23 marca 2023 r. Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy - nowelizacja ta zawiera liczne zmiany w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 ze zmianami) co do umów na czas określony. Ustawodawca dąży do tego, aby pracodawcy nie nadużywali tego rodzaju umów a pracownicy mieli stabilne miejsce zatrudnienia, najlepiej na czas nieokreślony.
Ile wynosi okres wypowiedzenia umowy na czas określony?
Okres wypowiedzenia umowy na czas określony został zrównany z okresem wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony i jest uzależniony od stażu pracy u danego pracodawcy, wynosi odpowiednio:
- 2 tygodnie - przy zatrudnieniu nieprzekraczającym 6 miesięcy,
- 1 miesiąc - jeżeli zatrudnienie wynosi co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące - gdy zatrudnienie trwa minimum 3 lata.
W przypadku umowy o pracę na czas określony pracownik i pracodawca nie muszą podawać przyczyny zakończenia współpracy. Wypowiedzenie nie może również zostać odrzucone (jest to bowiem oświadczenie jednostronne).
Przyczyna wypowiedzenia umowy na czas określony
Art. 30 § 4 KP mówi, że w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas określony powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca to wypowiedzenie, aktualnie więc zarówno w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas określony lub umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy. W tym zakresie umowa na czas określony została zrównana z umową na czas nieokreślony.
Kiedy jest możliwe rozwiązanie umowy o pracę na czas określony?
Aby wcześniej rozwiązać umowę o pracę na czas określony, można zastosować art. 52 Kodeksu pracy, czyli wypowiedzenie umowy przez pracodawcę w trybie natychmiastowym z winy pracownika lub z przyczyn przez niego niezawinionych (art. 53 Kodeksu pracy).
Należy jednak pamiętać, że muszą zaistnieć przyczyny pozwalające na skorzystanie z tych trybów rozwiązania umowy.
Również pracownikowi pozostawiono możliwość wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę na czas określony na podstawie przepisów art. 55 Kodeksu pracy, jeżeli:
- zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe;
- pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika.
Jednakże trzeba mieć na uwadze, że umowa na czas zastępstwa jest szczególnego rodzaju umową, której nie obowiązuje ani limit 33 miesięcy, ani limit 3 umów. Oznacza to, że po upływie 33 miesięcy umowa na zastępstwo nie zmienia swojego charakteru – nie staje się umową na czas nieokreślony. Jest to równoznaczne z tym, że umów na zastępstwo można zawrzeć dowolną liczbę.
Aneks do umowy o pracę na czas określony
Jeżeli pracodawca podpisuje aneks do umowy o pracę na czas określony, w którym zmienia czas trwania umowy, to traktuje się to jako nową umowę na czas określony z dniem rozpoczęcia wyznaczającym koniec poprzedniej umowy.
Przykład 1.
Pracownik podpisał umowę na czas określony od 2 stycznia 2022 do 30 czerwca 2022 roku. 31 maja podpisuje aneks do umowy, który przedłuża czas jej trwania do 31 grudnia 2022 roku. Oznacza to, że pracownik podpisał nową umowę na czas określony, która trwa od 1 lipca do 31 grudnia 2022 r. Jest to istotne, ponieważ ta nowa umowa (aneks) wlicza się już do limitu trzech umów na czas określony. Jeżeli więc aneks wydłuża okres zatrudnienia u danego pracodawcy powyżej 33 miesięcy – po upływie tego okresu staje się automatycznie umową o pracę na czas nieokreślony.
Wyjątkiem od tej zasady są umowy podpisane:
- w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym,
- w celu wykonywania pracy przez okres kadencji,
- w przypadku gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie (art. 251 § 4 ust. 2-4). Muszą być one jednak szczegółowo zapisane w umowie, a pracodawca o zawarciu czwartej takiej umowy lub umowy dłuższej niż 33 miesiące będzie musiał poinformować regionalną inspekcję pracy,
- w przypadku osób zatrudnianych przez agencje do pracy tymczasowej. Tacy pracownicy mogą ciągle być zatrudniani na dowolną liczbę umów terminowych, których okresy wypowiedzenia wynoszą trzy dni (dla umów nieprzekraczających 2 tygodni) lub jeden tydzień (dla umów dłuższych niż 2 tygodnie). Pracowników tymczasowych nadal obowiązuje jedynie limit 18 miesięcy pracy dla jednego pracodawcy w okresie 36 miesięcy (w danej agencji). Nie można zatrudniać takich osób na umowy „na czas wykonywania określonej pracy”.
Ustawodawca wraz z nowelizacją Kodeksu pracy zmienił zasady zawierania i wypowiadania umów o pracę, które zostały zawarte na czas określony. Nowe przepisy w istotny sposób zmieniają zasady zawierania i rozwiązywania tychże umów, co w niektórych przypadkach zwiększa ochronę pracowników zatrudnionych w ramach czasowej umowy o pracę. Należy pamiętać, że umowy na czas określony mogą być zawierane na okres 3 lat (czyli 3 miesiące umowy na okres próbny i 33 miesiące umowy na czas określony), a łączna liczba takich umów z tym samym pracownikiem nie może przekroczyć trzech. Czwarta umowa na czas określony z mocy prawa przekształca się w umowę na czas nieokreślony.
