Cash pooling jest metodą zarządzania finansami, która została stworzona z myślą o przedsiębiorstwach działających w ramach grup kapitałowych oraz mających rozbudowaną strukturę organizacyjną. Naturalną rzeczą jest, że pomiędzy poszczególnymi podmiotami występują różnice pod względem zapotrzebowania na kapitał zewnętrzny, czyli kredyt. Jest to jednak drogie rozwiązanie - wiąże się z koniecznością zapłaty często niemałych odsetek. Cash pooling jest alternatywą dla kredytu i stanowi wykorzystanie właśnie tych naturalnych różnic między przedsiębiorstwami wchodzącymi w skład grupy kapitałowej.
Jak działa cash pooling?
Cash pooling w dużym skrócie polega na pokrywaniu niedoborów pieniężnych jednej spółki z nadwyżek wypracowanych przez inną spółkę z grupy. Mechanizm ten opiera się na przesyłaniu zasobów pieniężnych spółek na jedno wspólne konto, którym zarządza pool leader (np. bank lub podmiot wchodzący w w skład grupy kapitałowej). Jego zadaniem jest takie rozplanowanie posiadanych środków, by pokryte zostały ewentualne braki na kontach.
Owo rozdzielanie zasobów fachowo nazywane jest kompensatą sald i może przyjąć jedną z dwóch dostępnych form:
- zero balancing cash pooling (koncentracja środków na rachunku), czyli rzeczywistego przesyłania pieniędzy między rachunkami grupy kapitałowej (nadwyżki z kont poszczególnych spółek przesyłane są na wspólne konto, a następnie rozdziela się je na konta, na których występuje niedobór),
- national cash pooling (kompensowanie odsetek), czyli wirtualne przesyłanie środków, które polega na tym, że przesyłany jest nie pieniądz, ale stosowane jest naliczanie odsetek w oparciu na całkowitym bilansie wszystkich podmiotów uczestniczących w cash poolingu.
Czy cash pooling to forma pożyczki?
Powyższe pytanie jest kluczowe, ponieważ w przypadku pożyczki czy darowizny może zajść konieczność zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Sposób organizacji cash poolingu, czyli najpierw gromadzenie środków na jednym koncie, a następnie przesyłanie ich do poszczególnych podmiotów, nie pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, że zachodzi tu umowa o pożyczce. Przede wszystkim nie można mówić o określonej kwocie oraz deklaracji jej zwrotu, co jest nieodłącznym elementem takiej umowy. Co więcej, żaden z podmiotów biorących udział w tej “transakcji” nie ma świadomości przeznaczenia ani pochodzenia przesyłanych środków.
W związku z powyższym przedsiębiorcy będący stronami umowy cash pooling-u nie są zobowiązani do opłacania podatku od czynności cywilnoprawnych.
Cash pooling a VAT
Kolejną kwestię budzącą wątpliwości stanowi konieczność płacenia podatku VAT z tytułu świadczenia usług finansowych. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, iż spółki uczestniczące w umowie cash poolingu nie świadczą sobie żadnych usług - to bank, jako pool leader, zajmuje się wszelkimi rozliczeniami i przesyłaniem środków między kontami. Jego działania również nie będą podlegać opodatkowaniu VAT, ponieważ usługi pośrednictwa finansowego korzystają ze zwolnienia z VAT (art. 43 ustawy o VAT).
Jak widać - cash pooling jest bardzo korzystną formą zarządzania płynnością finansową spółek działających w ramach jednej grupy kapitałowej. Pozwala on na uniknięcie potencjalnych kosztów związanych z występowaniem niedoborów na koncie, a jednocześnie zapewnia maksymalizację zysków z odsetek ze zgromadzonego kapitału.
