Opłata miejscowa - jakie są zasady jej poboru?

Opłata miejscowa zaliczana jest do opłat lokalnych, jest daniną publiczną o charakterze pozapodatkowym, świadczeniem pieniężnym, przymusowym i bezzwrotnym i może być pobierana od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach oraz w miejscowościach znajdujących się na obszarach posiadających status obszaru ochrony uzdrowiskowej. W jaki sposób pobierana jest opłata miejscowa? Czy podlega ona opodatkowaniu VAT oraz obowiązkowi ewidencjonowania na kasie fiskalnej? Zapraszamy do lektury!

Opłata klimatyczna a opłata miejscowa

Zasady poboru opłaty miejscowej – zwanej klimatyczną – reguluje ustawa o podatkach i opłatach lokalnych. Opłatę miejscową może wprowadzić rada gminy w drodze uchwały.

Opłata miejscowa pobierana jest od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach:

1. posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach,
2. znajdujących się na obszarach, którym nadano status obszaru ochrony uzdrowiskowej na zasadach określonych w ustawie o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych

– za każdą rozpoczętą dobę pobytu.

Opłata miejscowa pobierana jest zatem od osób przebywających w danej miejscowości w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych. Trzeba podkreślić, że jest ona należna także wtedy, gdy celem pobytu w danej miejscowości są np. sprawy biznesowe czy zdrowotne, ale równocześnie pobyt jest także w celu turystycznym, wypoczynkowym lub szkoleniowym.

Opłaty miejscowej nie pobiera się:

1. pod warunkiem wzajemności – od członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz innych osób zrównanych z nimi na podstawie ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca pobytu stałego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
2. od osób przebywających w szpitalach,
3. od osób niewidomych i ich przewodników,
4. od podatników podatku od nieruchomości z tytułu posiadania domów letniskowych położonych w miejscowości, w której pobiera się opłatę miejscową albo uzdrowiskową,
5. od zorganizowanych grup dzieci i młodzieży szkolnej.

Dodatkowo osoby, od których pobierana jest opłata uzdrowiskowa, nie uiszczają opłaty miejscowej.

Opłata miejscowa - jak ustala się jej wysokość?

Zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokość stawki opłaty miejscowej ustala w drodze uchwały rada gminy. Może ona różnicować stawki w poszczególnych miejscowościach znajdujących się w danej gminie ze względu na ich cechy oraz w zależności od okresów. Niedopuszczalne jest natomiast różnicowanie stawek opłaty miejscowej w związku z posiadanymi cechami osób fizycznych przebywających w danej miejscowości.

Stawki opłat miejscowych nie mogą być wyższe od stawek maksymalnych corocznie waloryzowanych na podstawie art. 20 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i ogłaszanych przez ministra finansów w drodze obwieszczenia. Wysokość opłaty miejscowej nie może przekroczyć w 2022 roku limitu wynoszącego:

• 3,52 zł dziennie w miejscowościach posiadających status obszaru ochrony uzdrowiskowej, oraz
• 2,50 zł dziennie w pozostałych miejscowościach, w których pobierana jest opłata miejscowa.

Organami właściwymi do poboru opłaty miejscowej są organy gminne, czyli wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Zgodnie z obowiązującym systemem prawnym rada gminy może zarządzić pobór opłaty miejscowej w drodze inkasa oraz określić inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso. Może też wprowadzić obowiązek prowadzenia przez inkasentów ewidencji osób zobowiązanych do uiszczania opłaty miejscowej oraz określić szczegółowy zakres danych zawartych w tej ewidencji, uwzględniając konieczność zapewnienia prawidłowego poboru opłaty miejscowej (art. 19 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych). Inkasentem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu, co oznacza, że inkasent wyłącznie pośredniczy w poborze opłaty miejscowej. Poborem opłaty miejscowej od turystów zajmują się zazwyczaj przedsiębiorcy prowadzący działalności gospodarcze w zakresie świadczenia usług noclegowych w danej miejscowości występujący w charakterze inkasenta.

Opłata miejscowa jest należna za każdy dzień pobytu w danej miejscowości, o ile pobyt trwa dłużej niż dobę. Zauważmy, że pomimo iż pobór opłaty miejscowej następuje dopiero wówczas, gdy pobyt danej osoby przekracza jedną dobę, to jeżeli ten warunek jest spełniony, opłata jest pobierana za każdą dobę pobytu, a więc także za pierwszą. Obowiązek uiszczenia opłaty miejscowej powstaje wraz z upływem każdego dnia pobytu.

Opłata miejscowa a podatek dochodowy

Na podstawie art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychód z działalności uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. Opłata miejscowa nie jest kwotą należną osobie prowadzącej działalność gospodarczą, lecz gminie. Przedsiębiorca pobierający opłatę miejscową należną gminie występuje wyłącznie w charakterze inkasenta, opłata ta nie stanowi zatem przychodu w prowadzonej działalności gospodarczej. Wpłacenie opłaty miejscowej do gminy nie podlega natomiast zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, ponieważ jej koszt jest ponoszony przez turystów, a nie przez przedsiębiorcę.

Czy opłata miejscowa podlega opodatkowaniu VAT?

Zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy o podatku od towarów i usług przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów. Przez dostawę towarów rozumie się natomiast przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, natomiast świadczeniem usług jest każde świadczenie, które nie stanowi dostawy towarów (art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług).

Opłata miejscowa ze względu na charakter publicznoprawny, a nie cywilnoprawny, nie stanowi sprzedaży w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, a więc nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Nie wchodzi ona w skład podstawy opodatkowania usług, w związku z którymi nastąpił pobór opłaty, czyli np. usług noclegowych, jej pobranie nie podlega także odrębnemu opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Opłata miejscowa – czy podlega ewidencji z wykorzystaniem kasy rejestrującej?

Czynność poboru opłaty miejscowej przez przedsiębiorcę występującego w roli inkasenta ma charakter publicznoprawny, opłata ta stanowi należność gminy, a jej wysokość jest ściśle określona w przepisach prawa. W związku z tym nie jest ona objęta przepisami ustawy o podatku od towarów i usług i tym samym nie podlega obowiązkowi ewidencjonowania przy zastosowaniu kasy rejestrującej. Pobór opłaty miejscowej może zostać udokumentowany np. w formie noty księgowej.

Przykład 1.

Prowadzę gospodarstwo agroturystyczne w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej położonej w niewielkiej miejscowości na terenie gminy Giżycko. W gminie Giżycko występuje obowiązek poboru opłaty miejscowej od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych. W związku z tym, występując w charakterze inkasenta, jestem zobowiązana do pobierania i odprowadzania do gminy opłaty miejscowej od turystów. Czy muszę ewidencjonować na kasie fiskalnej pobrane opłaty miejscowe od osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej?

Pobór opłaty miejscowej przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą, w ramach której świadczone są usługi noclegowe, ma charakter publicznoprawny, co oznacza że opłata miejscowa nie jest objęta przepisami ustawy o VAT, a więc nie podlega obowiązkowi ewidencjonowania przy zastosowaniu kasy rejestrującej. Nie powinna Pani zatem rejestrować opłaty lokalnej na kasie fiskalnej.

Obowiązujące regulacje prawne nie zabraniają jednak, aby opłaty miejscowe były dobrowolnie ewidencjonowane przez podatnika przy zastosowaniu kasy fiskalnej. Jest to dopuszczalne, ale pod warunkiem, że urządzenie zostanie zaprogramowane tak, aby w zakresie poboru opłat miejscowych była przyporządkowana odrębna pozycja, co zapewnia jednoznaczne wyodrębnienie wartości pobranych opłat miejscowych z obrotu podatnika zaewidencjonowanego na kasie fiskalnej. Konieczne jest także posiadanie stosownej adnotacji serwisu kasy o ewidencjonowaniu pod daną pozycją pobieranej przez podatnika opłaty miejscowej lub uzdrowiskowej.