Termin jest składnikiem czynności prawnej i oznacza postanowienie, którego celem jest ograniczenie powstania w czasie skutków prawnych pewnych czynności. Kodeks postępowania cywilnego, kodeks postępowania administracyjnego i kodeks karny wyróżniają trzy różne sposoby, według których liczony jest bieg terminów.
Bieg terminów - znaczenie
Od prawidłowego wyliczenia biegu terminów często zależy pozytywne rozpatrzenie spraw interesanta w sądzie, gminie, czy nawet w stosunku do kontrahenta. Przy obliczeniach łatwo o błąd, dlatego należy zachować szczególną ostrożność, ponieważ za nieprawidłowe obliczenie biegu terminów przewidziano liczne sankcje.
Podstawą dla wszystkich uregulowań obliczania terminów są art. 110 - 115 kodeksu cywilnego.
Termin liczony w dniach
Przy obliczaniu terminu w dniach należy stosować 2 zasady:
- początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, którego nie uwzględnia się przy obliczaniu, tj. jeżeli otrzymano list w środę 10 dnia miesiąca, pierwszym dniem liczenia terminu będzie kolejny dzień czyli czwartek 11 dnia miesiąca,
- termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia. Niezależnie od godziny zdarzenia, odebrania listu termin biegnie od chwili zdarzenia oznaczonego w dniach i upływa z końcem dnia oznaczonego jako data końcowa.
Przykład 1.
Otrzymano list we wtorek o godzinie 20:30, wobec czego pierwszym dniem terminu będzie środa, a termin 7-dniowy zakończy się w kolejny wtorek o godzinie 23:59.
Należy przy tym pamiętać, że ustawodawca nie określił godzinowych czy minutowych limitów czasowych, ważna jest więc data stempla pocztowego czy data przyjęcia dokumentów w urzędzie.
Termin liczony w tygodniach
Termin oznaczony w tygodniach kończy się z upływem dnia w ostatnim tygodniu. Datą początkową jest data zdarzenia i jeżeli przypada ona na środę, to dniem, który należy uznać za datę końcową, również będzie środa.
Terminy liczony w miesiącach
Termin oznaczony w miesiącach kończy się z upływem dnia, który datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - to w ostatnim dniu tego miesiąca.
Przykład 2.
Umowę zawarto 12 lipca z 2-miesięcznym czasem realizacji, zatem umowa powinna zostać zrealizowana do 12 września. Jeżeli jednak umowę zawarto 31 sierpnia z 1-miesięcznym okresem realizacji umowy, to termin upłynąłby 30 września, czyli ostatniego dnia miesiąca.
- początek miesiąca
- środek miesiąca
- koniec miesiąca
uznaje się, że początkiem miesiąca jest pierwszy, środkiem miesiąca jest piętnasty, a koniec miesiąca przypada natomiast na ostatni dzień danego miesiąca, czyli odpowiednio 28 lub 29 lutego, 30 lub 31 w zależności od długości miesiąca.
Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniu danego terminu. Wyjątek stanowi tu wiek osoby fizycznej, bowiem termin upływa już z początkiem ostatniego dnia. Dzięki temu można np. uczestniczyć w wyborach w dniu 18-tych urodzin.
Termin oznaczony w latach
Termin oznaczony w latach liczy się podobnie jak termin oznaczony w miesiącach. Zatem termin oznaczony w latach kończy się z upływem dnia, który datą odpowiada początkowemu dniu danego terminu, a gdyby takiego dnia nie było (zdarza się to w latach przestępnych w związku ze zmienną liczbą dni w lutym), datą końcową będzie ostatni dzień tego miesiąca.
Przykład 3.
Umowa została zawarta 10 lipca 2016 r. na dwa lata, termin upłynie 10 lipca 2018 r. Termin 3-miesięczny rozpoczęty 30 listopada upłynie 28 (lub 29) lutego w zależności od tego, który z nich będzie ostatnim dniem miesiąca. Natomiast termin 3-miesięczny liczony od 29 lutego zakończy się nie w ostatnim dniu maja, lecz 29 dnia tego miesiąca.
Termin przypada w sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy
W przypadku gdy ostatni dzień terminu przypada w sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą.
Ordynacja podatkowa stanowi wprost, że sobota to dzień ustawowo wolny od pracy, a co za tym idzie, wszystkie terminy przypadające na sobotę lub w niedzielę swój bieg kończą pierwszego pracującego dnia pracy.
Zgodnie z art. 12 § 5 Ordynacji podatkowej "Jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy, chyba że ustawy podatkowe stanowią inaczej."
Prawo administracyjne również zakłada, że termin przypadający w sobotę lub w dzień ustawowo wolny od pracy, upływa w pierwszym dniu roboczym przypadającym po upływie terminu.
"§ 1. Terminy oblicza się według przepisów prawa cywilnego, z zastrzeżeniem§ 2.
§ 2. Jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy."
Wyjątek od tej zasady stanowi, obliczanie biegu terminów dla usług telekomunikacyjnych, nadawczych i elektronicznych liczy się tu faktyczna data upływu terminu i dla zachowania ważności czynności musi zostać dokonana przed upływem wyznaczonego terminu, nawet jeśli przypada on na dzień ustawowo wolny od pracy, a rozliczenie ma nastąpić za pomocą systemu MOSS.
Co w przypadku gdy termin upływa w dzień ustawowo wolny od pracy?
Kodeks cywilny przewiduje w art. 115 zasadę mówiącą, że jeżeli termin przypada na dzień ustawowo wolny od pracy lub na sobotę, to termin upływa dnia następnego, niebędącego ustawowo wolnym od pracy ani sobotą. Zasadę tę stosuje się w przypadkach, w których zastosowanie ma kodeks cywilny, kodeks administracyjny i w postępowaniach przed sądami.
Zgodnie z art. 115 kodeksu cywilnego "Jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub na sobotę, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą."
Wyjątek od tej zasady stanowią zasady ordynacji podatkowe, w której przy obliczaniu biegów terminów dla usług telekomunikacyjnych, nadawczy i elektronicznych liczy się faktyczna data upływu terminu i dla zachowania ważności czynności musi zostać dokonana przed upływem wyznaczonego terminu, nawet jeśli przypada on na dzień ustawowo wolny od pracy, a rozliczenie ma nastąpić za pomocą systemu MOSS.
Przykład 4.
W przypadku rozliczania VAT od usług telekomunikacyjnych za pośrednictwem systemu MOSS termin złożenia deklaracji nie ulega zmianie, nawet jeśli przypada na święto, niedzielę czy sobotę będącą dniem wolnym od pracy.
