Wkład mieszkaniowy to instytucja związana ze spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu. Pod pewnymi warunkami wynikającymi z prawa spółdzielczego podatnik może otrzymać zwrot wniesionego wkładu. W takiej sytuacji należy zastanowić się, czy otrzymane środki pieniężne za zwrot wkładu mieszkaniowego powodują powstanie przychodu podlegającego opodatkowaniu PIT.
Kiedy spółdzielnia zwraca wkład mieszkaniowy?
Zasady wnoszenia oraz zwrot wkładu mieszkaniowego zostały uregulowane w ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych.
Zgodnie z art. 10 ust. 2 ww. ustawy członek, o którym mowa w ust. 1, wnosi wkład mieszkaniowy według zasad określonych w statucie w wysokości odpowiadającej różnicy między kosztem budowy przypadającym na jego lokal a uzyskaną przez spółdzielnię pomocą ze środków publicznych lub z innych środków uzyskanych na sfinansowanie kosztów budowy lokalu.
Stosownie do art. 11 ust. 2(1) cyt. ustawy w wypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego spółdzielnia wypłaca osobie uprawnionej wartość rynkową tego lokalu. Przysługująca osobie uprawnionej wartość rynkowa nie może być wyższa od kwoty, jaką spółdzielnia uzyska od osoby obejmującej lokal w wyniku przetargu przeprowadzonego przez spółdzielnię zgodnie z postanowieniami statutu.
Zwrot wkładu mieszkaniowego na gruncie podatku PIT
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyróżnia kilka różnych źródeł przychodów. W sytuacji gdy dany przychód nie jest wprost wymieniony w konkretnym źródle i nie jest zwolniony od podatku, należy go przyporządkować do tzw. przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy PIT. Są one opodatkowane na zasadach ogólnych, a więc znajduje tu zastosowanie skala podatkowa określona w art. 27 ust. 1 ustawy PIT. Tego rodzaju przychód podatnik w całości rozlicza dopiero w zeznaniu rocznym, składanym do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.
Wypłata wkładu a zwolnienie od podatku
Trzeba jednak zauważyć, że istnieje w tym zakresie zwolnienie od podatku. W myśl bowiem art. 21 ust. 1 pkt 50 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są przychody otrzymane w związku ze zwrotem udziałów lub wkładów w spółdzielni albo wkładów w spółce osobowej, do wysokości wniesionych udziałów lub wkładów do spółdzielni albo wkładów do spółki osobowej.
Podatnicy muszą pamiętać, że nie zawsze zwolnienie znajdzie zastosowanie w pełnym zakresie. Dokładna analiza treści przepisu wskazuje nam, że powyższe zwolnienie obejmuje uzyskane ze wskazanego wyżej tytułu przychody jedynie do wysokości wniesionych udziałów lub wkładów do spółdzielni.
To oznacza, że ze zwolnienia nie korzysta cała otrzymana kwota wypłaconego wkładu będąca wartością rynkową lokalu, lecz jedynie ta jego część, która odpowiada kwocie faktycznie wniesionego wkładu.
Kwotę zwrotu niekorzystającą ze zwolnienia należy wykazać w zeznaniu PIT-36 w części D zeznania podatkowego PIT-36 w pozycji „inne źródła”. Formularz PIT-36 przeznaczony jest dla podatników, którzy m.in. uzyskali przychody z innych źródeł, opodatkowanych na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej, od których ani płatnik, ani podatnik w ciągu roku podatkowego nie miał obowiązku odprowadzania zaliczek. W terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku otrzymania zwrotu należy uiścić należny podatek.
Przykład 1.
Podatnik wpłacił wkład mieszkaniowy w wysokości 200 000 zł. Po kilku latach doszło do wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa. Nastąpił zwrot wkładu mieszkaniowego ze spółdzielni w kwocie 250 000 zł. W tym przypadku opodatkowaniu podatkiem PIT podlega nadwyżka ponad faktycznie wniesiony wkład, tj. kwota 50 000 zł.
Czy wkład podlega waloryzacji?
Częstym problemem praktycznym jest sposób przeliczenia faktycznie wniesionego wkładu do spółdzielni. W wielu przypadkach wkład był wnoszony jeszcze przed denominacją wprowadzoną w 1995 r.
Jak podaje art. 4 ust. 1 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o denominacji złotego, wszelkie prawa majątkowe, a także zobowiązania i należności pieniężne powstałe przed datą 1 stycznia 1995 r., a płatne po tej dacie – podlegają przeliczeniu w stosunku określonym w art. 2 ust. 2 przedmiotowej ustawy. W szczególności przeliczeniu, o którym mowa w zdaniu poprzednim, podlegają: wynagrodzenia za pracę, emerytury, renty, inne należności wynikające z praw i zobowiązań majątkowych (publicznych i prywatnych) bez względu na tytuł ich powstania, wartości materiałów i surowców, wkładów oszczędnościowych, lokat i depozytów bankowych. W myśl art. 2 ust. 2 ww. ustawy o denominacji złotego, nowa jednostka pieniężna będzie miała wartość równą 10 000 starych złotych.
Zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych wartość wkładu należy uwzględnić w kwocie po denominacji, jednakże nie można zastosować waloryzacji. Przykładowo w interpretacji z 10 listopada 2017 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.283.2017.1.AKR, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że jeżeli intencją ustawodawcy byłoby zwolnienie przychodu otrzymanego w związku ze zwrotem wkładów w spółdzielni do wysokości zwaloryzowanej wartości wniesionych wkładów, zostałoby to wyraźnie wskazane w przepisach. Skoro zatem takiego przepisu nie ma, należy jedynie przeprowadzić denominację.
Przykład 2.
Podatnik w 1985 r. wniósł wkład mieszkaniowy o wartości 2 000 000 0000 starych złotych. W 2019 r. otrzymał zwrot wkładu mieszkaniowego w kwocie 220 000 zł. W tym przypadku wartość faktycznie wniesionego wkładu należy przeliczyć po denominacji, co oznacza, że wartość wniesionego wkładu to 200 000 zł. W tych okolicznościach opodatkowaniu będzie podlegała wartość 20 000 zł. Nawet gdyby rzeczywista rynkowa wartość wkładu była większa, to podatnik w tym zakresie nie ma możliwości waloryzacji.
Rozliczenia podatku podatnik dokonuje samodzielnie na podstawie informacji PIT-11 otrzymanej od spółdzielni. W tym zakresie należy złożyć w ustawowym terminie zeznanie PIT-36.
