Ustawa o cudzoziemcach reguluje zasady zatrudniania cudzoziemców na podstawie zezwolenia na pracę, które to z zasady często w praktyce bywa naruszane. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się z czym wiąże się z zatrudnianie cudzoziemców i jakie błędy zdarzają się przy zatrudnianiu!
Zezwolenie na pracę wydane na innego pracodawcę
Zezwolenia na pobyt czasowy i pracę udziela się, gdy celem pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest wykonywanie pracy oraz spełnione są łącznie następujące warunki:
- cudzoziemiec posiada ubezpieczenie zdrowotne w rozumieniu przepisów Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych lub potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- podmiot powierzający wykonywanie pracy nie ma możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy;
- wynagrodzenie, które jest wskazane przez podmiot powierzający wykonywanie pracy w załączniku do wniosku o udzielenie zezwolenia, nie jest niższe niż wynagrodzenie pracowników wykonujących w tym samym wymiarze czasu pracy pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku;
- wysokość miesięcznego wynagrodzenia nie jest niższa niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę niezależnie od wymiaru czasu pracy i rodzaju stosunku prawnego stanowiącego podstawę wykonywania pracy przez cudzoziemca.
Organ, wydając zezwolenie na pracę, analizuje zatem konkretne okoliczności związane z powierzeniem przez określonego pracodawcę pracy cudzoziemcowi.
Jednocześnie warto pamiętać, że nie wymaga zmiany ani uzyskania nowego zezwolenia:
- zmiana siedziby lub miejsca zamieszkania;
- zmiana nazwy lub formy prawnej podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi;
- przejęcie pracodawcy lub jego części przez innego pracodawcę;
- przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę.
Zmiana stanowiska lub warunków pracy w stosunku do określonych w zezwoleniu
W decyzji o udzieleniu cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, poza okresem ważności tego zezwolenia, wskazuje się:
- podmiot powierzający wykonywanie pracy, a w przypadku, gdy cudzoziemiec będzie pracownikiem tymczasowym – także pracodawcę użytkownika;
- stanowisko, na jakim cudzoziemiec ma wykonywać pracę;
- najniższe wynagrodzenie, które może otrzymywać cudzoziemiec na danym stanowisku;
- wymiar czasu pracy;
- rodzaj umowy, na podstawie której cudzoziemiec ma wykonywać pracę.
Warto mieć na uwadze, że zezwolenie na pobyt czasowy i pracę może być w każdym czasie, na wniosek cudzoziemca, zmienione przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce aktualnego pobytu cudzoziemca, jeżeli cudzoziemiec zamierza wykonywać pracę:
- u innego podmiotu powierzającego wykonywanie pracy lub w warunkach zwolnienia z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę;
- u innego pracodawcy użytkownika;
- na innych warunkach.
Zmianie nie podlega natomiast okres ważności zezwolenia na pobyt czasowy i pracę.
Nie wymaga zmiany zezwolenia zastąpienie umowy cywilnoprawnej umową o pracę, zmiana nazwy stanowiska, na jakim cudzoziemiec wykonuje pracę, przy jednoczesnym zachowaniu zakresu jego obowiązków lub zwiększenie wymiaru czasu pracy przy jednoczesnym proporcjonalnym zwiększeniu wynagrodzenia.
Błędne rozumienie adnotacji „dostęp do rynku pracy” na zezwoleniu
Na zezwoleniu może zostać umieszczona adnotacja „dostęp do rynku pracy” w przypadku zezwolenia udzielonego cudzoziemcowi, który jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę.
Zgodnie ze stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego: „[…] przy wykładni powyższego przepisu nie sposób pominąć art. 244 ust. 1 pkt 11 ustawy o cudzoziemcach oraz art. 87 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Pierwsza ze wskazanych regulacji nakłada na organy obowiązek umieszczenia w karcie pobytu adnotacji »dostęp do rynku pracy« – w przypadku zezwolenia udzielonego cudzoziemcowi, który jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę. Natomiast druga regulacja określa sytuacje, w jakich cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ust. 1), bądź zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę (ust. 2). Z analizy powołanych przepisów wynika, że skoro cudzoziemcowi przysługuje z mocy prawa uprawnienie do wykonywania pracy w Polsce, to adnotacja na karcie pobytu jako potwierdzająca to uprawnienie, ma charakter jedynie informacyjny” – wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 lutego 2018 roku (I OSK 2426/1).
Powierzenie pracy cudzoziemcowi bez legalnego pobytu
Warto wiedzieć, że przepisy przewidują szczególne zasady dla skutków powierzania pracy nielegalnie przebywającym wbrew przepisom na terytorium RP cudzoziemcom będącym obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, EOG, obywatelem Konfederacji Szwajcarskiej czy członkiem rodziny ww. cudzoziemców.
Zgodnie z przepisami cudzoziemcowi z EOG lub UE przebywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu, któremu powierzono wykonywanie pracy, przysługuje roszczenie o wypłatę zaległego wynagrodzenia i związanych z nim świadczeń.
W przypadku powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi na podstawie stosunku pracy, przy dochodzeniu zaległego wynagrodzenia i związanych z nim świadczeń, domniemywa się istnienie stosunku pracy przez okres 3 miesięcy, chyba że pracodawca lub cudzoziemiec dowiodą innego okresu zatrudnienia.
W przypadku powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi na innej podstawie niż stosunek pracy, przy dochodzeniu zaległego wynagrodzenia i związanych z nim świadczeń, domniemywa się, że za wykonanie powierzonej pracy uzgodniono wynagrodzenie w wysokości trzykrotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, chyba że podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi lub cudzoziemiec dowiodą, że wynagrodzenie zostało uzgodnione w innej wysokości.
Pracodawca jest obowiązany pokryć koszty związane z przesłaniem cudzoziemcowi zaległych należności do państwa, do którego cudzoziemiec powrócił lub został wydalony.
Zatrudnianie cudzoziemców a obowiązki ZUS
Co do zasady obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, bez względu na obywatelstwo czy miejsce zamieszkania, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej m.in. są pracownikami, osobami wykonującymi pracę nakładczą, członkami spółdzielni, osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.
Nie podlegają ubezpieczeniom społecznym obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej. Niepodleganie obowiązkom związanym z ubezpieczeniem społecznym może wynikać także z umów międzynarodowych między Polską a krajem pochodzenia cudzoziemca.
