Transakcje finansowe praktycznie zawsze podlegają jakiemuś opodatkowaniu, różnice przejawiają się tutaj tylko w stawce takiej daniny. Ostatnimi czasy dużo mówiło się o obrocie kryptowalutami (np. bitcoinem, ethereum czy cardano), więc wiele osób zastanawiało się czy z tytułu obrotu kryptowalutami należy uregulować podatek. Wątpliwe było również dla podatników czy taka transakcja może podlegać pod działalność gospodarczą. W związku z czym w artykule omówione zostanie czy podatek od obrotu kryptowalutami podlega zapłacie?
Czym są kryptowaluty?
Każdy kraj na świecie posługuje się oznaczoną walutą, jej wartość uzależniona jest od wielu różnych czynników, w tym przede wszystkim aktualnego stanu globalnej gospodarki. O ile waluty narodowe można przyporządkować do określonych państw, o tyle w przypadku kryptowalut nie jest to możliwe.
Kryptowaluty są określane mianem pieniądza przyszłości lub rozproszonym systemem księgowym, który zawiera dane o stanie posiadania w wybranych umownych jednostkach. W rzeczywistości kryptowalutą jest sztucznie stworzony pieniądz, który nie posiada swojej fizycznej formy jak monety lub banknoty. Możemy powiedzieć, że tego rodzaju środki płatnicze występują wyłącznie w formie elektronicznej, mogą być przy tym swobodnie zamieniane na oficjalne waluty poszczególnych krajów świata.
Ethereum – pojawiła się w 2015 roku i znajduje się na drugim miejscu pod względem popularności, tuż za bitcoinem;
Tether – pojawiła się w 2014 roku i jako jedna z nielicznych kryptowalut ma ścisłe powiązanie z dolarem amerykańskim w stosunku 1:1 (1 Tether odpowiada 1 dolarowi amerykańskiemu);
Ripple – kryptowaluta umożliwiająca dokonywanie najszybszych transakcji w sieci;
Bitcoin Satoshi Vision – rozwijana przez nChain, której właścicielem jest Craig Wright;
Litecoin – najstarsza, tuż obok Bitocina, kryptowaluta na świecie;
Binance Coin – używana najczęściej w przypadku transakcji giełdowych, jej celem jest zmniejszanie prowizji handlowych;
EOS – oferuje szereg możliwości, takich jak programowanie zdecentralizowanych aplikacji, przedsiębiorstw i zawieranie kontraktów;
Cardano – najmłodsza kryptowaluta na świecie, obecnie służąca do przesyłania cyfrowych pieniędzy.
Obrót kryptowalutami
Tak naprawdę obrót kryptowalutami przypomina typowe transakcje dokonywane przy pomocy walut narodowych. Elektronicznymi pieniędzmi możemy więc płacić za towary i usługi (pod warunkiem, że sprzedawca akceptuje taką formę zapłaty), inwestować je na giełdach i lokować na dedykowanych funduszach, wymieniać na inne waluty i tym sposobem wypłacać je w formie narodowych banknotów i monet.
Transakcje kryptowalutami zyskały na popularności, gdy świat dowiedział się o możliwości uzyskania sporego zarobku w stosunkowo niewielkim czasie. W zdecydowanej większości przypadków wystarczające jest kupno określonej ilości kryptowalut za wybraną przez siebie walutę narodową (np. zakup oznaczonej liczby bitcoinów za cenę 250 dolarów amerykańskich). Po pewnym czasie posiadacz kryptowaluty może je odsprzedać po wyższej cenie lub zainwestować, co po pewnym czasie przyniesie mu dodatkowy zysk. Obrót kryptowalutami zależy więc od inwencji jej posiadacza oraz możliwości, które oferują sprzedawcy i usługodawcy (a takich jest z dnia na dzień coraz więcej). W taki sposób w stosunkowo krótkim okresie można zwielokrotnić swoje zyski. Czy tego rodzaju transakcje są jednak opodatkowane, tak jak ma to miejsce w przypadku tradycyjnej sprzedaży?
Podatek od obrotu kryptowalutami
Coraz większa liczba dużych państw świata dopuszcza używanie kryptowalut jako oficjalnych środków płatniczych – jest tak m.in. w przypadku USA, Chin, Rosji, Kanady, Niemiec i Japonii. W praktyce powoduje to, że za odpowiednią liczbę bitcoinów można tam kupić nie tylko ciekawy gadżet, kawę lub ubranie, lecz także dom, wyposażenie wnętrz czy wynająć samochód.
Na gruncie prawa polskiego nabycie i posiadanie kryptowalut nie podlega na razie opodatkowaniu. Istnieją co prawda pomysły na zmianę takiej regulacji, wzorem krajów zachodnich, jednak obecnie nie wprowadzono żadnych stosownych ku temu przepisów.
Zupełnie inaczej przedstawia się kwestia uzyskiwania przychodów z obrotu kryptowalutami – w tym przypadku podatnicy są zobowiązani do rozliczenia owych transakcji w składanej deklaracji PIT (dotyczy to zarówno osób fizycznych, jak i przedsiębiorców). Zgodnie z treścią art. 17 ust. 1f Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych przez odpłatne zbycie waluty wirtualnej rozumie się wymianę waluty wirtualnej na prawny środek płatniczy, towar, usługę lub prawo majątkowe inne niż waluta wirtualna lub regulowanie innych zobowiązań walutą wirtualną. Powyższy zapis oznacza jednak, że wymiana jednej kryptowaluty na inny wirtualny pieniądz nie jest uważana przez polskiego ustawodawcę za osiąganie przychodu, nawet jeśli pośrednio taka transakcja przyczyni się do wzbogacenia danej osoby (wzajemna wymiana krytpowalut nie jest zatem w ogóle opodatkowana).
Opodatkowaniu nie będą podlegały również:
pośrednictwo w wymianie kryptowalut;
prowadzenie rachunków kryptowalutowych – zbiorów danych identyfikacyjnych, które umożliwiają uprawnionym korzystanie z waluty wirtualnej, w tym dokonywanie ich wymiany.
Jak rozliczyć przychód z obrotu kryptowalutami?
Od 2020 roku przychód osiągany z tytułu obrotu kryptowalutami musi być rozliczony za pośrednictwem formularza PIT-38. Deklaracja podatkowa musi być dostarczona do właściwego urzędu skarbowego (decyduje miejsce zamieszkania podatnika) najpóźniej do 30 kwietnia roku kalendarzowego, który następuje po roku, w którym osiągnięto przychód z omawianego obrotu.
Przykład 1.
Pani Monika zakupiła w 2020 roku w internecie 2000 bitcoinów. W grudniu 2020 roku wymieniła je na złotówki, które następnie przelała na swoje konto oszczędnościowe. W tym przypadku będzie musiała złożyć roczne zeznanie PIT-38 z dokonanej transakcji wymiany najpóźniej do 30 kwietnia 2021 roku.
Przykład 2.
Pani Monika zakupiła w 2020 roku w internecie 2000 bitcoinów. Postanowiła nic z nimi nie robić i wymieni je na polską złotówkę dopiero w listopadzie 2021 roku. W tym przypadku nie będzie musiała składać zeznania rocznego za 2020 rok, ponieważ nie doszło u niej do powstania opodatkowanego przychodu, który wiązałby się z koniecznością złożenia PIT-38. Oczywiście, jeśli pani Monika wymieni swoją kryptowalutę w listopadzie 2021 roku, to będzie zobowiązana do złożenia stosownej deklaracji podatkowej do 30 kwietnia 2022 roku.
Podatnicy zobowiązani do rozliczania się z urzędem skarbowym z tytułu przychodów osiąganych z obrotu kryptowalutami mogą korzystać z prawa do dokonywania odliczeń podatkowych. Innymi słowy, osoba zajmująca się sprzedażą kryptowalut, może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wszelkie wydatki, które zostaną poniesione w celu osiągnięcia przychodu, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu. Odliczeniu podlegają jednak tylko te koszty, które są bezpośrednio związane z nabyciem i sprzedażą kryptowalut. Mogą nimi być przykładowo rachunki za prąd, dostęp do internetu, zakup komputera lub telefonu służącego do przeprowadzania transakcji przy pomocy kryptowalut.
Kryptowaluty a podatek VAT
O ile sprawa opodatkowania transakcji kryptowalutami podatkiem dochodowym nie sprawia obecnie większego problemu, o tyle w przypadku podatków od towarów i usług (VAT) pojawiają się pewne trudności. Wiele osób zajmujących się obrotem wirtualnymi pieniędzmi nie wie, czy podlegają oni pod obowiązkowy VAT, a co za tym idzie, czy oznacza to dla nich dodatkowe powinności, takie jak np. składanie okresowych deklaracji vatowskich do urzędu skarbowego.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami podatkowymi obrót kryptowalutami stanowi odpłatne świadczenie usług kwalifikowane jako usługi elektroniczne, a zatem powinien być opodatkowany podatkiem VAT w wysokości 23%. Pamiętajmy jednak, że na mocy art. 43 ustawy o VAT obrót walutą wirtualną został objęty zwolnieniem z tego podatku – w praktyce oznacza to, że każdy kto uzyskuje przychody z obrotu kryptowalutami, nie musi płacić VAT-u, pod warunkiem jednak, że transakcja jest dokonywana na terytorium Polski, zaś podatnik powoła się na wspomniany powyżej przepis. W przypadku transakcji międzynarodowych mogą istnieć dodatkowe obowiązki podatkowe.
Podsumowanie
Obrót kryptowalutami od 2020 roku podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i musi być rozliczany jako przychód. Podatnik zobowiązany jest w tym zakresie do złożenia deklaracji na formularzu PIT-38, przy czym nie dotyczy to transakcji wymiany wzajemnej różnych kryptowalut. Obrót wirtualnymi pieniędzmi korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług (VAT), pod warunkiem, że takie transakcje są realizowane na terytorium Polski.
