Podatek od nieruchomości jest jedną z danin publicznoprawnych, która obciąża właściciela każdej nieruchomości gruntowej, budynkowej lub lokalowej. Czy podatnicy mają jednak możliwość uniknięcia obowiązku zapłaty takiej opłaty poprzez zwolnienie z podatku od nieruchomości? Czy dotyczy to również przedsiębiorców?
Czym jest podatek od nieruchomości?
Jak wskazuje na to sama nazwa, podatek od nieruchomości jest daniną publiczną związaną z prawem własności konkretnej nieruchomości. Podatek ten należy do grupy tzw. podatków o charakterze lokalnym, co w praktyce oznacza, że jego wysokość jest zróżnicowana w zależności od tego, w jakiej części kraju położona jest opodatkowana nieruchomość i jaki jest jej charakter. Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1-4 Ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane:
- grunty,
- budynki lub ich części,
- budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają użytki rolne lub lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej. Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają również:
- pod warunkiem wzajemności – nieruchomości będące własnością państw obcych lub organizacji międzynarodowych albo przekazane im w użytkowanie wieczyste, przeznaczone na siedziby przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych i innych misji korzystających z przywilejów i immunitetów na mocy ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych;
- grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi, z wyjątkiem gruntów pod wodami jezior lub zbiorników sztucznych;
- grunty pod morskimi wodami wewnętrznymi;
- nieruchomości lub ich części zajęte na potrzeby organów jednostek samorządu terytorialnego, w tym urzędów gmin, starostw powiatowych, urzędów związków metropolitalnych i urzędów marszałkowskich;
- grunty zajęte pod pasy drogowe dróg publicznych w rozumieniu przepisów o drogach publicznych oraz zlokalizowane w nich budowle – z wyjątkiem związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż utrzymanie dróg publicznych lub eksploatacja autostrad płatnych.
Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają również nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa, które wchodzą w skład Zasobu Nieruchomości, o którym mowa w Ustawie z dnia 20 lipca 2017 roku o Krajowym Zasobie Nieruchomości.
„Konstrukcja podatku od nieruchomości ma charakter majątkowy (rzeczowy), a nie przychodowy. Nieistotna jest okoliczność faktycznego wykorzystywania, sposób czy intensywność tego wykorzystywania, a nawet rodzaj tytułu prawnego przysługującego przedsiębiorcy. Nie jest też ważne, czy przedmiot opodatkowania przynosi jakiekolwiek dochody. Podatek ten (jego konstrukcja) skupia się na samej własności lub posiadaniu gruntów, budynków i budowli, użytkowaniu wieczystym gruntów, z zastrzeżeniem rzecz jasna jakiejkolwiek gospodarczej przydatności nieruchomości. Także sposób określenia podstawy opodatkowania w oparciu o pewne fizyczne parametry cechujące poszczególne rodzaje nieruchomości w ustawie tej wymienione, jak powierzchnia użytkowa budynków, powierzchnia gruntów, wartość początkowa budowli, wskazuje wyraźnie na majątkowy, a nie przychodowy charakter tego podatku. Miejscem, w którym pojawia się element charakterystyczny dla podatków przychodowych, jest przepis określający stawki podatku. Wyższe stawki określone są dla budynków i gruntów związanych z działalnością gospodarczą. Jednak nie zmienia to charakteru tej daniny co do zasady, gdyż uzależnia się obowiązek płacenia podatku według wyższej stawki tylko od potencjalnych możliwości osiągania przychodów z budynku (gruntu), a nie stawek zróżnicowanych według wielkości rzeczywistych przychodów”.
Zwolnienie z podatku od nieruchomości
Jak w przypadku większości polskich podatków, także względem podatku od nieruchomości ustawodawca przewidział możliwość zastosowania zwolnienia. Szczegółowy zakres zwolnienia z omawianego podatku odnajdziemy w art. 7 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Zwolnienie jest również możliwe na podstawie:
- rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie warunków udzielania zwolnień od podatku od nieruchomości w ramach udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej,
- indywidualnych uchwał podejmowanych przez lokalne gminy,
- aktów regulujących udzielanie pomocy w ramach wyłączeń grupowych,
- aktów regulujących udzielanie pomocy de minimis.
W praktyce takie zwolnienie dotyczy głównie osób fizycznych, które są właścicielami gruntów, i budynków wykorzystywanych do prowadzenia gospodarstwa rolnego lub produkcji rolnej, a także działalności rybackiej lub leśnej. Pokazuje to, że prowadzenie działalności gospodarczej może mieć realny wpływ na uniknięcie podatku od nieruchomości. Zaznaczmy jednak od razu, że nie dotyczy to każdego rodzaju działalności.
Przedsiębiorcy mają prawo do zwolnienia od podatku od nieruchomości głównie w ramach tzw. udzielonej pomocy de minimis. Oczywiście jeśli względem tej grupy podatników właściwa rada gminy podejmie stosowną uchwałę lub gdy wejdą oni w zakres stosowania zwolnienia ustawowego, to takie zwolnienie następuje niejako z mocy samego prawa. W przypadku zwolnienia opierającego się o pomoc de minimis konieczne będzie dopełnienie kilku czynności. Ten rodzaj zwolnienia obejmuje budowle, budynki oraz grunty zajęte wyłącznie na prowadzenie działalności gospodarczej o charakterze produkcyjnym i usługowym, związane z nowo utworzonymi miejscami pracy, a dokładniej:
- budynki i budowle lub ich części stanowiące nowe inwestycje oraz zajęte pod nie grunty związane z wykonywaniem działalności gospodarczej, jeżeli nowa inwestycja polega na utworzeniu lub rozbudowie przedsiębiorstwa;
- nowo nabyte budynki i budowle lub ich części oraz zajęte pod nie grunty wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej.
Przez nową inwestycję należy rozumieć grunty, budynki i budowle nabyte po 1 stycznia 2024 roku oraz inwestycje w zakresie wybudowania nowych budynków lub budowli po 1 stycznia 2024 roku, powstałą na podstawie ostatecznej decyzji pozwolenia na budowę, powodującą przyrost podstaw opodatkowania w podatku od nieruchomości związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Przez nowo wybudowane budynki lub ich części oraz budowle lub ich części należy rozumieć budynki lub ich części, budowle lub ich części, oddane do użytku albo budynki lub ich części, budowle lub ich części, których użytkowanie rozpoczęto przed ich ostatecznym wykończeniem po 1 stycznia 2024 roku.
Zwolnienie z podatku od nieruchomości dla przedsiębiorcy w ramach pomocy de minimis jest warunkowane także od liczby zatrudnionych osób. Im większa liczba nowych pracowników, tym dłuższy okres zwolnienia:
- 1 rok, gdy w wyniku nowej inwestycji utworzono od 1 do 3 miejsc pracy;
- 2 lata, gdy w wyniku nowej inwestycji utworzono od 4 do 7 miejsc pracy;
- 3 lata, gdy w wyniku nowej inwestycji utworzono od 8 do 15 miejsc pracy;
- 4 lata, gdy w wyniku nowej inwestycji utworzono od 16 do 30 miejsc pracy;
- 5 lat, gdy w wyniku nowej inwestycji utworzono powyżej 30 miejsc pracy.
Przedsiębiorca, który chce skorzystać z omawianego zwolnienia, musi pamiętać o zatrudnieniu nowych osób do swojej firmy, jednak pod warunkiem, że stworzenie nowych miejsc pracy pozostaje w związku z dokonywaną inwestycją. Tym samym dotychczasowych pracowników nie wlicza się w liczbę zatrudnionych, od których zależy okres zwolnienia z podatku od nieruchomości w ramach pomocy de minimis. Pamiętajmy także, że przez zatrudnienie rozumie się podpisanie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, tj. na cały etat.
Przedsiębiorca, który chce skorzystać ze zwolnienia z podatku od nieruchomości, musi zawnioskować o to do gminy, która jest właściwa ze względu na miejsce położenia opodatkowanej nieruchomości. W praktyce będzie to wymagało zgromadzenia odpowiedniej liczby dokumentów, które są zróżnicowane ze względu na podstawę prawną ubiegania się o zwolnienie. Urzędy skarbowe nie są właściwe w tego rodzaju sprawach, ponieważ podatek od nieruchomości leży w zakresie kompetencji gmin.
Podsumowanie
Przedsiębiorcy mogą być zwolnieni z podatku od nieruchomości na podstawie zapisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, odpowiedniej uchwały właściwego organu gminy, rozporządzenia Rady Ministrów lub w ramach pomocy de minimis. W każdym z ww. przypadków podatnik musi spełnić odpowiednie warunki do uzyskania zwolnienia, co w praktyce wiąże się z koniecznością dostarczenia odpowiednich dokumentów potwierdzających prawo do skorzystania ze zwolnienia. Zwolnienie od podatku od nieruchomości nie następuje z mocy samego prawa i wymaga od przedsiębiorcy wystąpienia z wnioskiem do właściwego organu gminy, który jest uprawniony do ustalania wysokości i pobierania tego podatku.
