Rada gminy może zarządzić pobór opłat lokalnych, takich jak opłata miejscowa czy uzdrowiskowa w drodze inkasa oraz określić inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso. Wśród przedsiębiorców będących inkasentami mogą pojawić się wątpliwości, czy pobrane opłaty lokalne należy ewidencjonować z wykorzystaniem kasy rejestrującej.
Czym są opłaty lokalne?
Opłaty lokalne są daninami publicznymi o charakterze pozapodatkowym, przymusowymi oraz bezzwrotnymi świadczeniami pieniężnymi. Opłaty lokalne zaliczane są do dochodów gmin. Rada gminy, w drodze uchwały, określa zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokość stawek opłat lokalnych. Stawki określane przez radę gminy nie mogą jednak przekraczać stawek maksymalnych corocznie waloryzowanych na podstawie art. 20 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i ogłaszanych przez ministra finansów w drodze obwieszczenia. Organami właściwymi do poboru opłat lokalnych są organy gminne, a więc wójt, burmistrz czy prezydent miasta. Opłaty różnią się od podatków ekwiwalentnością świadczenia. Opłata jest zatem świadczeniem ekwiwalentnym, jednak w sytuacji, gdy przewyższa rzeczywisty koszt wydatków, staje się ukrytym podatkiem.
Wyróżniamy 2 rodzaje opłat:
- opłaty związane z czynnościami urzędowymi,
- opłaty za usługi.
Opłaty lokalne są zaliczane do opłat związanych z czynnościami urzędowymi, opłatami lokalnymi są następujące opłaty:
- opłata targowa,
- opłata miejscowa,
- opłata uzdrowiskowa,
- opłata reklamowa,
- opłata od posiadania psów.
Pobór opłat miejscowych i uzdrowiskowych przez przedsiębiorców
Opłaty miejscowe lub uzdrowiskowe od turystów pobierane są zazwyczaj w imieniu gminy przez osoby prowadzące działalności gospodarcze w zakresie świadczenia usług noclegowych. Opłaty te pobierane są zatem w hotelach, pensjonatach, domach wypoczynkowych, ośrodkach wczasowych, schroniskach, campingach, polach namiotowych gospodarstwach agroturystycznych albo innych podobnych obiektach. Informacje o tym, czy przedsiębiorca powinien pobierać od turystów opłatę miejscową lub uzdrowiskową, osoba prowadząca działalność w zakresie świadczenia usług noclegowych może uzyskać w gminie, na której terenie znajduje się hotel, pensjonat, dom wypoczynkowy, ośrodek wczasowy, schronisko, camping, pole namiotowe, gospodarstwo agroturystyczne albo inny podobny obiekt. Opłata miejscowa i uzdrowiskowa jest należna za każdy dzień pobytu w danej miejscowości, pod warunkiem jednak, że pobyt trwa dłużej niż dobę. Obowiązek zapłaty opłaty miejscowej/uzdrowiskowej powstaje wraz z upływem każdego dnia pobytu, co oznacza, że osoby prowadzące działalności gospodarcze w zakresie świadczenia usług noclegowych nie powinny pobierać opłaty jednorazowo za cały pobyt przy zameldowaniu.
Opłatę miejscową pobiera się od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach lub w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status obszaru ochrony uzdrowiskowej. Opłatę uzdrowiskową pobiera się od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach zdrowotnych, turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status uzdrowiska. Opłaty te pobierane są za każdą dobę pobytu, a od osób, od których pobierana jest opłata uzdrowiskowa, nie pobiera się opłaty miejscowej.
Na podstawie art. 19 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych rada gminy ma możliwość wyznaczenia inkasenta do poboru opłat lokalnych.
„Inkasentem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu”.
Pobór opłaty miejscowej lub uzdrowiskowej w drodze inkasa oznacza, że podmioty pobierające, czyli inkasenci jedynie pośredniczą w poborze danej opłaty lokalnej. Zgodnie z art. 28 ust. 1 Ordynacji podatkowej płatnikom i inkasentom przysługuje zryczałtowane wynagrodzenie z tytułu terminowego wpłacania podatków pobranych na rzecz budżetu państwa, natomiast na podstawie art.28 ust. 1 Ordynacji podatkowej rada gminy, rada powiatu oraz sejmik województwa może ustalać wynagrodzenie dla płatników lub inkasentów z tytułu poboru podatków stanowiących odpowiednio dochody budżetu gminy, powiatu lub województwa. Oznacza to, że rada gminy może uzależnić wypłaty wynagrodzenia od wpłacenia opłat lokalnych pobieranych przez inkasentów w obowiązującym terminie.
Czy opłaty lokalne należy ewidencjonować przy zastosowaniu kasy fiskalnej?
Przedsiębiorcy będący inkasentami powinni ustalić, czy pobrane opłaty miejscowe lub uzdrowiskowe mogą zostać uznane za obrót podlegający ewidencjonowaniu. Jeżeli tak, opłaty lokalne pobrane od osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej lub rolników ryczałtowych należałoby ewidencjonować z wykorzystaniem kasy rejestrującej.
Zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących. Przedsiębiorcy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej lub rolników ryczałtowych mają obowiązek wystawienia i wydania nabywcy paragonu fiskalnego podczas dokonywania tej sprzedaży, nie później niż z chwilą przyjęcia należności. Pojawia się pytanie, czy opłaty lokalne należy ewidencjonować przy zastosowaniu kasy rejestrującej.
Sprzedażą w rozumieniu art. 2 pkt 22 ustawy o podatku od towarów i usług jest odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów. Opłata miejscowa nie stanowi sprzedaży, o której mowa w tym przepisie. Opłaty lokalne z uwagi na ich charakter publicznoprawny, a nie cywilnoprawny, nie są objęte przepisami ustawy o podatku od towarów i usług. W konsekwencji nie ma więc podstaw do uznania poboru opłat lokalnych za sprzedaż danego podatnika, co oznacza, że podatnik nie ma obowiązku ewidencjonowania tych opłat z wykorzystaniem kasy fiskalnej. Takie postępowanie znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej (ITPP1/443-125/13/AJ) z 7 maja 2013 roku wydanej przez Izbę Skarbową w Bydgoszczy: „opłata miejscowa stanowiąca należność gminy nie jest objęta przepisami ustawy o VAT i tym samym nie podlega obowiązkowi ewidencjonowania przy zastosowaniu kasy rejestrującej”.
Przykład 1.
Pan Marek w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej prowadzi camping na terenie gminy Gdynia. Przedsiębiorca pobiera opłaty miejscowe od turystów za każdą dobę pobytu. Pan Marek dokonuje sprzedaży głównie na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, przez co obowiązany jest rejestrować sprzedaż z wykorzystaniem kasy fiskalnej. Czy pobrane opłaty miejscowe od turystów przedsiębiorca powinien ewidencjonować na kasie fiskalnej? Opłata miejscowa z uwagi na jej publicznoprawny charakter pozostaje poza systemem ustawy o podatku od towarów i usług. Opłata ta, jako niestanowiąca sprzedaży podatnika w rozumieniu ustawy o VAT, nie powinna być ewidencjonowana przy zastosowaniu kasy fiskalnej.
Pobór opłaty miejscowej lub uzdrowiskowej przedsiębiorca będący inkasentem może potwierdzić wydaniem dowodu wpłaty z kwitariusza przychodowego otrzymanego z urzędu i opieczętowanego pieczęcią urzędu. Kwitariusz ten stanowi dowód uiszczenia opłaty przez osobę zobowiązaną do jej zapłaty i na jego podstawie przedsiębiorca rozlicza się z urzędem i wpłaca do gminy wpływy z tego tytułu. W razie braku kwitariusza pobór opłat lokalnych może być dokumentowany np. notą księgową.
Opłaty miejscowe i uzdrowiskowe jako należność gminy nie podlegają ewidencjonowaniu z wykorzystaniem kasy fiskalnej, nie ma jednak przeciwwskazań, aby podatnik dobrowolnie ewidencjonował opłaty lokalne na kasie fiskalnej. W tym celu konieczne jest jednak odpowiednie zaprogramowanie kasy rejestrującej, tak aby dla poboru opłat miejscowych lub uzdrowiskowych przyporządkowana była odrębna pozycja. Takie zaprogramowanie kasy zapewnia jednoznaczne wyodrębnienie wartości pobieranych przez podatnika opłat lokalnych z jego obrotu zewidencjonowanego przy zastosowaniu kasy fiskalnej. Ewidencjonowanie opłat lokalnych na kasie fiskalnej wymaga także posiadania stosownej adnotacji serwisu kasy o ewidencjonowaniu pod daną pozycją pobieranej przez podatnika opłaty miejscowej lub uzdrowiskowej.
