Podstawową konsekwencją powstałej zaległości podatkowej jest konieczność uiszczenia odsetek podatkowych. Ordynacja podatkowa przewiduje w tym zakresie zarówno przypadki podwyższenia, jak i obniżenia odsetek ustawowych. W naszym dzisiejszym artykule zajmiemy się tym drugim przypadkiem i zastanowimy się, w jakich sytuacjach mogą zostać obniżone odsetki od zaległości podatkowych!
Odsetki od zaległości podatkowych
Podatek niezapłacony w terminie przekształca się w zaległość podatkową. Od zaległości podatkowej naliczane są odsetki za zwłokę.
Zgodnie z art. 55 § 1 Ordynacji podatkowej odsetki za zwłokę wpłacane są bez wezwania organu podatkowego. Oznacza to, że obowiązuje zasada samoobliczenia odsetek za zwłokę, choć oczywiście organ podatkowy jest uprawniony do przeprowadzenia postępowania administracyjnego w celu wyegzekwowania kwoty odsetek.
Warto także pamiętać, że w przypadku odsetek i zaległości podatkowej obowiązuje zasada proporcjonalności. Jak bowiem stanowi art. 55 § 2 Ordynacji podatkowej, jeżeli dokonana wpłata nie pokrywa kwoty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, wpłatę tę zalicza się proporcjonalnie na poczet kwoty zaległości podatkowej oraz kwoty odsetek za zwłokę w stosunku, w jakim w dniu wpłaty pozostaje kwota zaległości podatkowej do kwoty odsetek za zwłokę.
W konsekwencji nie jest możliwe uregulowanie samych odsetek za zwłokę bez spłaty zaległości. Podatnik nie ma możliwości zniwelować odsetek, co spowodowałoby naliczanie nowych odsetek od kwoty bazowej.
Przykład 1.
Podatnik posiada zaległość podatkową w kwocie 10 000 zł. Do tego figurują odsetki podatkowe w kwocie 1000 zł. Podatnik wpłacił na rachunek urzędu skarbowego kwotę 1000 zł. Kwota ta nie zostanie przeznaczona wyłącznie na spłatę odsetek, tylko ulegnie proporcjonalnemu podzieleniu. 900 zł zostanie przeznaczone na spłatę zaległości podatkowej natomiast 100 zł na spłatę odsetek od zaległości.
Obniżone odsetki od zaległości podatkowych
W myśl art. 56 § 1 Ordynacji podatkowej stawka odsetek za zwłokę jest równa sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim, i 2%, z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%.
Minister Finansów ogłasza stawki odsetek w drodze obwieszczenia. Zgodnie z obwieszczeniem z 14 czerwca 2022 roku stawka odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych wynosi 15,00% kwoty zaległości w stosunku rocznym.
Jak wskazaliśmy na wstępie, możliwe jest stosowanie przez podatnika obniżonej stawki odsetek od zaległości podatkowych.
Na temat ten stanowi art. 56a § 1 Ordynacji podatkowej. W tym przepisie czytamy, że obniżoną stawkę odsetek za zwłokę w wysokości 50% stawki tych odsetek stosuje się w przypadku spełnienia łącznie następujących warunków:
- złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji, nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia upływu terminu do złożenia deklaracji;
- zapłaty zaległości podatkowej w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty.
Z powyższego przepisu wynika, że warunkiem zastosowania obniżonych odsetek (wynoszących 7,5%) jest złożenie skutecznej korekty deklaracji. W myśl art. 81 Ordynacji podatkowej podatnicy, płatnicy i inkasenci mogą skorygować uprzednio złożoną deklarację. Skorygowanie deklaracji następuje przez złożenie korygującej deklaracji.
Przykład 2.
Podatnik złożył deklarację VAT za marzec 25 kwietnia 2022 roku. 10 lipca 2022 roku złożył korektę deklaracji, natomiast 12 lipca zapłacił odsetki od zaległości. W takim przypadku przysługuje mu prawo do obniżonej stawki odsetek.
Przykład 3.
Podatnik złożył deklarację VAT za marzec 25 kwietnia 2022 roku. 10 lipca 2022 roku złożył korektę deklaracji, natomiast 19 lipca zapłacił odsetki od zaległości. W takim przypadku nie przysługuje mu prawo do obniżonej stawki odsetek, ponieważ nie dokonał zapłaty zaległości w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty.
Z literalnego brzmienia normy wynika zatem, że nie ma możliwości skorzystania z obniżonej stawki w sytuacji, gdy podatnik nie złożył deklaracji w ogóle. Warunkiem jest bowiem złożenie prawnie skutecznej korekty. Natomiast korekta może być złożona tylko w przypadku gdy uprzednio złożono deklarację podatkową.
Obniżona stawka odsetek od zaległości podatkowych nie ma również zastosowania w przypadku złożenia deklaracji podatkowej (nie korekty) po terminie ustawowym.
Przykład 4.
Podatnik złożył deklarację VAT za marzec 25 czerwca. 27 czerwca uiścił całą zaległość podatkową. W takim przypadku nie ma on prawa do skorzystania z obniżonej stawki odsetek. Odsetki zostaną naliczone według stawki podstawowej.
Kiedy nie przysługuje obniżona stawka odsetek?
Należy również wskazać, że są przypadki, w których obniżona stawka odsetek od zaległości podatkowych nie przysługuje podatnikom.
Zgodnie z art. 56a § 3 Ordynacji podatkowej obniżonej stawki odsetek za zwłokę nie stosuje się w przypadku korekty deklaracji:
- złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach, gdy nie stosuje się zawiadomienia – po zakończeniu kontroli podatkowej;
- złożonej po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej;
- dokonanej w wyniku czynności sprawdzających.
Powyższe okoliczności wykluczają możliwość zastosowania obniżonych odsetek, nawet jeżeli spełnione są ustawowe warunki omówione powyżej.
Przykład 5.
Podatnik złożył deklarację VAT za marzec 25 kwietnia 2022 roku. Organ podatkowy przeprowadził czynności sprawdzające, które wykazały nieprawidłowe zaniżenie kwoty podatku do zapłaty. 10 lipca 2022 roku podatnik złożył korektę deklaracji, natomiast 12 lipca zapłacił odsetki od zaległości. Z uwagi na przeprowadzone czynności sprawdzające w tym zakresie nie ma on prawa do zastosowania obniżonej stawki odsetek.
Mając powyższe na uwadze, należy wskazać, że choć przepisy Ordynacji podatkowej przewidują obniżoną stawkę odsetek od zaległości podatkowych, to jednak możliwość jej zastosowania jest ograniczona tylko do konkretnych przypadków. W praktyce niewielka grupa podatników będzie mogła z nich skorzystać z uwagi na istniejące warunki ustawowe.
