Jednym z obowiązków podatników w zakresie podatków opartych na zasadzie samoobliczenia jest składanie deklaracji podatkowych. Obowiązuje tu reguła przesyłania deklaracji do właściwego naczelnika US. Warto zastanowić się, jakie są skutki powoduje złożenie deklaracji do niewłaściwego urzędu i co w takim przypadku z terminem przesłania.
Obowiązek przestrzegania właściwości przez organy podatkowe
W pierwszej kolejności odnieśmy się do kwestii właściwości organów podatkowych. Jak wynika z art. 15 Ordynacji podatkowej, organy podatkowe przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej. Właściwość rzeczowa i miejscowa jest ustalana z uwzględnieniem również zakresu zadań i terytorialnego zasięgu działania organów podatkowych określonych na podstawie odrębnych przepisów.
Zasada podstawowa – wyrażona w art. 17 § 1 Ordynacji podatkowej – podaje, że jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej, właściwość miejscową organów podatkowych ustala się według miejsca zamieszkania albo adresu siedziby podatnika. Odnośnie do ustaw podatkowych możemy tytułem przykładu wskazać, że zgodnie z art. 45 ust. 1b ustawy PIT urzędem skarbowym, w zakresie deklaracji PIT, jest urząd skarbowy, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika w dniu składania zeznania wykonuje swoje zadania, a gdy zamieszkanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ustało przed złożeniem zeznania – urząd skarbowy, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według ostatniego miejsca zamieszkania na jej terytorium wykonuje swoje zadania.
Warto podkreślić, że ww. art. 15 Ordynacji podatkowej nakłada obowiązek przestrzegania właściwości na organy podatkowe. W orzecznictwie podkreśla się, że chodzi przede wszystkim o to, iż organ podatkowy może łatwiej niż podatnik ustalić w konkretnym wypadku właściwość rzeczową i miejscową organu podatkowego. Obowiązek przestrzegania właściwości z urzędu równocześnie oznacza dla organu, że w przypadku nieprawidłowego wyboru organu podatkowego przez ww. osoby obowiązany jest on do przekazania sprawy organowi podatkowemu, który w świetle jego oceny jest organem właściwym rzeczowo lub miejscowo. Jednocześnie powinien zawiadomić o przekazaniu sprawy podmiot, który ją nieprawidłowo skierował.
W świetle powyższego możemy stwierdzić, że organ niewłaściwy, to taki organ, któremu przepisy prawa nie zezwalają na prowadzenie danego postępowania. Naruszenie przepisów o właściwości przez organ podatkowy prowadzący postępowanie stanowi podstawę stwierdzenia nieważności orzeczenia wydanego w takim postępowaniu na mocy art. 247 Ordynacji podatkowej. Nie ma przy tym znaczenia, czy zawarte w postanowieniu rozstrzygnięcie jest trafne, czy też nie. Co jednak istotne, sankcja nieważności dotyczy tych przypadków, gdy organ podatkowy prowadzi postępowanie oraz wydaje decyzję niezgodnie ze swoją właściwością.
Złożenie deklaracji do niewłaściwego urzędu a skuteczność deklaracji
Deklaracja podatkowa jest skuteczna od chwili jej złożenia w organie podatkowym. W kwestii składania pism do niewłaściwego organu i skutków z tym związanych wypowiada się art. 170 Ordynacji podatkowej. W treści tej regulacji czytamy, że jeżeli organ podatkowy, do którego podanie wniesiono, jest niewłaściwy w sprawie, powinien on niezwłocznie przekazać je organowi właściwemu, zawiadamiając o tym wnoszącego podanie. Podanie wniesione do organu niewłaściwego przed upływem terminu określonego przepisami prawa uważa się za wniesione z zachowaniem terminu.
W konsekwencji, jeżeli dany organ stwierdzi, że w sprawie jest niewłaściwy, to nie może odrzucić podania tylko na tej podstawie. Obowiązkiem organu podatkowego jest przekazanie sprawy do organu właściwego na podstawie art. 170 Ordynacji podatkowej. Jak wskazał WSA w Warszawie w wyroku z 19 kwietnia 2017 roku (III SA/Wa 1788/16), art. 170 Ordynacji chroni osobę wnoszącą podanie przed nieznajomością struktury organów administracji państwowej i samorządowej. Co więcej, chroni również przed lekkomyślnością. Przepis ten ma bowiem zastosowanie również w przypadku, gdy strona, pomimo informacji o zasadach wnoszenia pisma do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu podatkowego, który wydał decyzję, wnosi podanie do organu niewłaściwego. To oznacza, że podatnik nie może ponosić negatywnych konsekwencji wniesienia pisma do niewłaściwego organu i co ważne, w tym zakresie w ogóle nie jest analizowana kwestia zawinienia podatnika.
Powyższe powoduje również, że w świetle przepisów Ordynacji podatkowej nie jest dopuszczalna odmowa przyjęcia podania przez jakikolwiek urząd skarbowy. Organ podatkowy ma zatem obowiązek przyjąć pismo, a następnie po stwierdzeniu ewentualnej niewłaściwości przekazać pismo do organu właściwego.
Wysyłka deklaracji w terminie do niewłaściwego organu podatkowego
Analiza treści art. 170 Ordynacji podatkowej wskazuje, że przepis ten odnosi się do wnoszonych przez podatnika podań. W związku z tym pojawia się pytanie, czy pod pojęciem podania mieści się również deklaracja podatkowa. Na to pytanie odpowiedział WSA w Gliwicach w wyroku z 12 stycznia 2011 roku (I SA/Gl 837/10).
W wyroku tym sąd wskazał, że pojęcie „podanie” należy rozumieć w sposób szeroki, a więc nie tylko jako pisma procesowe (np. wniosek o wszczęcie postępowania), lecz także jako wszelkie inne pisma o charakterze nieprocesowym, takie jak wyjaśnienia, informacje, zawiadomienia czy też deklaracje. Taki szeroki sposób interpretacji potwierdza również pismo Dyrektora KIS z 16 stycznia 2020 roku (nr 0111-KDIB1-2.4010.481.2019.2.ANK). W konsekwencji za uzasadniony należy uznać wniosek, że art. 170 Ordynacji podatkowej będzie miał również zastosowanie do deklaracji podatkowych.
Przepisy Ordynacji podatkowej nie wskazują, w jaki sposób przekazanie podania powinno się odbyć pod względem formalnym. Przyjmuje się jednak, że jest to czynność o charakterze technicznym. Powoduje to, że w tym zakresie podatnik nie otrzyma żadnego postanowienia o przekazaniu deklaracji.
Warto też zaznaczyć, że z obowiązku przekazania podania do właściwego organu nie zwalnia fakt, iż podanie zostało złożone po upływie terminu. Również i pisma, wobec których termin został przekroczony, muszą być przekazane zgodnie z właściwością.
Przykład 1.
Pan Tomasz mieszkający na stałe w Gdańsku przez pomyłkę wysłał 28 kwietnia deklarację PIT-37 do Naczelnika Urzędu Skarbowego w Gdyni. Czy w takim przypadku musi ponownie składać deklarację PIT-37 do właściwego naczelnika US?
Naczelnik US w Gdyni powinien z urzędu przesłać deklarację PIT-37 do właściwego organu podatkowego. Ponadto, nawet jeżeli przekazanie deklaracji będzie miało miejsce już po 30 kwietnia, to i tak należy przyjąć, że pan Tomasz złożył roczną deklarację PIT-37 w terminie ustawowym.
