Lokaty terminowe i odsetki od nich stanowią istotny element zarządzania finansami przedsiębiorstwa. W bilansie są one prezentowane w zależności od terminu ich wymagalności, co pozwala na prawidłowe odzwierciedlenie sytuacji majątkowej i finansowej jednostki. Lokaty terminowe i odsetki od lokat w bilansie, szczegółowo omawiamy w artykule.
Bankowe lokaty terminowe – co to jest?
Środki pieniężne lokowane na rachunkach bankowych to w istocie środki pieniężne pożyczane bankom poprzez zawarte umowy prowadzenia rachunku bankowego, np. rachunku bieżącego, rachunku lokaty terminowej, rachunku oszczędnościowego itp. Banki wykorzystują powierzone pieniądze, płacąc za nie odsetki, które są swego rodzaju ceną, jaką dłużnik (bank) płaci swojemu wierzycielowi (jednostce) za korzystanie z jego majątku w określonym przedziale czasu. Wysokość odsetek zależy od stosowanych przez bank stóp procentowych oraz od metody, jaką bank stosuje przy naliczaniu odsetek.
Lokaty terminowe i odsetki od lokat w bilansie
Lokaty bankowe terminowe mogą być ewidencjonowane w księgach rachunkowych przy wykorzystaniu konta 135 „Rachunek bankowy lokat terminowych”. Dodatkowo jednostka może wprowadzić analitykę z podziałem na założone lokaty umożliwiającą bieżącą weryfikację stanu środków pieniężnych zgromadzonych na poszczególnych lokatach według terminów ich płatności.
Utworzenie lokaty można w księgach rachunkowych ująć następująco:
- Wn konto 135 „Rachunek bankowy lokat terminowych” (w analityce: „Lokata X”),
- Ma konto 130 „Rachunek bieżący”.
Likwidacja danej lokaty może natomiast przebiegać w sposób odwrotny, czyli:
- Wn konto 130 „Rachunek bieżący”,
- Ma konto 135 „Rachunek bankowy lokat terminowych” (w analityce: „Lokata X”).
Z kolei odsetki od lokaty terminowej ujmuje się w księgach rachunkowych na koncie 750 „Przychody finansowe” zapisem:
- Wn konto 135 „Rachunek bankowy lokat terminowych” (w analityce: „Lokata X”),
- Ma konto 750 „Przychody finansowe” (w analityce: „Odsetki od lokat”).
Tak stanowi art. 42 ust. 3 ustawy o rachunkowości: „Wynik operacji finansowych stanowi różnicę między przychodami finansowymi, w szczególności z tytułu dywidend (udziałów w zyskach), odsetek, zysków ze zbycia oraz aktualizacji wartości inwestycji innych niż wymienione w art. 28 ust. 1 pkt 1a, nadwyżki dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi, a kosztami finansowymi, w szczególności z tytułu odsetek, strat ze zbycia oraz aktualizacji wartości inwestycji innych niż wymienione w art. 28 ust. 1 pkt 1a, nadwyżki ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi, z wyjątkiem odsetek, prowizji, dodatnich i ujemnych różnic kursowych, o których mowa w art. 28 ust. 4 i ust. 8 pkt 2”.
Przykład 1.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością TechTools postanawia ulokować nadwyżkę środków finansowych na lokacie terminowej w banku. Lokata została założona na kwotę 100 000 zł, z okresem trwania 10 miesięcy. Jak prawidłowo ująć utworzenie terminowej lokaty bankowej w księgach rachunkowych oraz na jakim koncie zaksięgować odsetki od tej lokaty?
Założenie lokaty
Po przelaniu środków z rachunku bieżącego na lokatę terminową w księgach rachunkowych operację tę ujmuje się następująco:
- Wn konto 135 „Rachunek bankowy lokat terminowych” (w analityce: „Lokata terminowa 10M Bank XYZ” – gdzie „10M” oznacza 10-miesięczny okres trwania, a „Bank XYZ” to nazwa banku, w którym założono lokatę);
- Ma konto 130 „Rachunek bieżący”.
Odsetki od lokaty powinny zostać ujęte jako przychody finansowe. Księguje się to następująco:
- Wn konto 135 „Rachunek bankowy lokat terminowych” (w analityce: „Lokata terminowa 10M Bank XYZ”),
- Ma konto 750 „Przychody finansowe” (w analityce: „Odsetki od lokat”).
Aktywa finansowe w bilansie – długoterminowe i krótkoterminowe
Długoterminowe aktywa finansowe prezentuje się w bilansie w grupie aktywów trwałych, a dokładnie w inwestycjach długoterminowych. Długoterminowe aktywa finansowe ujmuje się w bilansie z podziałem na jednostki powiązane i jednostki pozostałe (w tym odrębnie jednostki, w których dana jednostka posiada zaangażowanie w kapitale oraz pozostałe jednostki), z wyszczególnieniem:
- udziałów i akcji,
- innych papierów wartościowych,
- udzielonych pożyczek,
- innych długoterminowych aktywów finansowych.
Natomiast w przypadku krótkoterminowych aktywów finansowych ich prezentacja w bilansie odbywa się w grupie aktywów obrotowych, a dokładnie w inwestycjach krótkoterminowych. Obowiązuje tu podział krótkoterminowych aktywów finansowych na składniki dotyczące jednostek powiązanych, jednostek pozostałych oraz środki pieniężne i inne aktywa pieniężne. Przy czym w przypadku aktywów finansowych z podziałem na jednostki powiązanie i jednostki pozostałe obowiązuje podział szczegółowy na:
- udziały lub akcje,
- inne papiery wartościowe,
- udzielone pożyczki,
- inne krótkoterminowe aktywa finansowe.
W przypadku podziału aktywów finansowych na środki pieniężne i inne aktywa pieniężne wyróżnia się:
- środki pieniężne w kasie i na rachunkach,
- inne środki pieniężne,
- inne aktywa pieniężne.
Lokaty terminowe i odsetki od lokat
Lokaty bankowe są jednym z rodzajów inwestycji zaliczanych do aktywów finansowych. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 24 ustawy o rachunkowości przez aktywa finansowe rozumie się aktywa pieniężne, instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki, a także wynikające z kontraktu prawo do otrzymania aktywów pieniężnych lub prawo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach.
Bankowe lokaty terminowe prezentuje się w bilansie albo w grupie aktywów trwałych, albo w grupie aktywów obrotowych, co jest uzależnione od tego, w jakim okresie dane lokaty bankowe stają się wymagalne. Z punktu widzenia okresu, na jaki są „zamrażane” zasoby jednostki, w tym także w ramach bankowych lokat terminowych, aktywa finansowe dzielą się na krótkoterminowe i długoterminowe. Stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 18b UoR aktywa finansowe są zaliczane do obrotowych, są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia, albo stanowią aktywa pieniężne (tj. lokaty wymagalne w ciągu 3 miesięcy od dnia ich założenia zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 25 UoR). W przeciwnym razie aktywa finansowe są zaliczane do aktywów trwałych, a więc są to te lokaty, które są wymagalne w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego.
W konsekwencji oznacza to, że bankowe lokaty terminowe w bilansie sporządzonym według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości prezentuje się jako:
- inne długoterminowe aktywa finansowe pozycja A.IV.3 lit. a) lub A.IV.3 lit. b) albo A.IV.3 lit. c) – lokaty założone na okres dłuższy niż 12 miesięcy, lub
- inne krótkoterminowe aktywa finansowe pozycja B.III.1 lit. a) lub B.III.1 lit. b) – lokaty założone na okres powyżej 3 miesięcy do 12 miesięcy, lub
- inne środki pieniężne pozycja B.III.1 lit. c) – lokaty założone na okres do 3 miesięcy.
Lokaty terminowe i odsetki od lokat w bilansie, które na dzień bilansowy nie są jeszcze wymagalne, prezentuje się w aktywach bilansu sporządzonego według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości – odpowiednio w pozycjach, do których zakwalifikowano te lokaty terminowe jako ich zwiększenie.
Przykład 2.
Spółka z o.o. TechTools z przykładu 1. sporządza bilans na 31 grudnia. Ponieważ lokata została założona na 10 miesięcy i jej termin zapadalności przypada na kolejny rok obrotowy, jednostka zastanawia się, jak właściwie zaprezentować lokatę oraz odsetki od lokaty w bilansie sporządzonym według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości. Prezentacja lokaty założonej na okres powyżej 3 miesięcy do 12 miesięcy w bilansie sporządzonym według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości:
inne krótkoterminowe aktywa finansowe pozycja B.III.1 lit. a) lub B.III.1 lit. b).
Lokaty terminowe i odsetki od lokat w bilansie, które na dzień bilansowy nie są jeszcze wymagalne, spółka prezentuje w bilansie w tej samej pozycji, do której zakwalifikowano daną lokatę terminową jako zwiększenie.
