W polskich przepisach podatkowych praktycznie od zawsze istnieją ograniczenia dotyczące odliczenia podatku VAT od nabycia oraz kosztów eksploatacji samochodów osobowych. W obecnym stanie prawnym przedsiębiorca nie może odliczyć podatku VAT od paliwa zakupionego do napędu takiego pojazdu. Przyczyną, dla której MF ustanowił takie rozwiązania jest fakt, iż samochody osobowe często wykorzystywane są zarówno do celów firmowych i prywatnych.
W raz z początkiem 2014 roku mają wejść w życie nowe przepisy dotyczące odliczania VAT od zakupu środków transportu, jak również wydatków związanych z ich eksploatacją.
Podatek VAT a samochód osobowy do końca 2013 roku
Ograniczenia dotyczące odliczenia podatku VAT przy samochodach osobowych obowiązujące od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2013 r. wynikają z ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym. Jak wynika z art. 3 ust. 1 ww. ustawy, w przypadku nabycia samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, kwotę podatku naliczonego stanowi 60 proc. wartości podatku, określonej na fakturze lub kwoty podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub kwoty podatku należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca - nie więcej jednak niż 6.000 zł.
Ograniczenia dotyczą również usługobiorców użytkujących samochody osobowe oraz inne pojazdy samochodowe na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze. W takiej sytuacji przedsiębiorca może odliczyć jedynie 60 proc. kwoty podatku naliczonego od czynszu (raty) lub innych płatności wynikających z zawartej umowy, udokumentowanych fakturą, jednak nie więcej niż kwota 6.000 zł (art. 3 ust. 6).
Co ważne, ograniczeniom w tym zakresie, zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy, nie podlegają:
pojazdy samochodowe mające jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, klasyfikowane na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van,
pojazdy samochodowe mające więcej niż jeden rząd siedzeń, które oddzielone są od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą i u których długość części przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona po podłodze od najdalej wysuniętego punktu podłogi pozwalającego postawić pionową ścianę lub trwałą przegrodę pomiędzy podłogą a sufitem do tylnej krawędzi podłogi, przekracza 50 proc. długości pojazdu; dla obliczenia proporcji, o której mowa w zdaniu poprzednim, długość pojazdu stanowi odległość pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a tylną krawędzią podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona w linii poziomej wzdłuż pojazdu pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a punktem wyprowadzonym w pionie od tylnej krawędzi podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków,
pojazdy samochodowe, które mają otwartą część przeznaczoną do przewozu ładunków,
pojazdy samochodowe, które posiadają kabinę kierowcy i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu,
pojazdy samochodowe będące pojazdami specjalnymi w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym wymienione w załączniku ustawy (np. bankowóz, ładowarka, pogrzebowy),
pojazdy samochodowe konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą - jeżeli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym wynika takie przeznaczenie,
przypadki, gdy przedmiotem działalności podatnika jest:
- odprzedaż tych samochodów (pojazdów), lub
- oddanie w odpłatne używanie tych samochodów (pojazdów) na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze i te samochody (pojazdy) są przez podatnika przeznaczone wyłącznie do wykorzystania na te cele przez okres nie krótszy niż sześć miesięcy.
Podatek od towarów i usług w ogóle nie podlega odliczeniu w przypadku nabytych paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu, wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych (określonych w art. 3 ust. 1 ustawy).
Podatek VAT od samochodów w 2014 roku
Od początku 2014 roku w kwestii odliczenia podatku VAT od wydatków związanych z nabyciem i użytkowaniem środków transportu przedsiębiorców czeka mała rewolucja. Zgodnie z nowo dodanym art. 86a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, w przypadku nabycia przez przedsiębiorcę:
- samochodów osobowych,
- innych niż samochody osobowe pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony
- odliczeniu podlega jedynie 60 proc. VAT-u, ale nie więcej niż 6.000 zł.
W tym miejscu warto podkreślić, że do katalogu pojazdów, które zgodnie z ustawą będą mogły skorzystać z prawa do pełnego odliczenia VAT, dodaje się inne pojazdy samochodowe, w których liczba miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla kierowcy wynosi:
- 1 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 425 kg,
- 2 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 493 kg,
- 3 lub więcej - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 500 kg.
Przy czym dopuszczalna ładowność tych pojazdów oraz liczba miejsc (siedzeń) określona jest na podstawie dokumentów wydanych zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym.
Przedsiębiorca w dalszym ciągu będzie musiał udokumentować spełnienie wymagań technicznych przez pojazd właściwym zaświadczeniem. Powinno ono zostać wydane przez okręgową stację kontroli pojazdów dokonującą badania. Dodatkowo, w dowodzie rejestracyjnym pojazdu musi znajdować się właściwa adnotacja o spełnieniu tychże wymagań.
Jeżeli już po wydaniu zaświadczenia w pojeździe zostały wprowadzone zmiany, które w konsekwencji sprawiają, iż ww wymogi nie są spełnione, podatnik musi skorygować kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym dokonał jego odliczenia (art. 86a ust. 6).
W sytuacji, gdy przedmiotem działalności przedsiębiorcy jest odprzedaż lub oddanie w odpłatne używanie tych samochodów (pojazdów) na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze, wówczas nie dotyczą go ograniczenia w odliczeniu podatku VAT przy jego nabyciu. (art. 86a ust. 3).
W przepisach dotyczących wykorzystywania przez usługobiorców samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych (określonych w art. 86a ust. 1) na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze nie zaszły żadne modyfikacje. W dalszym ciągu odliczeniu podlega jedynie 60 proc. podatku VAT naliczonego, przy czym suma kwot w całym okresie użytkowania samochodów i pojazdów, dotycząca jednego samochodu lub pojazdu nie może jednak przekroczyć kwoty 6.000 zł.
Zgodnie z nowym art. 88a ust. 1, podatnicy w dalszym ciągu nie będą mogli odliczyć podatku VAT od paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu zakupionego do napędu samochodu osobowego oraz pojazdów samochodowych do 3,5 t (określonych w art. 86a ust. 1 ustawy).
Reasumując, znowelizowane przepisy podatkowe poszerzają jedynie katalog pojazdów, co do których ograniczenie w odliczeniu VAT nie będzie miało zastosowania. W takich przypadkach podatnicy będą mieli prawo do odliczenia 100 proc. wartości podatku naliczonego, wynikającego z faktury zakupu samochodu. Prawo do odliczenia VAT w takim przypadku będzie obejmowało również nabycie paliwa do napędu silnikowego.
