W toku prowadzonej działalności gospodarczej większość przedsiębiorców korzysta z rozmaitych środków trwałych. Czasem maszyny stanowiące wyposażenie przedsiębiorcy stanowią główne aktywa firmy z uwagi na ich znaczną wartość. Utrata maszyny albo jej uszkodzenie może być bardzo kosztowne. Przezorny przedsiębiorca powinien skorzystać z możliwości ubezpieczenia swoich środków trwałych, aby zminimalizować ryzyko związane z prowadzeniem działalności. Dobra wiadomość dla wszystkich przedsiębiorców jest taka, że otrzymane odszkodowanie z ubezpieczenia podlega zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Odszkodowanie wypłacone w ramach ubezpieczenia jako przychód z działalności
Przyczyny wypłaty odszkodowania mogą być rozmaite. Prowadząc działalność gospodarczą, każdy przedsiębiorca musi liczyć się zarówno z koniecznością zapłaty odszkodowania za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej (np. zapłatą odszkodowania za szkodę wyrządzoną innej osobie przez pracownika zatrudnionego przez przedsiębiorcę), jak i z możliwością otrzymania odszkodowania w przypadku poniesienia straty od sprawcy szkody lub od ubezpieczyciela.
Zgodnie z definicją zawartą w przepisie art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychód są uznawane „otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń”.
Ustawa w dalszych zapisach precyzuje, że odszkodowanie z ubezpieczenia uzyskane za szkodę dotyczącą składników majątkowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej stanowi przychód w rozumieniu niezbędnym do ustalenia wysokości podatku dochodowego od osób fizycznych.
Przychodem z działalności gospodarczej są również „otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej”.
Co do zasady za datę powstania przychodu uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, liczony nie później niż dzień wystawienia faktury albo dzień uregulowania należności. W przypadku przychodu z odszkodowania za datę przychodu należy traktować dzień otrzymania środków (np. datę wpływu odszkodowania na rachunek bankowy prowadzony dla przedsiębiorcy).
Przykład 1.
Pan Jan prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą – warsztat samochodowy. Posiada ubezpieczenie warsztatu obejmujące zarówno ochronę mienia, jak i ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej. Wskutek ulewnego deszczu budynek, w którym zlokalizowany jest warsztat, został zalany i poważnemu uszkodzeniu uległa wyważarka automatyczna o wartości 10 000,00 zł. Ubezpieczyciel wypłacił odszkodowanie z ubezpieczenia w wysokości 8 000,00 zł przelewem na rachunek bankowy przedsiębiorcy – środki wpłynęły na rachunek pana Jana 25 marca 2021 r. i będą stanowiły przychód z działalności gospodarczej. Za datę powstania przychodu uznaje się 25 marca 2021 r.
Odszkodowanie z ubezpieczenia spożytkowane na remont lub zakupy wolne od podatku
Przed 2019 r. uzyskane odszkodowanie było traktowane jako pozostały przychód przedsiębiorstwa, który podlegał opodatkowaniu na zasadach ogólnych przy jednoczesnym zaliczeniu do kosztów prowadzenia działalności wydatków poniesionych w związku z utrzymaniem środków trwałych. Po wprowadzonych zmianach otrzymane odszkodowanie z ubezpieczenia podlega zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Wolne od podatku dochodowego są:
- odszkodowania za szkody w środku trwałym, z wyłączeniem samochodu osobowego, w części wydatkowanej w roku podatkowym lub w roku bezpośrednio po nim następującym na remont tego środka trwałego albo na zakup lub na wytworzenie we własnym zakresie środka trwałego zaliczonego zgodnie z Klasyfikacją Środków Trwałych (KŚT) wydaną na podstawie odrębnych przepisów, zwaną dalej "Klasyfikacją", do tego samego rodzaju co środek trwały, z którym związana była ta szkoda, przy czym przepis art. 23 ust. 1 pkt 45 stosuje się odpowiednio.
Zwolnienie od obowiązku zapłaty podatku nie jest bezwarunkowe – jest możliwe tylko po spełnieniu przewidzianych w ustawie warunków:
-
uzyskana w ramach odszkodowania kwota musi zostać przeznaczona na zastąpienie uszkodzonej maszyny poprzez:
-
przeprowadzenie remontu maszyny;
-
wytworzenie nowego środka trwałego we własnym zakresie;
-
zakup nowej maszyny;
-
remont, nabycie lub wytworzenie nowego środka trwałego musi zostać dokonane możliwie najpóźniej do końca następnego roku podatkowego po roku, w którym przedsiębiorca otrzymał środki tytułem wypłaty odszkodowania;
-
wydatki związane z nową lub naprawioną maszyną nie zostaną zaliczone do kosztów uzyskania przychodu – odnośnie do części uiszczonej ze środków uzyskanych z wypłaconego odszkodowania.
