Cash pooling to forma zarządzania płynnością finansową podmiotów powiązanych, ograniczająca koszty finansowe kredytowania działalności. Cash pooling w Polsce nie jest powszechnie stosowaną metodą zarządzania finansami, ale w miarę upływu czasu coraz bardziej zyskuje na popularności. Czym jest cash pooling i jakie są skutki podatkowe cash poolingu?
Cash pooling – na czym polega?
Cash pooling to metoda zarządzania zasobami finansowymi stosowana przez przedsiębiorstwa wielooddziałowe, podmioty należące do jednej grupy kapitałowej lub podmioty powiązane w inny sposób. Metoda ta umożliwia bardziej efektywne wykorzystywanie kapitału.
Cash pooling polega na koncentrowaniu środków z jednostkowych rachunków podmiotów powiązanych na wspólnym rachunku grupy w celu zarządzania środkami pieniężnymi przy wykorzystaniu korzyści skali. Stosując takie rozwiązanie przejściowe, nadwyżki występujące na jednostkowych rachunkach podmiotów powiązanych kompensowane są z przejściowymi niedoborami wykazywanymi na innych rachunkach. Możliwe jest wówczas pokrycie ewentualnych braków, wykorzystując wspólną płynność finansową podmiotów powiązanych. Dzięki wykorzystaniu środków własnych podmiotów powiązanych następuje zminimalizowanie kosztów finansowych kredytowania działalności, przez co cash pooling stanowi ciekawą alternatywę dla kredytu.
Skutki podatkowe cash poolingu
Umowa cash poolingu nie została unormowana w Kodeksie cywilnym. Stosowanie cash poolingu jest możliwe na podstawie ogólnej zasady swobody umów zawartej w kc.
Ze względu na to, że umowa cash poolingu nie znajduje bezpośredniego odzwierciedlenia w przepisach prawa, zarówno w zakresie kc, jak i w przepisach prawa podatkowego, może budzić wątpliwości podatników w zakresie rozliczeń. W celu stwierdzenia, czy cash pooling podlega opodatkowaniu VAT i podatkiem od czynności cywilnoprawnych należy dokonać analizy charakteru umowy cash poolingu.
Rozliczenie cash poolingu na gruncie VAT
Umowa cash poolingu nie została wyodrębniona w ustawie o podatku od towarów i usług. Zarządzaniem wspólnym kontem podmiotów powiązanych i rozporządzaniem ich środkami pieniężnymi zajmuje się bank świadczący usługi pośrednictwa finansowego wobec uczestników. Usługi pośrednictwa finansowego podlegają natomiast zwolnieniu z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 i 40 ustawy o podatku od towarów i usług.
Rozporządzaniem środkami pieniężnymi zajmuje się bank, a uczestnicy cash poolingu dokonują jedynie czynności umożliwiających przekierowanie środków na odpowiedni rachunek, koniecznych do efektywnego wyświadczenia przez bank usługi zarządzania płynnością finansową podmiotów wchodzących w skład porozumienia cash poolingu. Oznacza to, że uczestnicy cash poolingu nie świadczą między sobą żadnych usług, są jedynie odbiorcami, zatem nie możemy mówić w tym przypadku o opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Cash pooling a podatek od czynności cywilnoprawnych
Analizując sposób działania mechanizmu cash poolingu, nasuwa się pytanie, czy taka metoda zarządzania finansami spełnia definicję pożyczki opodatkowanej podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Stawka podatku od czynności cywilnoprawnych w przypadku pożyczki wynosi 0,5%. Umowa pożyczki została zdefiniowana w kc.
„Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości”.
Stosowanie cash poolingu charakteryzuje się tym, że środki pieniężne zgromadzone są na jednym wspólnym koncie podmiotów powiązanych, a następnie przesyłane do poszczególnych podmiotów. W tej sytuacji podmioty przekazujące środki na wspólne konto nie otrzymują informacji, w jaki sposób środki te zostaną wykorzystane. Analogicznie podmioty otrzymujące środki pieniężne nie otrzymują informacji o ich pochodzeniu. Nie możemy zatem wyodrębnić konkretnych kwot. Przy cash poolingu nie występuje zobowiązanie jednego podmiotu do przekazania określonej kwoty na inny podmiot i nie ma też deklaracji zwrotu otrzymanych środków. Wszystkie te argumenty przemawiają za tym, że cash poolingu nie można uznać za pożyczkę.
Dodatkowo umowa cash poolingu jako umowa nienazwana nie została wyszczególniona także w zamkniętym katalogu czynności cywilnoprawnych objętych podatkiem od czynności cywilnoprawnych (art. 1 ust. 1 pkt. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych). W konsekwencji, stosując mechanizm cash poolingu, nie trzeba odprowadzać podatku od czynności cywilnoprawnych.
Podatek od czynności cywilnoprawnych w umowie cash poolingu – interpretacja indywidualna
Interpretacja indywidualna sygn. 0111-KDIB2-2.4014.217.2021.1.MM z 24 września 2021 roku wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej dotyczy ustalenia skutków podatkowych zawarcia umowy cash poolingu.
Wnioskodawcą jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Polsce, która wraz z innymi podmiotami z grupy kapitałowej zamierza przystąpić do umowy cash poolingu. Zadano pytanie, czy czynności realizowane w ramach umowy cash poolingu będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zdaniem wnioskodawcy wskazane czynności nie będą podlegać opodatkowaniu tym podatkiem.
Wnioskodawca wskazuje, że umowa cash poolingu jest umową nienazwaną i jako taka nie mieści się w zamkniętym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych zdefiniowanym w art. 1 Ustawy z dnia 9 września 2000 roku o podatku od czynności cywilnoprawnych.
W ocenie spółki:
„Konstrukcja Umowy cash poolingu, jako sposobu gospodarowania wolnymi środkami finansowymi uczestniczących spółek, nie wyczerpuje istotnych znamion pożyczki. W przedmiotowym systemie zarządzania płynnością niektóre spółki z Grupy kapitałowej mogą posiadać chwilowo wolne środki finansowe, podczas gdy inne mogą posiadać niedobór tych środków. Z tytułu uczestnictwa w powyższych transakcjach dla wszystkich spółek Grupy kapitałowej powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia lub realizacji umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot […]. Żadnej ze stron przedmiotowej umowy nie można określić jako pożyczkobiorcę lub pożyczkodawcę. Przedmiotowa umowa nie zawiera bowiem zobowiązania żadnego z podmiotów wchodzących w skład Grupy kapitałowej do przeniesienia na własność innego podmiotu wchodzącego w skład Grupy kapitałowej określonej ilości pieniędzy ani też zobowiązania do zwrotu tej samej ilości pieniędzy. Dodatkowo wskazać należy, iż umowa zarządzania płynnością finansową jest tak skonstruowana, że Spółka, dokonując wpłaty na Rachunek Szczegółowy, nie wskazuje przez kogo (przez który podmiot z Grupy kapitałowej) środki te mają być wykorzystane. Jak wynika z powyższego, w przypadku gdy w skład Grupy kapitałowej wchodzą więcej niż dwie spółki, Spółka nie będzie wiedziała, przez kogo zostały wykorzystane środki wpłacone przez nią na Rachunek Szczegółowy. Podobnie, w przypadku otrzymania przez Spółkę środków kompensujących niedobór środków pieniężnych, który pojawił się na Rachunku Szczegółowym, Spółka nie posiada informacji, od jakiego podmiotu z Grupy faktycznie pochodzą te środki”.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko wnioskodawcy za prawidłowe, odstępując od uzasadnienia ze względu na wyczerpujący opis zdarzenia, ocenę i uzasadnienie prawne tej oceny przez wnioskodawcę.
