Pracodawca zatrudniający osobę, która otrzymała powołanie do zasadniczej lub okresowej służby wojskowej, ma ściśle określone obowiązki. Jednym z nich jest wypłacenie odprawy. Ile wynosi taka odprawa z tytułu powołania do służby wojskowej? Jak ją wyliczyć? Kiedy należy ją wypłacić? Przeczytaj nasz artykuł i poznaj szczegóły.
Powołanie do zasadniczej i okresowej służby wojskowej
Zgodnie z art. 83 Ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.2021.372) do odbycia zasadniczej służby wojskowej powołuje się osoby, które ukończyły 18 lat i zgłosiły się do odbywania służby ochotniczo.
Na chwilę obecną nie ma obowiązku odbycia zasadniczej służby wojskowej (zniesiono go w 2009 roku), jednak w razie ogłoszenia mobilizacji oraz w czasie wojny do służby wojskowej będą mogły zostać powołane wszystkie osoby uznane za zdolne do służby wojskowej. Obecnie czas trwania zasadniczej służby wojskowej wynosi 9 miesięcy, jednak w razie konieczności zapewnienia obrony lub bezpieczeństwa państwa, Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może przedłużyć ten okres o dodatkowe 6 miesięcy.
Natomiast do okresowej służby wojskowej, zgodnie z art.108 ustawy, powołuje się żołnierzy rezerwy w przypadkach uzasadnionych potrzebami m.in. obrony państwa, Sił Zbrojnych, zarządzania kryzysowego, zwalczania klęsk żywiołowych, działań antyterrorystycznych oraz wykonywania misji poza granicami kraju itp. Czas trwania okresowej służby wojskowej wynosi 9 miesięcy.
Dla pracownika powołanego do zasadniczej i okresowej służby wojskowej przewidziane są liczne przywileje jak np. ochrona stosunku pracy (również dla jego żony) czy 2 dni wolne od pracy w związku z powołaniem. Oprócz tego należy mu się odprawa w wysokości 2-tygodniowego wynagrodzenia.
Obowiązkowa odprawa z tytułu powołania do służby wojskowej
Każdy pracownik, który zostanie powołany do zasadniczej lub okresowej służby wojskowej, otrzymuje odprawę w wysokości 2-tygodniowego wynagrodzenia obliczonego według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy.
Taka odprawa będzie też przysługiwała pracownikom powołanym do służby przygotowawczej, na podstawie art.133 Ustawy, który mówi, że „żołnierzom pełniącym służbę przygotowawczą oraz członkom ich rodzin przysługują szczególne uprawnienia przewidziane dla żołnierzy zasadniczej służby wojskowej […]” oraz pracownikom powołanym do Terytorialnej Służby Wojskowej.
Odprawa przysługuje tylko raz, pracownik nie ma do niej prawa w przypadku ponownego powołania do tej samej służby.
Pracownik nie musi rozwiązać stosunku pracy, aby otrzymać taką odprawę, jak ma to miejsce w przypadku odprawy rentowo-emerytalnej, która należy się pracownikowi dopiero po rozwiązaniu stosunku pracy.
Odprawa dla pracownika powołanego do służby wojskowej a składki ZUS
Zgodnie z § 2 ust.1 pkt. 5 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 19 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe odprawa dla pracownika powołanego do służby wojskowej nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
W związku z powyższym odprawa nie będzie wchodziła do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, macierzyńskiego czy ojcowskiego.
Zasady wyliczenia odprawy dla pracownika powołanego do służby wojskowej
Odprawa z tytułu powołania do służby wojskowej przysługuje w wysokości 2-tygodniowego wynagrodzenia obliczonego według zasad takich jak w przypadku ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Wynika to wprost z art.125 wspomnianej ustawy o powszechnym obowiązku obrony.
Natomiast zasady obliczania i wypłacania ekwiwalentu urlopowego znajdziemy w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 roku w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. z 1997 roku Nr 2, poz. 14 z póź. zm.).
Wynika z niego, że podstawę do obliczenia ekwiwalentu stanowią:
- składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości, takie, jakie pracownik otrzymałby w miesiącu, w którym nabył prawo do ekwiwalentu;
- składniki wynagrodzenia zmienne wypłacone pracownikowi w okresie 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu (dotyczy to składników przysługujących za 1 miesiąc);
- składniki wynagrodzenia zmienne wypłacone w okresie 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu (dotyczy składników przysługujących za okresy dłuższe niż 1 miesiąc).
Należy również pamiętać, że wynagrodzenie liczone jak ekwiwalent za urlop oblicza się z wyłączeniem:
- jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie;
- wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju;
- nagród jubileuszowych;
- wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy;
- ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy;
- dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego;
- wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby;
- nagród z zakładowego funduszu nagród;
- dodatkowego wynagrodzenia rocznego „trzynastki”;
- należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej;
- odpraw emerytalnych, rentowych i innych;
- wynagrodzenia oraz odszkodowania przyznanego przez sąd w przypadku przywrócenia pracownika do pracy.
Przykład 1.
Pan Piotr otrzymał powołanie do zasadniczej służby wojskowej 10 marca 2022 roku. W związku z tym powinien otrzymać odprawę. Ile ona wyniesie, jeżeli wynagrodzenie pana Piotra określone w stawce miesięcznej wynosi 4020 zł brutto, a ponadto w ostatnich trzech miesiącach otrzymał:
- w lutym – premia regulaminowa wynosząca 15% wynagrodzenia zasadniczego – 603 zł brutto, dodatek stażowy 10% wynagrodzenia zasadniczego – 402 zł brutto, nagroda z funduszu nagród 1500 zł brutto, dodatkowe wynagrodzenie roczne – 4826,80 zł brutto;
- w styczniu – premia regulaminowa 603 zł brutto, dodatek stażowy 402 zł brutto;
- w grudniu – premia regulaminowa 40% – 1608 zł brutto, dodatek stażowy 402 zł brutto, premia świąteczna 2000 zł brutto.
Do podstawy obliczenia odprawy należy wziąć następujące składniki:
- wynagrodzenie zasadnicze 4020 zł brutto;
- dodatek stażowy 402 zł brutto;
- średnią premię z ostatnich 3 miesięcy – 603 + 603 + 1608 = 2814 / 3 = 938
Razem 4020+402+938 = 5360 zł brutto
5380 / 2 = 2680 zł
Pan Piotr powinien dostać od pracodawcy odprawę w wysokości 2680 zł brutto.
Mimo że odprawę liczy się wg zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu za urlop, to do wyliczania jej nie stosuje się współczynnika ekwiwalentowego.
Kwota odprawy stanowi po prostu połowę należnej kwoty za cały miesiąc. Wynika to z § 2 pkt 2. Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 roku w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 2017 roku poz.927),w którym czytamy, że odszkodowania przysługujące w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni stanowią połowę miesięcznej kwoty, która przysługuje pracownikowi.
Kiedy należy wypłacić odprawę?
Przepisy nie precyzują, kiedy powinna zostać wypłacona odprawa z tytułu powołania do służby wojskowej. Przyjmuje się, że powinno to nastąpić w ostatnim dniu zatrudnienia pracownika. Będzie to ostatni dzień przed stawieniem się pracownika w jednostce wojskowej. Z tą datą roszczenie będzie wymagalne i pracownik będzie mógł domagać się odsetek za nieterminową wypłatę tego świadczenia, w przypadku, gdyby pracodawca nie wypłacił takiej odprawy.
