Odszkodowanie PZU - czy podlega opodatkowaniu?

Podatnicy obecnie coraz częściej korzystają z dobrowolnych ubezpieczeń. W związku z tym największy polski ubezpieczyciel – PZU – wypłaca coraz więcej odszkodowań. Osoby otrzymujące odszkodowanie PZU zastanawiają się, czy muszą je opodatkować.

Źródła przychodów

Zgodnie z art. 9 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Źródła przychodów zostały wymienione w art. 10 ust. 1 ustawy o PIT. Przychodami są także otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (patrz art. 11 ust.1).

Odszkodowanie stanowi co do zasady przychód w rozumieniu zacytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Co do zasady odszkodowania otrzymane od PZU winny być więc opodatkowane. Ustawodawca przewidział jednak sytuację, kiedy tak się nie dzieje.

Zwolnienie z opodatkowania odszkodowań

Otrzymując odszkodowanie, musimy zwrócić szczególną uwagę na to, jakiego majątku ono dotyczy. Ma to znaczenie dla ustalenia, czy podlega ono opodatkowaniu podatkiem dochodowym PIT. W wielu przypadkach odszkodowanie jest wolne od opodatkowania. Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy - Kodeks pracy, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę;
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników;
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym;
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji;
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą;
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c;
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Natomiast na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

1. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c;
2. dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 i 15a.

Odszkodowanie PZU - majątkowe

Jak już to wyżej opisaliśmy, coraz częściej kupujemy ubezpieczenia majątkowe, najczęściej od PZU. Posłużymy się przykładem dla zobrazowania problemu.

Przykład 1.

Podatnik kupił ubezpieczenie swojego mieszkania. Prowadzi on działalność gospodarczą. Ubezpieczone mieszkanie nie jest z nią związane. W wyniku awarii prądu doszło do pożaru. Pożar nie wystąpił z winy podatnika, a z nieumyślnej winy sąsiada. Mieszkanie zostało zniszczone. PZU po oszacowaniu strat wypłaciło podatnikowi odszkodowanie w wysokości 80 000 zł. Zastanawia się on, czy powyższą kwotę winien opodatkować.

Z przedstawionego w przykładzie stanu faktycznego wynika, że podatnik jest podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych oraz właścicielem lokalu mieszkalnego. Została mu wyrządzona szkoda wskutek pożaru tego lokalu mieszkalnego. Okoliczności sprawy wskazują, że nastąpiło to w wyniku winy nieumyślnej sąsiada. Podatnik jest stroną umowy ubezpieczeniowej z PZU, na której podstawie wypłacono odszkodowanie. Odpowiada ono wartości wyrządzonej szkody i obejmuje wyłącznie stratę oszacowaną przez PZU. Bardzo istotne jest to, że lokal mieszkalny nie jest używany do prowadzenia działalności gospodarczej.

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy oraz stan faktyczny, wynika z tego, że wypłacone odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Przykład 2.

Podatnik prowadzi stolarnię. Chcąc zabezpieczyć majątek związany z prowadzoną działalnością gospodarczą, zawarł on umowę ubezpieczenia majątkowego z PZU. Otrzymał od ubezpieczyciela PZU odszkodowanie majątkowe w wyniku zalania stolarni.

Podatnik otrzymał w tym przypadku odszkodowanie za zniszczenie hali stolarni, która była wykorzystywana w działalności gospodarczej.

W tym przypadku otrzymane odszkodowanie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Potwierdza to interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 16 maja 2016 r., numer ITPB3/4511-152/16/MKo:

„Okoliczności wykorzystywania przedmiotowej nieruchomości przez wspólników spółki jawnej w działalności gospodarczej prowadzonej przez nich w ramach spółki jawnej, w oczywisty sposób wskazuje na związek przedmiotowej nieruchomości z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Należy przy tym wskazać za judykaturą, że o zakwalifikowaniu związku składnika majątkowego z prowadzoną działalnością gospodarczą decyduje faktyczny sposób wykorzystywania tego składnika, a nie wynikający ze stanu deklarowanego przez podatnika.

Zatem, kwota otrzymanego odszkodowania stanowi dla Wnioskodawcy przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej”.

Biorąc pod uwagę powyższe, nie każde wypłacone odszkodowanie PZU może korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Otrzymując odszkodowanie majątkowe, musimy zwrócić szczególną uwagę, czy jest ono związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.