Podmioty prowadzące działalność gospodarczą i zajmujące się handlem wirtualnymi walutami mogą mieć pewne wątpliwości, jeżeli chodzi o sposób potraktowania tego rodzaju transakcji na gruncie podatku od towarów i usług. Należy bowiem postawić pytanie, czy handel wirtualnymi walutami podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?
Kwalifikacja handlu wirtualnymi walutami na gruncie podatku VAT
Podstawowy podział w ramach podatku VAT obejmuje rozróżnienie czynności na odpłatną dostawę towarów oraz odpłatne świadczenie usług.
Przy czym za towar rozumie się rzeczy materialne oraz wszelkie postacie energii. W zakresie tym nie mieszczą się wirtualne waluty. To zaś oznacza, że handel wirtualnymi walutami stanowi odpłatne świadczenie usług.
W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i wyraźny.
Zarówno w przypadku wymiany waluty wirtualnej w zamian za walutę tradycyjną, waluty tradycyjnej za walutę wirtualną, jak i w przypadku wymiany waluty wirtualnej za walutę wirtualną (barter) będziemy mieli do czynienia ze świadczeniem za wynagrodzeniem. W każdym z tych przypadków będzie istniał także bezpośredni konsument. W obu przypadkach mamy zatem do czynienia z przypadkiem odpłatnego świadczenia usług.
Ustalenie miejsca opodatkowania przy obrocie wirtualnymi walutami
Skoro opisywana czynność stanowi odpłatne świadczenie usług, to należy zastanowić się nad miejscem świadczenia. Jest to o tyle istotne, że podatek VAT ma charakter terytorialny, co oznacza, że miejscem opodatkowania jest kraj miejsca świadczenia usług.
Zgodnie z art. 28b ustawy VAT miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej. W konsekwencji, jeżeli podmiot z Polski świadczy usługę handlu wirtualnymi walutami na rzecz przedsiębiorcy z innego kraju, to miejscem opodatkowania jest kraj siedziby nabywcy wirtualnej waluty. To zatem oznacza, że tego rodzaju transakcja nie podlega opodatkowaniu w Polsce.
Z nieco inną sytuacją możemy mieć do czynienia w przypadku gdy odpłatne świadczenie usług ma mieć miejsce na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności, czyli na rzecz konsumenta. Jak podaje art. 28c ustawy VAT, miejscem świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, w którym usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej.
Zatem w tym przypadku miejscem opodatkowania będzie kraj siedziby usługodawcy, czyli usługa ta będzie opodatkowana w kraju.
Handel wirtualnymi walutami jako usługa zwolniona od podatku VAT
Do tej pory ustaliliśmy, że usługa handlu wirtualnymi walutami stanowi odpłatne świadczenie usług mieszczące się w zakresie ustawy VAT.
Trzeba jednak pamiętać, że ustawa przewiduje obszerny katalog zwolnień przedmiotowych określonych w art. 43 ust. 1 ustawy VAT.
W kontekście rozpatrywanego problemu należy zwrócić uwagę na treść art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy VAT. Zgodnie z tym przepisem zwalnia się od podatku transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy, z wyłączeniem banknotów i monet będących przedmiotami kolekcjonerskimi, za które uważa się monety ze złota, srebra lub innego metalu oraz banknoty, które nie są zwykle używane jako prawny środek płatniczy lub które mają wartość numizmatyczną.
Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem w powyższym zakresie mieści się również handel wirtualnymi walutami.
Przykładowo w treści interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 3 października 2017 roku, nr 0114-KDIP1-3.4012.358.2017.1.ISZ czytamy, że sprzedaż jednostek walut wirtualnych za wynagrodzeniem, będąca świadczeniem usługi, w której ramach pojęcie walut używanych jako prawny środek płatniczy obejmuje również jednostki walut wirtualnych, może być uznana za usługę zwolnioną od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy.
Będzie tak jednak tylko w przypadku, w którym miejscem świadczenia, a zarazem opodatkowania tej usługi będzie terytorium Polski. W przypadku bowiem gdy miejscem świadczenia usługi będzie inny kraj, tego rodzaju usługa nie podlega w ogóle opodatkowaniu w Polsce, w związku z czym bezzasadne jest stosowanie zwolnień podatkowych.
Możliwość skorzystania z opcji opodatkowania
W kontekście powyższych rozważań ważne jest wskazanie na pewne zmiany w zakresie możliwości rezygnacji z opisanego zwolnienia, które zostanie wprowadzone w ramach Polskiego Ładu.
Należy bowiem zaznaczyć, że wykonywanie usług zwolnionych od podatku VAT nie uprawnia podatnika do odliczania podatku naliczonego w tym zakresie. Również podmiot nabywający tego rodzaju usługi nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego, gdyż taki w ogóle nie występuje.
Zgodnie z nowo dodanym art. 43 ust. 22 ustawy VAT podatnik może zrezygnować ze zwolnienia od podatku usług, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41, świadczonych na rzecz podatników, i wybrać ich opodatkowanie, pod warunkiem, że:
jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny;
złoży naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne zawiadomienie o wyborze opodatkowania tych usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia.
Jak widać, powyższa opcja dotyczy również zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy VAT. Ważne, aby zwrócić uwagę, że rezygnacja ze zwolnienia i opodatkowanie transakcji może dotyczyć wyłącznie świadczenia usług w ramach przedsiębiorców. W relacji pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem nadal obowiązuje zwolnienie.
Podatnik, który wybrał opcję opodatkowania może, nie wcześniej niż po upływie 2 lat, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego wybrał opodatkowanie usług, ponownie skorzystać ze zwolnienia od podatku tych usług, pod warunkiem złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego zawiadomienia o rezygnacji z opodatkowania, przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego ponownie będzie korzystał ze zwolnienia.
Podatnik, który zrezygnował z opodatkowania, może ponownie wybrać opodatkowanie zgodnie z ust. 22 nie wcześniej niż po upływie 2 lat, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego ponownie korzysta ze zwolnienia.
Odpowiadając na postawione w tytule pytanie, należy wskazać, że czynność handlu wirtualną walutą podlega regulacjom ustawy VAT. Jest to czynność, która korzysta ze zwolnienia przedmiotowego od podatku VAT, jednakże w świetle nowych przepisów możliwe jest zrezygnowanie ze zwolnienia i wybór opcji opodatkowania.
