbywa się pomiędzy osobami prywatnymi – gdzie sprzedawca nie ma obowiązku wystawienia faktury – obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania towaru przez nabywcę.
Szczególny jest też sposób rozliczenia podatku VAT. Otóż zgodnie z art. 103 ust. 3 ustawy VAT podatnicy są obowiązani, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczania i wpłacania podatku w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego na rachunek urzędu skarbowego. Rozliczenia podatku dokonuje się poprzez deklarację VAT-10, który również składana jest w terminie 14 dni, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego.
Warto w tym miejscu przypomnieć, że dla podatników prowadzących działalność gospodarczą WNT jest neutralne podatkowo, ponieważ kwota podatku należnego jest jednocześnie kwotą podatku naliczonego do odliczenia. Przy czym prawo do odliczenia przysługuje tylko w takim zakresie, w jakim nabyte towary są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych (art. 86 ust. 1 ustawy VAT). Tego rodzaju warunek nie jest jednak spełniony w przypadku osób prywatnych nabywających towary na potrzeby osobiste. W konsekwencji w przypadku WNT nowych środków transportu występuje obowiązek zapłaty podatku należnego i brakuje możliwości odliczenia podatku naliczonego. Również deklaracja VAT-10 nie przewiduje możliwości wpisania kwoty podatku do odliczenia.
Przykład 1.
Pan Tomasz znalazł ofertę sprzedaży nowego samochodu u osoby prywatnej mieszkającej w Niemczech. Samochód w momencie zakupu miał przejechane mniej niż 5000 km. Pan Tomasz 1 marca pojechał do Niemiec, kupił samochód i tego samego dnia wrócił samochodem do Polski. Czy jest on zobowiązany do zapłaty podatku VAT w tym przypadku?
Pan Tomasz zakupił nowy środek transportu i dokonał jego przemieszczenia z Niemiec do Polski, a zatem doszło do wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Ma zatem obowiązek złożenia VAT-10 w terminie do 15 marca i musi w tym samym terminie zapłacić podatek VAT według stawki 23%.
Ustalenie miejsca położenia nowego środku transportu w kontekście obowiązku w VAT
Obowiązek podatkowy powstaje wyłącznie w przypadku, gdy dochodzi do czynności wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Jest to o tyle istotne, że aby doszło do wystąpienia obowiązku podatkowego, konieczne jest przemieszczenie pojazdu z jednego kraju UE do Polski (takiego przemieszczenia może dokonać zarówno sprzedawca, jak i nabywca).
Niezbędnym elementem dla uznania transakcji za wewnątrzwspólnotowe nabycie towaru jest nie tylko dokonanie przemieszczenia towaru pomiędzy państwami członkowskimi, lecz także towarzyszyć temu musi nabycie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, które ma miejsce w innym kraju członkowskim (wyrok WSA w Gliwicach z 12 grudnia 2016 roku, III SA/Gl 1023/16).
To oznacza, że nie podlega opodatkowaniu nabycie nowego środka transportu, który w momencie zakupu już znajduje się na terytorium Polski.
Przykład 2.
Pan Tomasz zakupił nowy środek transportu od osoby fizycznej z Niemiec. Sprzedawca przyjechał samochodem do Zgorzelca. W Zgorzelcu zawarto umowę sprzedaży i pan Tomasz odebrał tam ten pojazd. Czy w tym przypadku ma on obowiązek rozliczenia podatku VAT od nabycia?
Mimo że przedmiotem nabycia jest nowy środek transportu, to podatek VAT nie powstanie, ponieważ pan Tomasz nie dokonał czynności wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, lecz zakupił towar, który już znajdował się na terytorium Polski.
Osoby fizyczne sprowadzające pojazdy z innych krajów UE powinny mieć na uwadze szczególne regulacje odnoszące się do powstania obowiązku podatkowego w zakresie wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Jeżeli bowiem zakupiony za granicą pojazd spełnia kryteria nowego środka transportu, to od ceny nabycia należy naliczyć i odprowadzić podatek VAT według stawki 23%.
