Firmy korzystające z dofinansowania do cen prądu zapłacą podatek

Panująca epidemia COVID-19 wywołała szereg negatywnych skutków gospodarczych, społecznych i innych w całej gospodarce światowej. W Polsce wiele firm dokonało zawieszenia swojej działalności gospodarczej. Niestety część z nich zakończyła definitywnie swoją działalność. 

W celu poprawy kondycji finansowej przedsiębiorstw w czasie pandemii przygotowano wsparcie rządowe w postaci dofinansowań o różnym przeznaczeniu alokacyjnym dla firm z różnych branż. 

Znaczna liczba firm wykorzystała dostępne środki finansowe stanowiące wsparcie przeciwdziałające negatywnym skutkom epidemii COVID-19. Jednak zdarzały się też sytuacje, w których firmy wręcz nie miały wiedzy na temat tego, że istnieje tego typu dofinansowanie.

Jego przykładem może być dopłata do wzrastających cen energii elektrycznej. Jednak najbardziej zaskakujące jest to, że w ostatnich miesiącach fiskus zmienia diametralnie zdanie na temat opodatkowania otrzymanej pomocy związanej z podwyżkami cen energii elektrycznej.

Zakup energii elektrycznej przez przedsiębiorców

Przedsiębiorcy nabywają na cele prowadzonej działalności gospodarczej energię elektryczną dostarczaną od różnych sprzedawców. Nabycie to może odbyć się zarówno na rynku hurtowym (giełda energii), jak i detalicznym. Niestety ceny energii elektrycznej podlegają ciągłym zmianom. Wpływ na ten stan rzeczy ma wiele czynników, m.in. koszty wytworzenia energii, ceny jej transportu, koszty środowiskowe, opłaty pośredników, sytuacja na giełdach światowych energii i wiele innych.

Ceny energii elektrycznej w ostatnich latach stale rosną. Jednak niektóre firmy ją kupujące mogą ubiegać się o dofinansowanie z uwagi na znaczący wzrost cen jej nabycia.

Dofinansowanie przy wzroście cen energii

Jeszcze do 30 czerwca 2020 roku polskie firmy mogły składać wnioski o wsparcie w postaci dodatkowych środków dopłacanych w przypadku wzrostu cen energii. Jak jednak się okazało, dość skromna liczba firm była w ogóle świadoma, że istnieje tego typu wsparcie.

Przedsiębiorstwa mogły liczyć m.in. na dofinansowanie do wzrastającej ceny energii elektrycznej stanowiącej pomoc de minimis.

Uregulowania prawne dofinansowań do zwiększających się cen energii elektrycznej zostały zawarte m.in. w Ustawie z dnia 28 grudnia 2018 roku o zmianie ustawy o podatku akcyzowym i niektórych innych ustaw oraz Ustawie z dnia 13 czerwca 2019 roku zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw, ustawę o efektywności energetycznej oraz ustawę o biokomponentach i biopaliwach ciekłych.

W pierwszej wersji programu wsparcia dopłat do podwyżek cen energii elektrycznej firmy mogły ubiegać się dofinansowanie do wzrostu cen energii, jeżeli ceny te wzrosły w drugiej połowie 2019 roku w stosunku do cen na 30 czerwca 2018 roku. 

W kolejnej odsłonie programu pomocowego dopłaty do cen energii elektrycznej przysługiwały firmom, jeżeli ceny energii elektrycznej w drugim półroczu 2020 roku były wyższe niż te, które obowiązywały na 30 czerwca 2019 roku. 

Dopłaty rekompensowały więc różnicę pomiędzy podwyżką ceny między konkretnymi okresami.

Firmy mogły przekazywać swoje wnioski wyłącznie elektronicznie. Podmiot, do którego należało je złożyć to Zarządca Rozliczeń S.A. z siedzibą w Warszawie.

Dofinansowanie do wzrostu cen energii elektrycznej przysługiwało średnim i dużym przedsiębiorcom, którzy byli odbiorcami końcowymi energii elektrycznej.

Jak wskazuje art. 1 pkt 4 lit e ustawy zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw, ustawę o efektywności energetycznej oraz ustawę o biokomponentach i biopaliwach ciekłych, do ubiegania się o dofinansowanie nie są uprawnieni odbiorcy końcowi wykonujący działalność gospodarczą określoną w Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) 2007 lub w Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) 2015 i oznaczoną odpowiednio następującymi kodami zawartymi w poniższej tabeli, wytwarzający co najmniej jeden produkt z wyżej wymienionego sektora oraz podsektora, posiadający tytuł prawny do instalacji w rozumieniu art. 3 pkt 6 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska oraz eksploatujący tę instalację.

Dofinansowanie do wzrostu cen energii elektrycznej przychodem wolnym od opodatkowania 

Jeszcze z początkiem roku 2020 minister finansów stał na stanowisku, że otrzymanie przez przedsiębiorcę dofinansowania do podwyżek cen energii elektrycznej stanowiące pomoc de minimis nie stanowi przychodu do opodatkowania podatkiem dochodowym.

Przedsiębiorcy mogli więc skupić się na korzyściach płynących z dofinansowania do wzrostu cen energii elektrycznej, a w swoich obliczeniach nie myśleć o żadnych obciążeniach podatkowych z tym związanych.

Jednym z przykładów takich stanowisk jest interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 14 kwietnia 2020 roku o sygn. 0114-KDIP2-1.4010.49.2020.1.MR. W interpretacji tej podatnik zapytał, czy otrzymanie pomocy de minimis w postaci dofinansowania do wzrostu cen energii elektrycznej będzie stanowiło przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym CIT. 

Dyrektor KIS potwierdził, że nie ma konkretnych uregulowań prawnych w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, zwanej dalej ustawą o PDOP, które wprost by określały, że otrzymanie dopłat do wzrostu cen energii elektrycznej stanowiących pomoc de minimis stanowi przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych, dalej – podatkiem dochodowym CIT.

W art. 12 ust. 1 ustawy o PDOP ustawodawca wskazuje katalog przychodów, które stanowią u podatnika przysporzenie podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym CIT. Jest to katalog przedstawiający jedynie kilkanaście wprost określonych przykładów przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym CIT.

Generalna zasada opodatkowania dochodów w ustawie o PDOP mówi, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym CIT podlega każde przysporzenie posiadające charakter definitywny wpływające in plus na aktywa podatnika oraz in minus na jego zobowiązania. Ponadto przysporzeniem tym podatnik może rozporządzać tak, jakby stanowiło jego własność. 

Należy podkreślić, że jeżeli występują wyjątki od podstawowych reguł opodatkowania, pozostałe odstępstwa lub zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym CIT, to w ustawie prawodawca zasygnalizował to poprzez stworzenie odrębnych uregulowań prawnych.

I tak w art. 12 ust. 4 ustawy o PDOP wskazano, że do przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym CIT nie należy włączać m.in.: wartości otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartości innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń finansowanych lub współfinansowanych ze środków budżetu państwa, jednostek samorządu terytorialnego, ze środków agencji rządowych, agencji wykonawczych lub ze środków pochodzących od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych, w ramach rządowych programów.

Podatnik ubiegający się o dofinansowanie ceny energii elektrycznej z uwagi na wzrost tej ceny kupuje prąd od dostawcy energii na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Wzrost cen energii oraz wypełnienie warunków programu pomocowego powoduje, że podatnik wnioskuje o otrzymanie ww. dofinansowania będącego pomocą de minimis. Otrzymana pomoc jest pomocą rządową pochodzącą z budżetu państwa.

Winna ona więc być zakwalifikowana zgodnie z art. 12 ust. 4 ustawy o PDOP, a zatem do przychodów stanowiących wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartości innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń finansowanych lub współfinansowanych ze środków budżetu państwa, jednostek samorządu terytorialnego, ze środków agencji rządowych, wykonawczych lub ze środków pochodzących od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych, w ramach rządowych programów.

Konkludując, wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartości innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń finansowanych lub współfinansowanych ze środków budżetu państwa nie stanowi przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym CIT. W przypadku otrzymania przez osobę prawną dopłat rekompensujących skutki podwyżek cen energii elektrycznej będą to świadczenia pieniężne. 

Reasumując powyższe, przysporzenie winno być wyłączone z przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym CIT. Zatem podatnik nie będzie zobligowany do opodatkowania otrzymanego dofinansowania oraz odprowadzenia od tegoż wpływu podatku dochodowego CIT.

Nie jest to odosobnione stanowisko. Zbliżone zdanie wyraził Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 24 czerwca 2015 roku o sygn. IBPB-1-2/4510-29/15/k.p., a także Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach – 6 czerwca 2016 roku o sygn. IBPB-1-3/4510- 316/16/AB.

Zmiana stanowiska fiskusa – wpływ dofinansowania do cen energii elektrycznej podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym

Kilka miesięcy temu minister finansów wskazywał, że otrzymanie przez przedsiębiorcę dofinansowania do podwyżek cen energii elektrycznej stanowiące pomoc de minimis nie stanowi przychodu do opodatkowania podatkiem dochodowym.

Jednak jego ostatnie stanowisko zmienia diametralnie dotychczasowy pogląd na opodatkowanie dofinansowania do podwyżek cen energii elektrycznej stanowiące pomoc de minimis. Przykładem jest tutaj interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora KIS o sygn. 0114-KDIP2-2.4010.196.2020.1.AS z 23 września 2020 roku. 

Dyrektor KIS stwierdził, że otrzymane dofinansowanie do wzrostu cen energii elektrycznej będące pomocą de minimis należy zaliczyć do przychodów podlegających opodatkowaniu.

Swoje uzasadnienie rozpoczął od tego, że ustawa o PDOP pozwala na objęcie swoim zakresem wszystkich przysporzeń dostarczających podatnikowi konkretną korzyść finansową, bezzwrotną o charakterze trwałym, definitywnym. Zatem, gdy będzie miało miejsce powyższe zdarzenie, to skutkiem jego wystąpienia będzie obowiązek opodatkowania podatkiem dochodowym CIT niezależnie od źródła pochodzenia. 

Następnie przytoczony został art. 12 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o PDOP mówiący o tym, że przychodami są m.in.: otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe, a także wartość otrzymanych rzeczy lub praw, wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez samorządowe zakłady budżetowe w rozumieniu Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych oraz spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od skarbu państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie.

Na tej podstawie Dyrektor KIS stwierdził, że środki pieniężne otrzymane przez podatnika w ramach dofinansowania do wzrostu cen energii elektrycznej posiadają charakter definitywny i są przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym CIT.

Oprócz tego zostało stwierdzone, że art. 12 ust. 4 ustawy o PDOP zawiera zamknięty katalog przychodów wyłączonych z opodatkowania jedynie w ściśle określonych warunkach a ww. dofinansowania nie można zidentyfikować w art. 12 ust. 4 pkt 14 ustawy o PDOP jako wyłączone z opodatkowania podatkiem dochodowym CIT.

Następnie organ wydający interpretacją odwołał się do ugruntowanego w orzecznictwie terminu nieodpłatnego świadczenia, które oznacza przysporzenie in plus aktywów podatnika podatku dochodowego CIT:

1. skierowane do działalności gospodarczej prowadzonej przez podatnika CIT,
2. nie jest powiązane z ponoszeniem kosztów,
3. nie wymaga do zrealizowania innego świadczenia wzajemnego.

Ponadto stwierdził, że przychód z otrzymania nieodpłatnego świadczenia powstaje zawsze, gdy podatnik otrzyma rzeczy lub prawa bądź inne świadczenia czy też możliwość korzystania z rzeczy lub praw, bez obowiązku świadczenia wzajemnego.

Odnosząc się do dalszego rozważania istoty i cech nieodpłatnego świadczenia, Dyrektor KIS uznał to za wystarczającą podstawę, aby zakwalifikować dofinansowanie do wzrostu cen energii stanowiące pomoc de minimis jako przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym CIT. Dodał, że nie można zgodzić się z tym, iż ww. pomoc rządowa będzie przychodem wyłączonym z opodatkowania na mocy art. 12 ust. 4 pkt 14 ustawy o PDOP.

Końcowe wnioski, jakie przytoczył Dyrektor KIS, zaprezentowano poniżej:

[…] Zatem otrzymane pieniądze w formie ww. dofinansowania nie mogą stanowić nieodpłatnych świadczeń, o których mowa w tym przepisie. Ponadto nieodpłatne świadczenia stanowią odrębną, od środków pieniężnych, kategorię przychodów wymienionych w art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p.

Biorąc powyższe pod uwagę, w rozpatrywanej sprawie należy stwierdzić, że otrzymane pieniądze podlegają opodatkowaniu na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p. i nie korzystają z wyłączenia z przychodów na podstawie art. 12 ust. 4 pkt 14 u.p.d.o.p., ponieważ przepis ten dotyczy tylko świadczeń niepieniężnych.

Otrzymane dofinansowanie, o którym mowa w rozpatrywanym wniosku nie stanowi „innego nieodpłatnego lub częściowo odpłatnego świadczenia”, co powoduje, że bez znaczenia pozostaje analizowanie źródła finansowania pod kątem wypełnienia pozostałej przesłanki tego przepisu, tj., czy pochodzi ono ze środków budżetu państwa itp.

Mając powyższe na względzie, stwierdzić należy, że otrzymane przez Wnioskodawcę pieniądze stanowiące dofinansowanie z tytułu wzrostu cen energii elektrycznej, w stosunku do której nastąpił wzrost cen stosowanych wobec Spółki, nie może zostać objęte dyspozycją art. 12 ust. 4 pkt 14 u.p.d.o.p. W związku z czym otrzymaną kwotę środków pieniężnych Wnioskodawca zobowiązany jest uznać za przychód podatkowy w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Stanowisko organu potwierdza również powołane przez Wnioskodawcę uzasadnienie do zmian ustawy w zakresie przyznawania dofinansowań, o których mowa we wniosku, z którego wynika między innymi, że: celem tym było wprowadzenie rozwiązania nadzwyczajnego mającego na celu ochronę w 2019 r. odbiorców energii elektrycznej przed skokowym wzrostem kosztów zaopatrzenia w energię. Potrzeba wprowadzenia ustawy jest związana z występującymi w 2018 r. dynamicznymi wzrostami cen energii elektrycznej na rynku hurtowym. Projekt ustawy wpływa na działalność mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców poprzez wyeliminowanie ryzyka narażenia ich na gwałtowny wzrost cen energii elektrycznej w 2019 r. Projekt nie określa zasad podejmowania, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. poz. 646, 1479, 1629, 1633 i 2212) – Druk sejmowy nr 3112 i 3112-A.

Z powyższego wynika zatem, że w istocie celem ustawodawcy było jedynie zniwelowanie negatywnych skutków szybkiego wzrostu cen energii elektrycznej dla zapewnienia ciągłości dostaw energii elektrycznej po cenach akceptowalnych dla odbiorców, a nie wypłacanie środków pieniężnych nie podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Przyjęcie wykładni przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wskazanej przez Wnioskodawcę skutkowałoby natomiast uzyskaniem przez Wnioskodawcę korzyści ekonomicznych, a nie zniwelowaniem negatywnych skutków wzrostu cen energii elektrycznej.

Z jednej bowiem strony Wnioskodawca posiadałby prawo do obniżenia podstawy opodatkowania o zapłacone kwoty faktur kosztowych, z drugiej natomiast strony otrzymałby nieopodatkowany zwrot części tej kwoty w postaci dofinansowania, co nie było założeniem ustawodawcy wprowadzającego ww. przepisy.

Na marginesie wskazać również należy, że w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawarto żadnego przepisu, który zwalniałby z obowiązku zapłaty podatku z tytułu wskazanego we wniosku dofinansowania.

Końcowo należałoby zaznaczyć, że w ww. interpretacji nie przedstawiono niestety żadnej argumentacji prawnej uzasadniającej wydanie odmowy potwierdzenia prawidłowego stanowiska zaprezentowanego przez podatnika.

Stanowisko zostało oparte na terminie nieodpłatnego świadczenia w sposób bardzo ogólnikowy. Określono dofinansowanie do wzrostu cen energii elektrycznej jako jedynie zniwelowanie podwyżek cen, stanowiące wyłącznie nadzwyczajną pomoc. Zaznaczono, że zamysłem prawodawcy na pewno nie była sytuacja, w której koszty sfinansowane z dofinansowania stanowiłyby koszty uzyskania przychodów, a otrzymana rekompensata z tytułu wzrostu cen energii elektrycznej byłaby wyłączona z opodatkowania podatkiem dochodowym CIT.

Zatem podatnicy aktualnie zostali zapoznani z pierwszą, niekorzystną interpretacją ukierunkowującą ich w stronę włączenia otrzymanego dofinansowania do wzrostu cen nabywanej przed firmy energii elektrycznej stanowiącej pomoc de minimis do przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym CIT.