0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Orzecznictwo SN, czyli kiedy Sąd Najwyższy rozpatrzy sprawę?

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Czym zajmuje się Sąd Najwyższy? Jaka jest jego rola w systemie sądownictwa w Polsce? Kiedy twoja sprawa może być rozpoznana przez Sąd Najwyższy i kiedy wydawane jest orzecznictwo SN? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

Czym zajmuje się Sąd Najwyższy?

Art. 183 ust. 1 Konstytucji stanowi – „Sąd Najwyższy sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania”. W ust. 2 wskazane zostało, że Sąd Najwyższy wykonuje także inne czynności określone w Konstytucji i ustawach.

Aktem Prawnym, który bardziej szczegółowo definiuje rolę i zadania Sądu Najwyższego jest ustawa o Sądzie Najwyższym. Zgodnie z jej art. 1 jest to organ władzy sądowniczej powołany w celu sprawowania wymiaru sprawiedliwości. Co kryje się pod tym stwierdzeniem?

Zgodnie z art. 1 ww. ustawy:

„Sąd Najwyższy jest organem władzy sądowniczej, powołanym do:

1) sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez:

a) zapewnienie zgodności z prawem i jednolitości orzecznictwa sądów powszechnych i sądów wojskowych przez rozpoznawanie środków odwoławczych oraz podejmowanie uchwał rozstrzygających zagadnienia prawne,

b) kontrolę nadzwyczajną prawomocnych orzeczeń sądowych w celu zapewnienia praworządności i sprawiedliwości społecznej przez rozpoznawanie skarg nadzwyczajnych;

2) rozpatrywania spraw dyscyplinarnych w zakresie określonym w ustawie;

3) rozpoznawania protestów wyborczych oraz stwierdzania ważności wyborów do Sejmu i Senatu, wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wyborów do Parlamentu Europejskiego oraz rozpoznawania protestów przeciwko ważności referendum ogólnokrajowego i referendum konstytucyjnego oraz stwierdzania ważności referendum;

4) opiniowania projektów ustaw i innych aktów normatywnych, na podstawie których orzekają i funkcjonują sądy, a także innych projektów ustaw w zakresie, w jakim mają one wpływ na sprawy należące do właściwości Sądu Najwyższego;

5) wykonywania innych czynności określonych w ustawach”.

Jak wynika z treści powyższego przepisu, zadania Sądu Najwyższego mają charakter różnokierunkowy. Warto jednak zapamiętać, że m.in. sprawuje on kontrolę nad prawomocnymi orzeczeniami (rozpatruje skargi nadzwyczajne) i rozpoznaje protesty wyborcze, protesty przeciwko referendum i sprawy dyscyplinarne.

Orzecznictwo SN – kiedy SN wydaje orzeczenia?

Wnosząc powództwo, kierujemy je do sądu I instancji. Wówczas rozstrzygnięcie może być zaskarżone przez każdą ze stron poprzez wniesienie apelacji do sądu II instancji. Każda sprawa zatem może być rozpatrzona w dwóch instancjach. Rozstrzygnięcie sprawy przez sąd II instancji kończy się prawomocnym wyrokiem. W wyjątkowych okolicznościach możliwe jest skorzystanie z nadzwyczajnych środków zaskarżania wyroku sądu II instancji.

Nadzwyczajne środki odwoławcze, czyli czym jest skarga kasacyjna?

Skarga kasacyjna to nadzwyczajny środek zaskarżania. Strona zaskarża wówczas wyrok lub postanowienie sądu II instancji. Nie oznacza to jednak, że sprawa rozpatrywana jest w całości od nowa, a jedynie ogranicza się do części objętej kasacją.

Uprawnienie do wniesienia skargi kasacyjnej  przysługuje, jeśli doszło do naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie bądź w przypadku naruszenia przepisów postępowania, jeżeli naruszenie to mogłoby mieć wpływ na wynik postępowania.

Skarga kasacyjna nie przysługuje w sprawach majątkowych, które dotyczą sporu o przedmiot małej wartości (poniżej 50 000 zł) i w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (poniżej 10 000 zł). Kasacja jest również niedopuszczalna w sprawach o rozwód, alimenty, czynsz najmu lub dzierżawy.

 

Czym jest skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia?

Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jest zbliżoną formą zaskarżania przez stronę. Skarga jest dopuszczalna w sytuacji, gdy wydanie wyroku przez sąd II instancji spowodowało wyrządzenie szkody stronie i gdy niemożliwe było uchylenie lub zmiana wyroku za pośrednictwem przysługujących środków prawnych.

Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nie przysługuje od orzeczenia Sądu Najwyższego oraz do wyroku II instancji, gdy została wniesiona skarga kasacyjna.

 

Skarga nadzwyczajna – nowy środek zaskarżenia

Skarga nadzwyczajna możliwa jest w sytuacji, gdy orzeczenie sądu powszechnego lub sądu wojskowego narusza prawa wolności człowieka i obywatela ustalone w Konstytucji RP lub gdy orzeczenie narusza prawo przez błędną wykładnię, a nie może być ono zmienione lub uchylone za pośrednictwem przysługujących środków prawnych.

Skarga nadzwyczajna nie jest dopuszczalna m.in. w sprawach o wykroczenia i wykroczenia skarbowe.

 

Orzecznictwo SN to nie tylko uchwały rozstrzygające zagadnienia prawne, lecz także orzeczenia merytoryczne wydawane na gruncie konkretnej sprawy. Sąd Najwyższy może uchylić w całości lub w części zaskarżone orzeczenie i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia. Istnieje również możliwość uchylenia wydanego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez ten sam sąd lub sąd równorzędny, przy czym przy przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia temu samemu sądowi, powinien on rozpatrzyć ją w innym składzie. Zgodnie z art. 398 16 Kodeksu postępowania cywilnego: „Jeżeli podstawa naruszenia prawa materialnego jest oczywiście uzasadniona, a skargi kasacyjnej nie oparto także na podstawie naruszenia przepisów postępowania lub podstawa ta okazała się nieuzasadniona, Sąd Najwyższy może na wniosek skarżącego uchylić zaskarżony wyrok i orzec co do istoty sprawy”.

Podsumowując, rola Sądu Najwyższego jako organu sądowniczego jest wielowymiarowa. Sąd wykonuje zadania, których celem jest sprawowanie wymiaru sprawiedliwości, m.in. zagwarantowanie zgodności z prawem i jednolitości wydawanych orzeczeń przez sądy niższej instancji. Warto jednak pamiętać, że uprawnienie do wniesienia nadzwyczajnych środków zaskarżenia przysługuje stronie jedynie w wyjątkowych okolicznościach, orzecznictwo SN nie jest bowiem trzecią instancją, a sytuacją szczególną najczęściej związaną z rażącym naruszeniem prawa.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów