Podatek od środków transportowych a brak dowodu sprzedaży samochodu

W Polsce jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi gospodarki jest transport. Polskie firmy transportowe z powodzeniem konkurują z innymi na rynku europejskim. Przedsiębiorcy prowadzący firmy transportowe ponoszą szereg kosztów, stąd marża na tej działalności nie należy do najwyższych. Jednym z kosztów prowadzenia działalności w zakresie transportu jest podatek od środków transportowych.

Podatek od środków transportowych

Na wstępie należy wyjaśnić, że zgodnie z art. 8 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych opodatkowaniu podatkiem od środków transportowych podlegają:

1. samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej od 3,5 tony i poniżej 12 ton;
2. samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton;
3. ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony i poniżej 12 ton;
4. ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów równej lub wyższej niż 12 ton;
5. przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą od 7 ton i poniżej 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego;
6. przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą równą lub wyższą niż 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego;
7. autobusy.

Podatnikami podatku od środków transportowych są osoby fizyczne i osoby prawne będące właścicielami środków transportowych. Jak właścicieli traktuje się również jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, na które środek transportowy jest zarejestrowany, oraz posiadaczy środków transportowych zarejestrowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jako powierzone przez zagraniczną osobę fizyczną lub prawną podmiotowi polskiemu.

Obowiązek podatkowy w podatku od środków transportowych powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek transportowy został zarejestrowany, a w przypadku nabycia środka transportowego zarejestrowanego – od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek transportowy został nabyty.

Co istotne, w sytuacji zmiany właściciela środka transportowego zarejestrowanego obowiązek podatkowy ciąży na poprzednim właścicielu do końca miesiąca, w którym nastąpiło przeniesienie własności (art. 9 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych).

W związku z tym co do zasady obowiązek podatkowy w podatku od środków transportowych spoczywa na właścicielach pojazdu. Tym samym istotne pozostaje, kto jest właścicielem pojazdu, a nie to, czy pojazd został przerejestrowany.

Powyższe znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowym, które wskazuje, że powstanie (i istnienie) obowiązku podatkowego w podatku od środków transportowych zostało powiązane z własnością pojazdu, a nie z realizacją obowiązku rejestracyjnego. Przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych dotyczą wyłącznie momentu ustania obowiązku podatkowego w sytuacji wyrejestrowania środka transportowego, czyli elementu wtórnego względem istnienia (powstania) obowiązku, o którym mowa w ustawie (patrz wyrok NSA z 3 marca 2021 roku, III FSK 2485/21).

Obowiązki podatników podatku od środków transportu

Podatnicy obowiązani do zapłaty podatku od środków transportu muszą spełnić szereg obowiązków. Podmioty te są zobligowane:

1. składać, w terminie do 15 lutego, właściwemu organowi podatkowemu deklaracje na podatek od środków transportowych na dany rok podatkowy, sporządzone na formularzu według ustalonego wzoru, a jeżeli obowiązek podatkowy powstał po tym dniu – w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku;
2. odpowiednio skorygować deklaracje w razie zaistnienia okoliczności mających wpływ na powstanie lub wygaśnięcie obowiązku podatkowego albo zmianę miejsca zamieszkania bądź siedziby – w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tych okoliczności;
3. wpłacać obliczony w deklaracji podatek od środków transportowych – bez wezwania – na rachunek budżetu właściwej gminy.

Organem właściwym w sprawach podatku od środków transportowych jest organ podatkowy, na którego terenie znajduje się miejsce zamieszkania lub siedziba podatnika, a w przypadku przedsiębiorstwa wielozakładowego lub podmiotu, w którego skład wchodzą wydzielone jednostki organizacyjne – organ podatkowy, na terenie którego znajduje się zakład lub jednostka posiadająca środki transportowe podlegające opodatkowaniu.

W przypadku współwłasności środka transportowego organem właściwym jest organ podatkowy odpowiedni dla osoby lub jednostki organizacyjnej, która została wpisana jako pierwsza w dowodzie rejestracyjnym pojazdu.

Brak dowodu sprzedaży samochodu

W praktyce sprzedaż pojazdów odbywa się najczęściej za pomocą umów kupna sprzedaży bądź faktur VAT. Tutaj należy podkreślić, iż podatnik nie musi dokonać sprzedaży dokumentowanej pisemnie.

Przykład 1.

Podatnik prowadzi przedsiębiorstwo transportowe. Posiada kilka pojazdów ciężarowych, a w 2018 roku dokonał sprzedaży jednego z nich. Sporządził umowę kupna sprzedaży, na umowie jednak brakuje danych nabywcy i jego podpisu (jest to tzw. dokument wewnętrzny). Podatnik nie posiada innych dokumentów świadczących o sprzedaży pojazdu. Co istotne, pojazd nie został przerejestrowany na inny podmiot. Czy w sytuacji braku dokumentu jednoznacznie stwierdzającego sprzedaż pojazdu można nie płacić podatku od środków transportu?

Samo twierdzenie podatnika, że pojazd został sprzedany w drodze ustnej umowy, przy jednoczesnym przedłożeniu jej wewnętrznego dokumentu dotyczącego rzekomej sprzedaży, są niewystarczające dla uznania, że to nie na niej ciąży obowiązek podatkowy w podatku od środków transportowych.

Co ważne, fakt zarejestrowania pojazdu na określony podmiot nie przesądza o prawie własności i co za tym idzie – o obowiązku podatkowym w podatku od środków transportowych. Stanowi jednak podstawę do przyjęcia domniemania prawnego, że podmiot ujawniony w ewidencji pojazdów jest właścicielem danego pojazdu i w związku z tym w przypadku pojazdów ciężarowych jest podatnikiem podatku od środków transportowych.

W naszej sytuacji do przerejestrowania pojazdu nie doszło. Tym samym brak dokumentu oraz nieprzerejestrowanie pojazdu wskazują, iż właścicielem nadal jest podatnik widniejący w dowodzie rejestracyjnym.

Podsumowując, sprzedaż samochodu w omawianym przypadku nie jest prawidłowo udokumentowana i dotychczasowy właściciel winien nadal opłacać podatek od środków transportu.