W razie niedotrzymania terminu zapłaty należności budżetowej określonego w przepisach podatkowych podatnik musi doliczyć odsetki od zaległości podatkowych. Zgodnie z art. 51 ust. 1 Ordynacji podatkowej zaległością podatkową jest podatek niezapłacony w terminie płatności. Mamy z nią do czynienia zarówno w razie częściowego, jak i całościowego braku uregulowania podatku. Za zaległość podatkową uważa się także niezapłaconą w terminie płatności zaliczkę na podatek lub ratę podatku.
Od czego uzależniona jest wysokość odsetek od zaległości podatkowych?
Odsetki od zaległości podatkowych nie są stałe – uzależnia się je od wysokości stopy lombardowej. Rada Polityki Pieniężnej od kilku miesięcy regularnie podnosi stopy procentowe. Wysoka inflacja oraz podwyżki stóp procentowych wpływają na odsetki od zaległości podatkowych. Wyjaśniamy, jaki związek zachodzi pomiędzy podwyżkami stóp procentowych a wysokością odsetek od zaległości podatkowych.
Stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych są uzależnione od wysokości stopy lombardowej. Ich podstawowa stawka jest równa sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o NBP, i 2%, jednak nie może być niższa niż 8%.
„Stawka odsetek za zwłokę jest równa sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim, i 2%, z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%”.
W razie zmiany stopy lombardowej stawki odsetek od zaległości podatkowych ulegają odpowiedniemu obniżeniu lub podwyższeniu począwszy od dnia, w którym stopa ta się zmieniła.
Zgodnie z art. 63 ust. 1 Ordynacji podatkowej odsetki od zaległości podatkowych podlegają wpłacie po zaokrągleniu do pełnych złotych w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 gr pomija się, a wynoszące 50 gr i więcej podwyższa do pełnych złotych. W razie gdy zaległość podatkowa istniała w okresach, w których obowiązywały różne stawki odsetkowe, odsetki od zaległości podatkowych naliczamy odrębnie za każdy z nich. Zaokrągleniu podlega wówczas suma kwot za poszczególne okresy.
Podwyżka stóp procentowych a odsetki od zaległości podatkowych
Od kilku lat stawka odsetek od zaległości podatkowych utrzymywała się na minimalnym ustawowym poziomie, czyli 8%. Sytuacja ta uległa jednak zmianie na przestrzeni ostatnich miesięcy. Regularnie rosnące stopy procentowe implikują wzrost stawek odsetek od zaległości podatkowych.
W wyniku podwyższenia od 9 marca 2022 roku stopy oprocentowania kredytu lombardowego NBP do 4% w skali roku z dniem 9 marca 2022 roku zmieniły się także odsetki od zaległości podatkowych. Konsekwencją podwyższenia stóp procentowych jest zatem wzrost stawek odsetek od zaległości podatkowych.
W jaki sposób obliczyć nowe stawki odsetek podatkowych?
Podwyższenie stóp procentowych implikuje wzrost stawek odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych. Nowe stawki obowiązują od 9 marca 2022 roku. Począwszy od tego dnia wiążąca jest stopa lombardowa w wysokości 4% w skali rocznej.
Podstawową stawkę odsetek od zaległości podatkowych przy zastosowaniu nowej stopy lombardowej ustalamy w następujący sposób:
200% x 4% + 2% = 10%
Zwróćmy także uwagę na to, że podstawowa stawka odsetek od zaległości podatkowych ma wpływ na obniżoną i podwyższoną stawkę odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych. W praktyce oznacza to, że wzrost podstawowej stawki odsetek od zaległości podatkowych implikuje także wzrost stawek obniżonej i podwyższonej. Obniżona stawka odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych wynosi 50% stawki podstawowej, a podwyższona stawka to 150% stawki podstawowej.
Obniżoną stawkę odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych ustalamy zatem w następujący sposób:
50% x 10% = 5%
Obniżoną stawkę odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych obliczamy następująco:
150% x 10% = 15%
Kiedy stosujemy obniżoną i podwyższoną stawkę odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych?
Na podstawie art. 56a ust 1 Ordynacji podatkowej obniżoną stawkę odsetek za zwłokę w wysokości 50% stawki odsetek za zwłokę stosuje się w przypadku spełnienia łącznie następujących warunków:
- złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji, nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia upływu terminu do złożenia deklaracji;
- zapłaty zaległości podatkowej w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty.
Trzeba jednak mieć na uwadze, że zgodnie z art. 56a ust. 3 Ordynacji podatkowej obniżonej stawki odsetek za zwłokę nie stosuje się w przypadku korekty deklaracji:
- złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach gdy nie stosuje się zawiadomienia – po zakończeniu kontroli podatkowej;
- złożonej po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej;
- dokonanej w wyniku czynności sprawdzających.
Na podstawie art. 56b Ordynacji podatkowej podwyższoną stawkę odsetek za zwłokę w wysokości 150% stawki odsetek za zwłokę stosuje się do zaległości w podatku od towarów i usług oraz w podatku akcyzowym w przypadku:
- zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku ujawnionych przez organ podatkowy w toku kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego;
- korekty deklaracji:
- złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach gdy nie stosuje się zawiadomienia – po zakończeniu kontroli podatkowej;
- dokonanej w wyniku czynności sprawdzających;
- złożonej po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej – jeżeli kwota zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku przekracza 25% kwoty należnej i jest wyższa niż pięciokrotna wysokość minimalnego wynagrodzenia w rozumieniu Ustawy z dnia 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z 2020 r. poz. 2207), obowiązującego w dniu następującym po dniu upływu terminu płatności zobowiązania lub terminu zwrotu;
- ujawnienia przez organ podatkowy w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego niezłożenia deklaracji mimo ciążącego obowiązku oraz braku zapłaty podatku.
Czy zmienia się kwota odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych niepodlegająca wpłacie?
Nie zmienia się natomiast kwota odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych niepodlegająca wpłacie. Brak terminowej zapłaty należności budżetowej co do zasady implikuje konieczność doliczenia odsetek należnych za powstałe dni zaległości. Na podstawie art. 54 ust. 1 pkt 5 Ordynacji podatkowej odsetek za zwłokę nie nalicza się, jeżeli wysokość odsetek nie przekraczałaby trzykrotności wartości opłaty pobieranej przez operatora wyznaczonego w rozumieniu Ustawy z dnia 23 listopada 2012 roku – Prawo pocztowe za traktowanie przesyłki listowej jako przesyłki poleconej. Zgodnie z cennikiem usług powszechnych w obrocie krajowym i zagranicznym Poczty Polskiej S.A. obowiązującym od 1 stycznia 2022 roku opata ta wynosi obecnie 2,90 zł.
Kwotę odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych niepodlegającą wpłacie ustalamy zatem w następujący sposób:
3 x 2,90 zł = 8,70 zł.
Oznacza to, że nie nalicza się odsetek od zaległości podatkowych nieprzekraczających przed zaokrągleniem do pełnych złotych kwoty 8,70 zł. Bez znaczenia jest wówczas, według jakiej stawki zostały wyliczone odsetki podatkowe, a więc czy zastosowano stawkę podstawową, czy też obniżoną bądź podwyższoną.
Przykład
Pani Marianna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą dokonała wpłaty zaliczki na podatek dochodowy za luty 2022 roku z naruszeniem terminu płatności tego podatku. Dokonując wpłaty podatku, wyliczyła odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych, których wartość jest niższa niż 8,70 zł. W związku z tym pani Marianna uiszcza daninę do urzędu skarbowego bez dodatkowych odsetek.
