Podatek od czynności cywilnoprawnych jest podatkiem pośrednim, który muszą płacić między innymi spółki od zawieranych umów spółek i ich zmian. Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych przewiduje również szereg czynności zwolnionych i wyłączonych z opodatkowania PCC. Jak się jednak okazuje, ustawa nie do końca jest zgodna z prawem unijnym - pozwala to w niektórych przypadkach na odzyskanie niesłusznie zapłaconego podatku. Sprawdź, kiedy nie trzeba płacić PCC od umowy spółki!
PCC - od jakich czynności spółka musi go płacić?
W przypadku spółek, podatek PCC powinien zostać obliczony i zapłacony od następujących czynności cywilnoprawnych (mówi o tym art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych):
umowy spółki,
zmiany umowy spółki, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych - a za zmiany umowy spółki uważa się:
przy spółce osobowej:
wniesienie lub podwyższenie wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki albo podwyższenie kapitału zakładowego,
pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika,
dopłaty oraz oddanie przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania;
przy spółce kapitałowej - podwyższenie kapitału zakładowego z wkładów lub ze środków spółki oraz dopłaty;
przekształcenie lub łączenie spółek, jeżeli ich wynikiem jest zwiększenie majątku spółki osobowej lub podwyższenie kapitału zakładowego;
przeniesienie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium państwa niebędącego państwem członkowskim:
rzeczywistego ośrodka zarządzania spółki kapitałowej, jeżeli jej siedziba nie znajduje się na terytorium państwa członkowskiego UE,
siedziby spółki kapitałowej, jeżeli jej rzeczywisty ośrodek zarządzania nie znajduje się na terytorium państwa członkowskiego UE,
- także wtedy, gdy czynność ta nie powoduje podwyższenia kapitału zakładowego.
Jak widać, wachlarz czynności cywilnoprawnych spółki, które podlegają opodatkowaniu PCC jest dość szeroki.
PCC od umowy spółki - wyłączenia i zwolnienia
Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych przewiduje także takie czynności spółki, które są wyłączone lub zwolnione od opodatkowania PCC.
Zgodnie z art. 2 ust. 6 wyżej wymienionej ustawy, wyłączone z opodatkowania są umowy spółki i ich zmiany związane z:
łączeniem spółek kapitałowych,
przekształceniem spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową,
wniesieniem do spółki kapitałowej, w zamian za jej udziały lub akcje:
przedsiębiorstwa spółki kapitałowej lub jego zorganizowanej części,
Natomiast art. 9 ust. 11 ustawy mówi o czynnościach cywilnoprawnych spółek, które są zwolnione od podatku, mianowicie są to umowy spółki i ich zmiany:
związane z przekształceniem lub łączeniem spółek w części wkładów do spółki albo kapitału zakładowego, których wartość była uprzednio opodatkowana PCC lub podatkiem od wkładów kapitałowych do spółek kapitałowych w innym kraju UE albo od których zgodnie z prawem państwa UE podatek nie był naliczany,
związane z podwyższeniem kapitału zakładowego pokrytego z niezwróconych wspólnikom lub akcjonariuszom dopłat albo z niezwróconej pożyczki udzielonej spółce kapitałowej przez wspólnika lub akcjonariusza, które były uprzednio opodatkowane PCC lub podatkiem od wkładów kapitałowych do spółek kapitałowych w innym kraju UE,
związane z podwyższeniem kapitału zakładowego w części dotyczącej wartości, o którą obniżono kapitał zakładowy w następstwie strat poniesionych przez spółkę kapitałową, pod warunkiem że podwyższenie kapitału zakładowego następuje w okresie 4 lat po jego obniżeniu,
jeżeli przedmiotem działalności spółki kapitałowej jest świadczenie usług użyteczności publicznej w zakresie:
transportu publicznego,
zarządzania portami i przystaniami morskimi,
zaopatrzenia ludności w wodę, gaz, energię elektryczną, energię cieplną lub zbiorowego odprowadzania ścieków
- konieczne jednak jest, aby w wyniku zmiany umowy spółki Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego objął co najmniej 50% udziałów lub akcji, lub w momencie zmiany umowy spółki już taka część była w ich posiadaniu.
Co ważne, zwolnienie z PCC przysługuje od razu z mocy prawa. Nie jest konieczne składanie deklaracji PCC, aby z niego skorzystać.
Uwzględnienie prawa UE szansą na odzyskanie zapłaconego podatku a PCC od umowy spółki
Od czasu, kiedy Polska stała się członkiem Unii Europejskiej, nasze prawo powinno być zgodne z prawem unijnym. Jeżeli tak nie jest i istnieje jakaś sprawa sporna, zawsze ważniejsze będzie prawo unijne. Tak jest również w przypadku PCC - mianowicie istotna jest tutaj Dyrektywa Rady dotycząca podatków pośrednich od gromadzenia kapitału z dnia 12 lutego 2008 r., 2008/7/WE, Dz. U. L 46 z 21.02.2008 r. i jej wcześniejsza wersja z dnia 17.07.1969 r.
Jak wspomniano w poprzednim akapicie, wyłączone z opodatkowania PCC są czynności cywilnoprawne dotyczące umów spółek kapitałowych (art. 2 ust. 6 ustawy o PCC) - otóż według wymienionych wcześniej Dyrektyw Rady, jako spółkę kapitałową można uznać również spółkę kapitałowo-akcyjną (S.K.A.) mimo, że tylko część jej kapitału i członków spełnia przesłanki wyszczególnione w jej przepisach.
Stanowisko takie przyjął również Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 22 kwietnia 2015 r., sygnatura akt C-357/13 . Wyrok ten pozwala spółkom kapitałowo-akcyjnym (S.K.A.) starać się o zwrot niesłusznie zapłaconego podatku PCC przez nieprawidłowe uznanie jej za spółkę osobową, kiedy zgodnie z przepisami unijnymi jest spółką kapitałową i jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W takiej sytuacji spółka może złożyć do właściwego urzędu skarbowego wniosek o stwierdzenie nadpłaty lub ubiegać się o wznowienie postępowania podatkowego w sprawie zapłaconego PCC.
Spółki komandytowe a PCC od umowy spółki - sprzeczne orzecznictwo
Podobny konflikt przepisów polskich z unijnymi dotyczy spółek komandytowych - według polskiego prawa są to spółki osobowe, których zmiany powinny być opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych, a z drugiej strony, biorąc pod uwagę przepisy unijne - są to spółki kapitałowe, których zmiany w umowach spółek wyłączone są z PCC.
NSA w wyrokach:
z dnia 16 grudnia 2014 r., sygn. akt II FSK 2893/12,
z dnia 4 lipca 2014 r., sygn. akt II FSK 1915/12,
przyjął stanowisko, że pomimo, że według polskiego prawa handlowego spółka komandytowa to spółka osobowa, należy ją uznać za spółkę kapitałową na potrzeby określenia istnienia bądź też nie obowiązku opodatkowania podatkiem PCC umowy spółki lub jej zmiany, ze względu na wcześniej wspomniane Dyrektywy Rady z 1969 i 2008 roku.
Jednak w wyroku z 6 lutego 2015 r., sygn. akt II FSK 87/13, NSA przyjął stanowisko, że skarga kasacyjna pozbawiona jest usprawiedliwionych podstaw do uznania spółki komandytowej jako spółki kapitałowej, więc nie podziela wątpliwości co do zgodności ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych z dyrektywami 69/335/EWG oraz 2008/7/WE i nie uwzględnił wniosku skarżącej spółki o wystąpienie z pytaniami prejudycjalnymi do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Jak widać, sprawa uznania spółek komandytowych za spółki kapitałowe dla celów podatku PCC jest jeszcze w Polsce sporna, natomiast w przypadku spółek kapitałowo-akcyjnych nie ma już żadnych wątpliwości - umowy spółek kapitałowo-akcyjnych i ich zmiany nie podlegają opodatkowaniu PCC - tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE i polskie urzędy skarbowe nie mogą tego podważyć.
