Obecnie nie tylko umowa leasingu, ale i umowa długoterminowego najmu samochodu zyskuje na coraz większej popularności. Nie można jednak zapominać o podatkowych skutkach, jakie taka umowa wywołuje i to zarówno na gruncie podatku PIT, jak i podatku VAT. W naszym dzisiejszym artykule przeanalizujemy, jak rozliczyć najem długoterminowy samochodu osobowego na gruncie PIT i VAT!
Najem długoterminowy samochodu na gruncie podatku VAT
Nie ulega wątpliwości, że umowa najmu jest na gruncie podatku VAT klasyfikowana jako odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.
Aby dana czynność mogła zostać zaklasyfikowana jako świadczenie usług na gruncie ustawy o VAT, łącznie spełnione powinny zostać następujące warunki:
- musi istnieć konkretny podmiot, będący bezpośrednim beneficjentem danego świadczenia (usługobiorca);
- obowiązek danego świadczenia musi wynikać ze stosunku prawnego pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą;
- świadczeniu usługodawcy musi odpowiadać świadczenie wzajemne (odpłatność) ze strony usługobiorcy.
W przypadku umowy najmu długoterminowego samochodu wszystkie powyższe warunki są spełnione, co oznacza, że wynajmujący wykonuje czynność opodatkowaną podatkiem VAT.
Większych problemów nie sprawia przypadek, w którym do odpłatnego świadczenia usług dochodzi na terytorium kraju. W takim przypadku wiadomo, że podatek należy rozliczyć w Polsce.
Pojawia się jednak pytanie, w jaki sposób rozliczyć transgraniczną umowę najmu długoterminowego.
W tym zakresie przede wszystkim należy ustalić miejsce świadczenia usługi, a to determinowane jest statusem nabywcy (najemcy).
Jeżeli najemcą jest inny podatnik, to zgodnie z art. 28b ustawy o VAT miejscem świadczenia i jednocześnie opodatkowania usługi jest kraj siedziby usługobiorcy. Natomiast w przypadku gdy najemcą jest konsument – czyli osoba nieprowadząca działalności gospodarczej – to w myśl art. 28c ustawy o VAT miejscem świadczenia usługi jest kraj siedziby usługodawcy.
W tym miejscu trzeba jednak zwrócić uwagę na przepis szczególny, jakim jest art. 28j ustawy o VAT. Zgodnie z ust. 1 tego przepisu miejscem świadczenia usług krótkoterminowego wynajmu środków transportu jest miejsce, w którym te środki transportu są faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy.
Przez krótkoterminowy wynajem środków transportu rozumie się ciągłe posiadanie środka transportu lub korzystanie z niego przez okres nieprzekraczający 30 dni, a w przypadku jednostek pływających – przez okres nieprzekraczający 90 dni.
Natomiast w myśl nart. 28j ust. 3 ustawy o VAT miejscem świadczenia usług polegających na wynajmie, innym niż wynajem krótkoterminowy, środków transportu na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, gdzie usługobiorca posiada siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.
W konsekwencji w przypadku usługi długoterminowego wynajmu pojazdu na rzecz konsumenta miejscem opodatkowania będzie kraj zamieszkania konsumenta. Mamy zatem do czynienia z wyjątkiem od reguły ogólnej wyrażonej w art. 28c ustawy o VAT.
Takie też stanowisko zaprezentował Dyrektor KIS w interpretacji z 27 maja 2019 roku (nr 0114-KDIP1-2.4012.276.2019.1.WH), gdzie czytamy, że dla realizowanych przez podatnika usług długoterminowego wynajmu samochodu osobowego na rzecz podmiotu niebędącego podatnikiem miejscem świadczenia usług, a tym samym miejscem opodatkowania na podstawie art. 28j ust. 3 ustawy będzie kraj, gdzie usługobiorca ma stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu (tj. w przedmiotowym przypadku terytorium Republiki Włoskiej).
Jak zatem widać z przywołanych regulacji, przepisy w odmienny sposób traktują wynajem krótkoterminowy pojazdu, a inaczej wynajem długoterminowy, jeżeli chodzi o miejsce świadczenia usługi.
Przykład 1.
Podatnik z Polski zawarł z przedsiębiorcą z Włoch umowę długoterminowego najmu samochodu. Zgodnie z art. 28b ustawy o VAT usługa ta podlega opodatkowaniu w kraju siedziby najemcy, czyli we Włoszech. Podatnik wystawia z tego tytułu fakturę z odwrotnym obciążeniem, bez kwoty i bez stawki podatku.
Przykład 2.
Podatnik z Polski zawarł z osobą fizyczną z Włoch umowę długoterminowego najmu samochodu. Zgodnie z art. 28j ust. 3 ustawy o VAT usługa ta podlega opodatkowaniu w kraju zamieszkania najemcy, czyli we Włoszech. Jednakże osoba fizyczna nie może przejąć na siebie ciężaru rozliczenia podatku VAT w swoim kraju, co oznacza, że to podatnik z Polski zobligowany jest do rozliczenia podatku VAT we Włoszech. Nie można w takim przypadku wystawić polskiej faktury z odwrotnym obciążeniem.
Obowiązek podatkowy w przypadku umowy najmu długoterminowego
Końcowo odnieśmy się jeszcze do kwestii obowiązku podatkowego. Zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy o VAT w przypadku umowy najmu obowiązek podatkowy powstaje w dacie wystawienia faktury.
W przypadkach, gdy podatnik nie wystawił faktury lub wystawił ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstaje:
- z chwilą upływu terminów wystawienia faktury określonych w art. 106i ust. 3 i 4,
- w przypadku gdy nie określono takiego terminu – z chwilą upływu terminu płatności.
Przykładowo, jeżeli strony ustaliły, że czynsz za wynajem będzie płatny do końca każdego miesiąca kalendarzowego, to nawet w przypadku braku wystawienia faktury obowiązek podatkowy w zakresie najmu długoterminowego powstaje z końcem każdego miesiąca.
Najem długoterminowy samochodu na gruncie podatku PIT
Podatek dochodowy nie ma charakteru terytorialnego, co oznacza, że przychód z tytułu umowy najmu długoterminowego samochodu podlega rozliczeniu w kraju rezydencji, czyli w Polsce.
Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 11 ustawy o PIT za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze, składników majątku związanych z działalnością gospodarczą.
Ustawa nie rozróżnia również przychodu w zależności od statusu najemcy czy od długości najmu. W każdym przypadku po stronie przedsiębiorcy powstaje przychód podatkowy podlegający rozliczeniu w Polsce.
W przypadku umów najmu strony ustalają okresy rozliczeniowe, dlatego też dla określenia momentu powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku PIT należy kierować się regułą wyrażoną w art. 14 ust. 1e ustawy, zgodnie z którą jeżeli strony ustalą, że usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku.
Mając powyższe na uwadze, możemy wskazać, że najem długoterminowy generuje dla przedsiębiorcy (będącym wynajmującym) skutki podatkowe w postaci obowiązku odprowadzenia podatku PIT oraz podatku VAT, o ile miejscem opodatkowania usługi jest terytorium Polski.