Jakie skutki podatkowe niesie przeniesienie siedziby firmy do innego kraju?

W kontekście ciągle zmieniających się przepisów oraz nowych obowiązków podatkowych przedsiębiorcy mogą zastanawiać się nad możliwością przeniesienia siedziby firmy do innego kraju. W związku z tym warto przeanalizować, jakie skutki podatkowe, zarówno w podatku PIT, jak i CIT, wywoła tego rodzaju zdarzenie. W tym artykule skupiamy się nad tym czym skutkuje przeniesienie siedziby firmy do innego kraju.

Siedziba i przeniesienie siedziby firmy do innego kraju firmy w rozumieniu ustawy PIT oraz CIT

Jeżeli mówimy o przedsiębiorcy prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą, to trzeba zwrócić uwagę, że opodatkowaniu w RP podlegają osoby mające w kraju miejsce zamieszkania.

Zgodnie z art. 3 ust. 1a ustawy PIT za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1. posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub

2. przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Szczególną uwagę należy zwrócić na przesłankę ośrodka interesów życiowych, przez którą rozumie się istniejące powiązania o charakterze osobistym i ekonomicznym. Dodatkowo należy także zauważyć, że ustawa PIT nie odnosi się do formalnego zarejestrowania firmy w danym kraju, lecz wyłącznie do przesłanki istniejącego ośrodka interesów życiowych. 

To powoduje, że formalne zarejestrowanie działalności za granicą, podczas gdy podatnik ma ośrodek interesów życiowych w RP, nie oznacza zmiany rezydencji i nie powoduje, że podatek będzie płatny za granicą. Taki przedsiębiorca nadal jest zobowiązany do rozliczania podatku w RP.

Przykład 1.

Osoba fizyczna mająca w Polsce stałe miejsce zamieszkania, rodzinę i majątek, postanowiła zarejestrować firmę w Niemczech. Na gruncie podatku PIT jest ona polskim rezydentem podatkowym, który dochody z działalności gospodarczej prowadzonej w Polsce rozlicza w Polsce. Sama formalna rejestracja firmy w Niemczech nie wpływa na sposób rozliczenia.

Przechodząc na grunt podatku CIT, wskażmy, że zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce podlegają ci podatnicy, którzy na terenie RP posiadają siedzibę lub zarząd.

W rezultacie wystarczające jest spełnienie choćby jednej z tych dwóch przesłanek.

Również w tym przypadku, jeżeli spółka jest formalnie zarejestrowana za granicą, ale miejsce zarządu i kierowania jej sprawami znajduje się w Polsce, to taki podatnik jest polskim rezydentem podlegającym pod podatek CIT.

W tym miejscu warto także dodać, że w ramach nowelizacji w zakresie Polskiego Ładu do ustawy CIT ma zostać dodany nowy art. 3 ust. 6 ustawy PIT wskazujący, że w odniesieniu do podatników nieposiadających siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się, iż posiadają oni zarząd na tym terytorium w przypadku, gdy:

• osoby lub podmioty zasiadające w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających podatnika mają miejsce zamieszkania albo siedzibę lub zarząd na terytorium Polski lub

• w sposób faktyczny, bezpośrednio lub za pośrednictwem innych podmiotów prowadzą bieżące sprawy tego podatnika, w tym na podstawie umowy go kreującej, decyzji sądu lub innego dokumentu regulującego jego założenie lub funkcjonowanie, udzielonych pełnomocnictw lub powiązań faktycznych między podatnikiem a osobami fizycznymi mającymi miejsce zamieszkania na terytorium Polski lub podmiotami mającymi siedzibę lub zarząd na terytorium Polski.

Jak zatem widać, kwestia istnienia zarządu i obowiązku na terenie RP zostanie doprecyzowana.

Przeniesienie siedziby firmy do innego kraju a exit tax

W przypadku gdy ma miejsce faktyczne (a nie jedynie formalnego) przeniesienie siedziby firmy do innego kraju, należy wziąć pod uwagę regulacje exit tax odnoszące się do tzw. podatku od niezrealizowanych zysków.

Zarówno przepisy ustawy PIT, jak i CIT wskazują, że opodatkowaniu podatkiem od dochodów z niezrealizowanych zysków podlega:

1. przeniesienie składnika majątku poza terytorium Polski, w którego wyniku Polska w całości albo w części traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia tego składnika majątku, przy czym przenoszony składnik majątku pozostaje własnością tego samego podmiotu;

2. zmiana rezydencji podatkowej przez podatnika podlegającego w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, w której  wyniku Polska w całości albo w części traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia składnika majątku będącego własnością tego podatnika, w związku z przeniesieniem jego miejsca zamieszkania (siedziby lub zarządu) do innego państwa.

Podstawę opodatkowania stanowi dochód, którym jest nadwyżka wartości rynkowej składnika majątku ustalanej na dzień jego przeniesienia albo na dzień poprzedzający dzień zmiany rezydencji podatkowej ponad jego wartość podatkową. Natomiast wartość podatkową ustala się w wysokości wartości niezaliczonej uprzednio do kosztów uzyskania przychodów w żadnej formie, jaka zostałaby przyjęta za taki koszt, gdyby składnik został odpłatnie zbyty.

Podatek PIT od dochodów z niezrealizowanych zysków wynosi:

1. 19% podstawy opodatkowania – gdy ustalana jest wartość podatkowa składnika majątku;

2. 3% podstawy opodatkowania – gdy nie ustala się wartości podatkowej składnika majątku.

Natomiast podatek CIT w każdym przypadku wynosi 19% dochodu.

Jeżeli chodzi o podatników PIT, to należy wskazać, że przepisów dotyczących exit tax nie stosuje się, jeżeli łączna wartość rynkowa przenoszonych składników majątku nie przekracza kwoty 4 000 000 zł. Analogicznych wyłączeń nie przewidziano w zakresie podatku CIT. W tym przypadku dostępne są pewne zwolnienia od podatku.

Przechodząc do podsumowania niniejszego artykułu, należy zaznaczyć, że podatkowe skutki przeniesienia siedziby firmy do innego kraju mają kontekst wielowymiarowy.

Po pierwsze należy analizować, czy mamy do czynienia z faktycznym przeniesieniem siedziby, czy jedynie z formalną rejestracją działalności w innym kraju, która sama w sobie żadnych skutków podatkowych nie wywołuje.

Po drugie analizie należy poddać, czy w przypadku faktycznego przeniesienia siedziby firmy do innego kraju nie powstaje obowiązek zapłaty podatku dochodowego od niezrealizowanego zysku.