Ze względu na rozwój nowoczesnych technologii, żyjemy w czasach, kiedy strategie marketingowe mocno "skręciły" w stronę komunikowania się z grupami docelowych odbiorców przede wszystkim poprzez internet i urządzenia elektroniczne. Coraz mniej osób pamięta o tradycyjnych metodach docierania do klienta, jakimi są m.in. działania BTL, które w dużym skrócie opierają się na materiałach drukowanych, czyli takich, które można wziąć do ręki albo zobaczyć "na żywo", a nie na ekranie komputera. Dlatego coraz mniej osób z branży szeroko pojętego marketingu wie, co to jest CMYK. Dlaczego wiedza o tym jest dla każdego marketera tak istotna?
Co to jest CMYK?
CMYK jest to pojęcie związane z poligrafią. Mamy z nim do czynienia wtedy, kiedy przychodzi konieczność wydrukowania materiałów reklamowych np. ulotek, plakatu, folderu, wizytówki itd. CMYK jest modelem czy paletą barw i składa się z czterech podstawowych farb drukarskich. Jak powinniśmy wiedzieć jeszcze ze szkolnych lekcji plastyki, wszystkie kolory możemy uzyskać, mieszając ze sobą 3 podstawowe barwy - niebieską, czerwoną i żółtą. Poprzez odpowiednie ich mieszanie uzyskujemy wszystkie kolory, jakie są potrzebne do produkcji wielobarwnych druków z przeznaczeniem reklamowych czy każdym innym. Z kolei do mieszania barwników w technice drukarskiej wykorzystuje się kolory: cyan, magenta, yellow.
CMYK to skrót od słów angielskich - nazw składowych kolorów:
C - Cyan
M - Magenta
Y - Yellow
K - Black
Cyan to przemysłowy (techniczny) odpowiednik podstawowego koloru niebieskiego, magenta - czerwonego (chociaż bliżej jej do purpury, utożsamiana jest też często z odcieniem koloru różowego), yellow to oczywiście żółty, a black jest kolorem czarnym. Jak widać określenie CMYK pochodzi od pierwszych liter trzech składowych. Jednak co do “K”, istnieje kilka wersji wyjaśnienia, dlaczego akurat wykorzystano do oznaczenia koloru czarnego tę literę. I tak, ze względu na to, że literę “B” użyto w nazwie innej palety kolorów - RGB, w tym skrócie wykorzystana została ostatnia litera koloru czarnego, czyli właśnie "K". Inne wyjaśnienie, podawane przez drukarzy, mówi o pochodzeniu tego skrótu od słowa karbon. Karbon to okres geologiczny, z którego pochodzi węgiel kamienny. W języku angielskim węgiel określa się słowem carbon. Jeszcze inne przypuszczenie to “key colour” albo “key plate”.
Być może po prostu litera “K” pasuje do całości wyrazu CMYK, który w tej konfiguracji daje się łatwo wymówić - jest słowem wyraźnym i dobitnym, jak na kwestie drukarskie przystało. Zamiast tego spróbujcie wymówić skrót CMYB. Czy takie słowo nie jest trudniejsze do wyartykułowania i nie brzmi co najmniej dziwnie?
Jak powstają kolory w palecie CMYK?
Dla potrzeb różnokolorowych materiałów drukowanych z palety barw CMYK można otrzymać sporo wersji kolorystycznych. Otrzymuje się je poprzez łączenie podstawowych barw CMYK-a w proporcjach od 0 do 100%. A skoro mamy cztery kolory składowe, w sumie barwa końcowa może mieć maksymalnie nawet do 400% koloru.
Odpowiednie łączenie barw składowych CMYK pomiędzy sobą powoduje powstanie odrębnego koloru, który precyzyjnie jest definiowany przez procent użytej barwy. Na przykład jeden z odcieni ciemnej zieleni możemy stworzyć, mieszając kolory w następujących proporcjach: cyan 83%, magenta 21%, yellow 95%, black 0%. Na ekranie komputera będzie to wyglądać następująco:
Chociaż należy pamiętać, że do odwzorowania kolorów na monitorach urządzeń elektronicznych używa się palety barw RGB, więc to, co widzimy wyżej, nigdy nie będzie dokładnie takie, jak na materiale wydrukowanym.
Mieszając składowe kolorów palety CMYK, nigdy nie uzyskamy wszystkich barw występujących w przyrodzie, jednak stworzymy na tyle dużo kolorów (mowa o tysiącach), że jest to zupełnie wystarczające dla większości potrzeb drukarskich.
Czy kolor czarny zawsze jest czarny?
Omawiając paletę barwCMYK, warto zwrócić uwagę na to, że kolor czarny uzyskamy z trzech barw podstawowych, nadając każdej z nich nasycenie równe 100% (cyan 100%, magenta 100%, yellow 100%). Po co więc potrzebna jest czwarta składowa palety CMYK, czyli K (black)?
Otóż kolor czarny wytworzony poprzez nałożenie na siebie C + M + Y tylko na projekcie graficznym oglądanym na ekranie monitora wygląda faktycznie jak czarny. Przy wydruku będzie on wpadać bardziej w brąz i wyglądać na "zabrudzony". Na pewno nie będzie on czystą, głęboką czernią. Dlatego do palety CMY został dodany K - właśnie po to, żeby technicznie jak najwierniej odwzorować tę barwę na dowolnym wydruku.
Istotne okazały się także względy ekonomiczne - bardzo dużo materiałów drukowanych wykorzystuje tylko kolor czarny, na przykład książki, gazety czy czasopisma. Znacznie taniej jest drukować jednym gotowym black, niż składać go z trzech innych: cyanu, magenty i yellow.
Chociaż warto zaznaczyć, że dla celów druku prestiżowych akcydensów głęboki czarny uzyskuje się poprzez maksymalne nasycenie wszystkich czterech składowych: Cyan 100%, Magenta 100%, Yellow 100% i Black 100%. Z kolei kolor biały znajduje się na drugim biegunie tej skali i uzyskujemy go nadając 0% nasycenia każdej barwie: Cyan 0%, Magenta 0%, Yellow 0% i Black 0%.
Druk CMYK
Druk przy użyciu palety barw CMYK wykonywany jest za pomocą tzw. metody rastra, czyli techniki polegającej na nadrukowywaniu malutkich kropek, które nasycone są w 100% swoim kolorem. Mogą mieć one różne wielkości i gęstość występowania na jednolitym podłożu.
Te punkty są na tyle małe, że dostrzec je można tylko pod lupą. I właśnie o to chodzi, ponieważ wartości procentowe od 0 do 100, które może przyjmować każda z czterech barw CMYK-a, w tej technice uzyskuje się poprzez mniejsze lub większe nasycenie punktami danego koloru powierzchni drukarskiej. Jeśli podzielimy wartość powierzchni pokrytej punktami danego koloru przez wartość powierzchni tła, to uzyskamy tzw. wartość tonalną. Przykładowo, jeśli powierzchnia będzie zadrukowana całkowicie magentą, to wartość tonalna wyniesie 100%. Jeśli natomiast tło w ogóle nie będzie zadrukowane magentą, to wartość tonalna tej barwy wyniesie 0%.
W związku z tym, że wszystkie cztery barwy są częściowo transparentne, to różne kolory uzyskuje się poprzez nakładanie się na siebie kolejnych warstw czterech składowych CMYK, wykorzystanych przy projektowaniu grafiki.
Projekt graficzny na ekranie komputera a jego druk
Niezależnie od tego, czy sami projektujemy materiał reklamowy, czy wykonuje to grafik, trzeba pamiętać o tym, że kolory, które widzimy na ekranie komputera, nigdy nie będą takie same jak te, które ujrzymy na wydrukowanym projekcie. Do wyświetlania kolorów na urządzeniach elektronicznych stosuje się przestrzeń barw określaną jako RGB. Jednak niezależnie od tego, czy grafik pokaże nam projekt wyświetlany w RGB, czy w CMYK, to i tak na różnych monitorach kolory naszego projektu będą wyglądać inaczej. Warto pamiętać także o tym, że zmieniając przestrzeń barw danego projektu graficznego z RGB na CMYK, nie unikniemy strat co do nasycenia i odcieni kolorystycznych.
Dlatego warto przed wydrukowaniem dużej partii materiałów reklamowych stworzyć tzw. proof. Proof to wykonany na specjalnej drukarce wydruk, którego zadaniem jest najwierniejsze odwzorowanie kolorów naszego projektu. Po utworzeniu proofa widać wyraźnie, jak przedstawione na ekranie komputera kolory wyglądają w rzeczywistości. Jest to ostatnia okazja do tego, żeby grafik lub specjalista do spraw DTP mógł poprawić nasycenie barw projektu. Proof kosztuje kilkadziesiąt złotych i warto go wykonać przed wydaniem kilku czy kilkunastu tysięcy złotych na druk wielotysięcznych nakładów ulotek, plakatów czy folderów reklamowych.
