0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Czy pracodawca ma obowiązek sporządzić opis stanowiska pracy?

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Wśród dokumentów dotyczących zatrudniania pracowników występują takie, których sporządzenie jest obligatoryjne, oraz takie, których sporządzać nie trzeba – chociaż czasem warto, dla celów skutecznego zarządzania. Jak w związku z tym powinniśmy traktować opis stanowiska pracy?

Obowiązki pracownika

Pracownik ma obowiązek wykonywać pracę określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę (art. 22 § 1 Kodeksu pracy). W myśl art. 100 kp pracownik ma wykonywać swoją pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. W szczególności pracownik jest obowiązany:

  • przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy;
  • przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku;
  • przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych;
  • dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę;
  • przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach;
  • przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Obowiązki określone w wyżej podany sposób tyczą się każdego pracownika – mają charakter uniwersalny. Wiadomo jednak, że poszczególni pracownicy wykonują prace różnego rodzaju, zgodnie z treścią zawartych umów o pracę. W myśl art. 29 § 1 pkt 1 kp umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, a w szczególności rodzaj pracy. Najczęściej następuje to poprzez wskazanie nazwy stanowiska pracy, na którym pracownik zostaje zatrudniony.

Stanowisko pracy

W postanowieniu Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 17 listopada 2020 roku (I PK 236/19) wskazano: „Pojęcie »stanowisko pracy« nie jest zdefiniowane w podstawowych aktach prawa pracy, a w szczególności w kp, chociaż wielokrotnie w nim występuje. Ustalenia jego znaczenia należy więc poszukiwać w orzecznictwie i doktrynie prawa pracy. Według orzecznictwa pojęcie »stanowisko pracy« używane jest w dwóch głównych znaczeniach. Po pierwsze, używa się go zamiast lub obok pojęcia »rodzaj pracy«. Przez »stanowisko pracy« rozumie się więc ogół czynności organicznie związanych z tym stanowiskiem (zestaw jego funkcji). Termin ten jest innym sposobem wyrażenia tego, co można oddać za pomocą słowa »funkcja«. Mówiąc o stanowisku pracy, ma się wtedy na uwadze wszystkie funkcje przypisane do danego stanowiska. W tym znaczeniu używa się zwrotu, że »pracownik zajmuje określone stanowisko«. Po drugie, przyjmuje się, że »stanowisko pracy« stanowi element struktury organizacyjnej zakładu pracy (w znaczeniu przedmiotowym), jej najmniejszą jednostkę o określonym celu i zakresie działania. Natomiast w celu ustalenia tożsamości danych stanowisk pracy istotne jest nie tylko ich formalne wyodrębnienie w strukturze organizacyjnej zakładu pracy (przez wskazanie, nadanie określonej nazwy), lecz przede wszystkim ustalenie zakresu obowiązków i funkcji do nich przypisanych, a więc określenie rodzaju pracy wykonywanej przez pracownika. Rodzaj pracy, zgodnie z interpretacją art. 29 § 1 pkt 1 KP, może być zaś określony w różny sposób”.

Zakres obowiązków na stanowisku pracy

Samo przydzielenie pracownikowi określonego stanowiska pracy często nie jest wystarczające dla jednoznacznego i wyczerpującego określenia obowiązków pracownika związanych z powierzeniem mu pracy danego rodzaju, które mogłyby być następnie skutecznie egzekwowane przez pracodawcę. Dlatego też zgodnie z art. 94 pkt 1 kp pracodawca powinien zaznajamiać pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami.

Sąd Najwyższy – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w wyroku z 28 listopada 2017 roku (III PK 163/16) stwierdził, że sposób zaznajamiania pracowników z zakresem ich obowiązków jest uzależniony od charakteru pracy, a także wykształcenia i doświadczenia zawodowego danego pracownika, np. od pracownika zatrudnionego na stanowisku kierowniczym (dyrektora sprzedaży w salonie samochodowym), posiadającego dodatkowo już doświadczenie zawodowe w branży, w której to stanowisko objął, należy oczekiwać odpowiedniej aktywności i samodzielności w realizacji obowiązków pracowniczych wynikających z zakresu obowiązków przewidzianych dla jego stanowiska. Do uczynienia zadość przez pracodawcę wymogom wynikającym z art. art. 94 pkt 1 kp wystarczy ograniczenie się w karcie zakresu obowiązków pracownika zatrudnionego na stanowisku dyrektora sprzedaży – do nałożenia obowiązku wdrażania instrukcji sprzedaży samochodów nowych lub monitorowania zasad sprzedaży nowych samochodów w biuletynach korporacyjnych adresowanych do członków sieci dystrybucji.

Najczęściej stosowaną praktyką – wartą polecenia – jest zaznajamianie pracowników z zakresem ich obowiązków w formie pisemnej, w postaci dokumentu, w którym wymienione są poszczególne obowiązki wraz z klauzulą, że pracownik ma ponadto stosować się do innych poleceń przełożonych, które dotyczą pracy. Dokument powinien być podpisany przez przełożonego pracownika i opatrzony datą. Pracownik powinien również potwierdzić swoim podpisem przyjęcie zakresu obowiązków do stosowania w określonym dniu – tak, aby było jasne, od kiedy powierzono mu te obowiązki, a w konsekwencji – od kiedy odpowiada on za ich wykonanie.

Opis stanowiska pracy

Przez opis stanowiska pracy rozumie się zwykle dokument charakteryzujący dane stanowisko pracy dla potrzeb zarządzania personelem, w powiązaniu z realizacją celów działalności prowadzonej przez pracodawcę. Wspomniana charakterystyka stanowiska pracy obejmuje zazwyczaj następujące dane:

  • nazwę stanowiska;
  • jego cel;
  • relacje z innymi stanowiskami pracy, w tym w zakresie podporządkowania (komu podlega?), zwierzchnictwa (kto jemu podlega?), zastępstw;
  • zakres obowiązków (zadań, uprawnień);
  • wymagania kwalifikacyjne;
  • relacje z podmiotami spoza zakładu pracy (np. kontrahentami);
  • warunki pracy;
  • warunki wynagradzania.

Opis stanowiska pracy może być przydatny w szczególności przy prowadzeniu rekrutacji oraz dokonywaniu oceny pracy osoby zatrudnionej na stanowisku, którego ten opis dotyczy (czy spełnia wymagania wynikające z tego opisu).

Opis stanowiska pracy powinno się sporządzać nie tyle dla konkretnych pracowników, zatrudnionych na poszczególnych stanowiskach (na miarę posiadanych przez nich kwalifikacji), co raczej z uwzględnieniem rzeczywistych potrzeb pracodawcy, w następstwie czego pracownicy powinni uzupełniać ewentualne luki w swoich kwalifikacjach, a pracodawca powinien wybierać do zatrudnienia kandydatów odpowiadających wymaganiom wynikającym z opisów stanowisk.

Pracodawca może posługiwać się abstrakcyjnym opisem danego stanowiska pracy, przydzielając konkretny zakres obowiązków danemu pracownikowi. Zakres obowiązków w rozszerzonej postaci może zawierać wszystkie elementy zawarte w opisie stanowiska będącym swego rodzaju wzorem konkretnego zakresu obowiązków.

Czy sporządzenie opisu stanowiska pracy jest obowiązkowe?

Z prawnego punktu widzenia pracodawca nie ma obowiązku sporządzenia na piśmie opisu stanowiska pracy ani bezwzględnego obowiązku sporządzenia w tej formie zakresu obowiązków, o którym mowa w art. 94 § 1 kp. Musi jednak skutecznie pracownika z tym zakresem zapoznać. Dla celów dowodowych warto uczynić to w formie pisemnej.

W przypadku sporządzenia zakresu obowiązków pracownika w formie pisemnej należy włączyć ten dokument do części B jego akt osobowych, zgodnie z § 3 pkt 2 lit. c Rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 grudnia 2018 roku w sprawie dokumentacji pracowniczej, który stanowi, że część B akt osobowych zawiera oświadczenia lub dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy oraz przebiegu zatrudnienia pracownika, w tym zakres czynności (zakres obowiązków), jeżeli pracodawca dodatkowo w tej formie określił zadania pracownika wynikające z rodzaju pracy, określonego w umowie o pracę.

Podsumowując, opis stanowiska pracy, rozumiany jako jego charakterystyka, nie jest dokumentem wymaganym przepisami prawa pracy, jednakże jego sporządzenie może być przydatne do celów zarządczych.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów