Obecnie świętujemy 20-lecie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. W ciągu ostatnich dwóch dekad tysiące podmiotów gospodarczych pozyskało mniejsze lub większe kwoty dofinansowania dla swoich inwestycji. Czy jednak każdy przedsiębiorca zdaje sobie sprawę, od czego jest uzależniona wysokość dotacji? Można powiedzieć, że na wysokość unijnego wsparcia wpływ ma wielkości przedsiębiorstwa, lokalizacja inwestycji oraz przeznaczenie pomocy. W artykule przedstawimy, jak kształtują się poziomy dofinansowania inwestycji w poszczególnych regionach. Zobacz, jak wygląda mapa pomocy regionalnej na lata 2021-2027!
Mapa pomocy regionalnej a podstawa prawna
Planując nową perspektywę finansową na lata 2021–2027 19 kwietnia 2021 roku Komisja Europejska przyjęła Wytyczne w sprawie regionalnej pomocy państwa. W dokumencie określono warunki, na których pomoc regionalną można uznać za zgodną z rynkiem wewnętrznym Unii Europejskiej. Mowa tutaj przede wszystkim o wpływaniu na rozwój gospodarczy regionów w których:
- poziom życia jest nienormalnie niski,
- poziom zatrudnienia jest niedostateczny,
- poprzez pomoc państwa chce się ułatwić rozwój gospodarczy.
Dlaczego ustalenie warunków udzielania pomocy jest tak istotne? Chodzi o to, aby wsparcie przyczyniające się do rozwoju regionów i spójności terytorialnej nie wywierało niekorzystnego wpływu na warunki wymiany handlowej między państwami członkowskimi. Brak takich regulacji mógłby doprowadzić do sytuacji, w której kraje wspólnoty prześcigałyby się w przyznawaniu dotacji, aby przyciągnąć przedsiębiorców na swoje terytorium. Należy również wyraźnie odróżnić pomoc regionalną od innych form pomocy, takich jak pomoc na badania, rozwój i innowacje, pomoc na zatrudnienie, na szkolenia, energetykę lub na ochronę środowiska, przed którymi stawia się inne cele rozwoju gospodarczego.
Na podstawie wspomnianych wytycznych (pkt 189) każde państwo członkowskie UE zostało zobowiązane do przedłożenia do akceptacji Komisji Europejskiej tzw. mapy pomocy regionalnej, która będzie obowiązywać w okresie od 1 stycznia 2022 roku do 31 grudnia 2027 roku. Polska wywiązała się z tego obowiązku przez przyjęcie 14 grudnia 2021 roku rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustalenia mapy pomocy regionalnej na lata 2022–2027. Celem mapy pomocy regionalnej jest określenie:
- obszarów kraju, w których dopuszczalne jest udzielanie pomocy regionalnej;
- maksymalnych intensywności pomocy dla tych obszarów, przy uwzględnieniu w szczególności poziomu produktu krajowego brutto na jednego mieszkańca na danym obszarze;
- rodzajów działalności gospodarczej, w których udzielanie pomocy regionalnej nie jest dozwolone (zgodnie z definicjami określonymi przez Komisję).
Gdzie warto inwestować?
Przy zatwierdzaniu mapy pomocy regionalnej Komisja Europejska brała pod uwagę przede wszystkim poziom zamożności i rozwoju poszczególnych regionów. Dlatego też maksymalna intensywność pomocy regionalnej obecnie wynosi:
- 50% – na obszarach należących do województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego, warmińsko-mazurskiego oraz do podregionu siedleckiego;
- 40% – na obszarach należących do województw: kujawsko-pomorskiego, lubuskiego, łódzkiego, małopolskiego, opolskiego, zachodniopomorskiego oraz do regionu mazowieckiego regionalnego, z wyjątkiem podregionu siedleckiego;
- 30% – na obszarach należących do województw: pomorskiego i śląskiego;
- 25% – na obszarach należących do województw: dolnośląskiego i wielkopolskiego (z wyłączeniem Poznania i Wrocławia oraz podregionu poznańskiego).
Co zatem zmieniło się w porównaniu do poprzedniej perspektywy finansowej? Dla większości województw zmiany były na plus. Najwięcej zyskało województwo świętokrzyskie – wzrost aż o 15 punktów procentowych. 5 punktów procentowych, w porównaniu do poprzedniej mapy pomocy regionalnej, zyskało 7 województw (zachodnio-pomorskie, kujawsko-pomorskie, lubuskie, łódzkie, opolskie, śląskie i małopolskie). Województwo pomorskie straciło natomiast 5%. W województwach warmińsko-mazurskim, podlaskim, lubelskim oraz podkarpackim nie zaszły żadne zmiany.
Co to jest premia dla MŚP?
Do określonych powyżej intensywności wsparcia dochodzi jeszcze tzw. premia dla MŚP. Oznacza to, że mikro- i małe przedsiębiorstwa uzyskują dodatkowe 20 punktów procentowych, a średnie przedsiębiorstwa mogą doliczyć sobie 10 punktów procentowych. Duże przedsiębiorstwa nie są zaś uprawnione do korzystania ze wspomnianego bonusu. Oznacza to, że w województwach wschodnich (np. warmińsko- mazurskim, podlaskim, podkarpackim) mikro- i małe przedsiębiorstwa mogą liczyć nawet na 70% wsparcia.
Przykład 1.
Małe przedsiębiorstwo (zatrudniające 30 pracowników i wykazujące 6 mln euro obrotów rocznie) mające siedzibę w województwie świętokrzyskim zamierza zrealizować inwestycję o wartości 1 mln zł
Zgodnie z mapą pomocy regionalnej może liczyć na 70% dofinansowania. Wkład własny wynosi zatem 300 000 zł. Jeżeli to samo przedsiębiorstwo realizowałoby identyczną inwestycję w roku 2021 (zgodnie z obowiązującym wówczas mapą pomocy regionalnej), wkład własny byłby znacznie wyższy i wynosiłby 450 000 zł.
Jak wygląda wsparcie unijne w województwie mazowieckim?
Sytuację województwa mazowieckiego należy rozpatrywać indywidualnie. To region o dużych sprzecznościach. Z jednej strony rozwój Warszawy i sąsiadujących z nią powiatów wpłynął na to, że całe województwa zostało zaliczone do regionów rozwiniętych, ale z drugiej strony jest to wiele obszarów, które ciągle wymagają wsparcia. Z tego względu województwo mazowieckie zostało podzielone na 4 części, jeżeli chodzi o poziom wsparcia. Maksymalna intensywność pomocy regionalnej (bez dodatkowej premii) wynosi:
- 50% – podregion siedlecki;
- 40% – podregiony: ciechanowski, ostrołęcki, płocki, radomski, żyrardowski;
- 35% – gminy woj. mazowieckiego: Dąbrówka, Dobre, Jadów, Kałuszyn, Kołbiel, Latowicz, Mrozy, Osieck, Serock, Siennica, Sobienie-Jeziory, Strachówka i Tłuszcz;
- 25% – gminy woj. mazowieckiego: Baranów, Błonie, Góra Kalwaria, Grodzisk Mazowiecki, Jaktorów, Kampinos, Leoncin, Leszno, Nasielsk, Prażmów, Tarczyn, Zakroczym i Żabia Wola.
Miasto stołeczne Warszawa oraz powiaty ościenne tj.: legionowski, miński, otwocki wołomiński, grodziski, nowodworski, piaseczyński, warszawski zachodni oraz pruszkowski zostały natomiast całkowicie wykluczone z możliwości finansowania w ramach regionalnej pomocy inwestycyjnej.
Jakie są okresy przejściowe dla regionów bogatszych?
W nowej perspektywie finansowej dwa województwa (wielkopolskie oraz dolnośląskie) zostały zaliczone do regionów przejściowych. Podobnie jak w województwie mazowieckim możemy tam wyróżnić obszary, które górują nad pozostałą częścią regionu. Dlatego też zdecydowano, że w połowie okresu dojdzie do zmniejszenia poziomu wsparcia. Intensywność wsparcia według nowej mapy pomocy regionalnej w województwie dolnośląskim wynosić będzie zatem:
- 20% – na obszarze miasta Wrocław w okresie od 1 stycznia 2022 roku do 31 grudnia 2024 roku,
- 15% – na obszarze miasta Wrocław w okresie od 1 stycznia 2025 roku do 31 grudnia 2027 roku,
- 25% – w pozostałych obszarach województwa dolnośląskiego.
Jeżeli chodzi o województwo wielkopolskie, to obszar, gdzie dojdzie do zmniejszenia intensywności wsparcia, jest jeszcze większy niż w przypadku województwa dolnośląskiego. Oprócz Poznania również w powiatach poznańskim, szamotulskim, obornickim, średzkim i śremskim po 31 grudnia 2024 roku poziom wsparcia spadnie z 20 do 15%. W pozostałych częściach województwa limit zostanie utrzymany na poziomie 25%.
Jakie podmioty są wykluczone z uzyskania pomocy regionalnej?
Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustalenia mapy pomocy regionalnej na lata 2022–2027 określa również bardzo szczegółowo przypadki, kiedy udzielanie pomocy regionalnej jest niedozwolone. Komisja Europejska nie zgadza się na pomoc:
- przedsiębiorcom znajdującym się w trudnej sytuacji w rozumieniu właściwych przepisów unijnych dotyczących pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw niefinansowych znajdujących się w trudnej sytuacji;
- w sektorze żelaza i stali;
- w sektorze węgla brunatnego i węglowym;
- w sektorze rybołówstwa i akwakultury;
- w sektorze rolnictwa rozumianym jako produkcja pierwotna, przetwórstwo i wprowadzanie do obrotu produktów rolnych, o których mowa w załączniku I do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej;
- w sektorze leśnictwa;
- w sektorze transportu;
- w sektorze energetycznym;
- w sektorze sieci szerokopasmowych.
Mapa pomocy regionalnej - podsumowanie
W każdej perspektywie finansowej obowiązek stworzenia mapy pomocy regionalnej ciąży na wszystkich państwach członkowskich wspólnoty. Przedłożone przez kraje projekty podlegają zatwierdzeniu przez Komisję Europejską. Obowiązuje zasada: im mniej rozwinięty region, tym wyższa wysokość dotacji. Przedsiębiorstwa, które chcą uzyskać wsparcie, muszą złożyć wniosek w ramach ogłaszanych konkursów. Można powiedzieć, że to już ostatnia perspektywa finansowa Unii Europejskiej, kiedy wsparcie jest tak wysokie (nawet 70%). Należy przypuszczać, że po 2027 roku do grona województw przejściowych (obok dolnośląskiego i wielkopolskiego) dołączą kolejne regiony, a co za tym idzie, spadnie procentowy poziom wsparcia inwestycji.
