Jeśli pracodawca zawiera umowę cywilnoprawną (zlecenie, o dzieło) z osobą, która nie jest jego pracownikiem, to opodatkowanie umowy uzależnione jest od kwoty należności określonej w dokumencie. Jeżeli praca osoby zatrudnionej na umowie cywilnoprawnej pokrywa się z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą, to wynagrodzenie uznawane będzie za przychód z działalności, opodatkowanie nastąpi w rozliczeniu działalności. Opodatkowanie umów cywilnoprawnych w kontekście różnych form opodatkowania na przykładach w dalszej części artykułu.
Opodatkowanie umów cywilnoprawnych - zryczałtowany podatek dochodowy
Zryczałtowany podatek dochodowy jest obliczany od kwoty osiągniętego przychodu i wynosi 17%. Z tej formy opodatkowania można korzystać, jeśli określone w umowie wynagrodzenie nie przekracza 200 zł. Ponadto wykonawca umowy cywilnoprawnej nie może być pracownikiem zleceniodawcy. W takiej sytuacji pracodawca nie wystawia zleceniobiorcy żadnej informacji o osiągniętych przychodach, a wykonawca nie wykazuje osiągniętych z umów przychodów w zeznaniu rocznym. Należy pamiętać, że pracodawca pobiera zryczałtowany podatek dochodowy od przychodu, którego nie pomniejsza się o koszty uzyskania przychodu i składki na ubezpieczenia społeczne ani zdrowotne.
Przykład 1.
Pan Jan podpisał umowę zlecenie, w której wynagrodzenie zostało określone na 180 zł. Pan Jan nie posiada innego zatrudnienia. Zleceniodawca - płatnik rozliczył umowę, stosując zryczałtowany podatek dochodowy. Składniki wynagrodzenia wynoszą:
Brutto: 180 zł
Zryczałtowany podatek dochodowy: 17% x 180 zł = 30,60 → 31 zł
Składki na ubezpieczenie społeczne (zleceniobiorca): 20,27 zł
Składki na ubezpieczenie zdrowotne (zleceniobiorca): 14,38 zł
Kwota wynagrodzenia do wypłaty: 180 zł - 20,27 zł - 14,38 zł - 31,00 zł = 114,35 zł
Po zakończeniu roku podatkowego do końca stycznia płatnik musi złożyć roczną deklarację PIT-8AR we właściwym urzędzie skarbowym. W deklaracji tej zostaną wykazane wpłacone w ciągu roku kwoty zryczałtowanego podatku dochodowego.
Umowy cywilnoprawne - opodatkowanie na zasadach ogólnych
Jeśli wynagrodzenie określone w umowie cywilnoprawnej jest wyższe niż 200 zł, podlega ono opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Warto zaznaczyć, że pod uwagę brana jest kwota na umowie, nie wartość należności wypłaconych w danym miesiącu (jeśli zleceniodawca wypłaca pracownikowi wynagrodzenie na raty).
Przykład 2.
Pani Marta podpisała umowę zlecenia na okres dwóch miesięcy na kwotę 320 zł. Firma XYZ podzieliła wypłatę wynagrodzenia na 2 raty po 160 zł w każdym miesiącu. Przy opodatkowaniu tych należności został zastosowany podatek dochodowy obliczony na zasadach ogólnych, gdyż kwota wynagrodzenia określona w umowie jest wyższa niż 200 zł.
Przy opodatkowaniu na zasadach ogólnych stawka podatku również wynosi 17%. W podstawie obliczenia podatku należy jednak uwzględnić kwotę kosztów uzyskania przychodów w wysokości 20% uzyskanego przychodu pomniejszonego o składki na ubezpieczenie społeczne, do których zapłaty jest zobowiązany podatnik. Natomiast od ustalonej kwoty zaliczki na podatek dochodowy odejmowana jest składka na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75% podstawy wymiaru.
Przykład 3.
Pan Marek podpisał umowę zlecenie, w której kwota należności za wykonane zlecenie została określona na 800 zł. Nie posiada on innego zatrudnienia. Złożył wniosek o nieprzedłużanie poboru zaliczki. Pracodawca rozliczył umowę, stosując opodatkowanie na zasadach ogólnych. Wynagrodzenie zostało wyliczone następująco:
Brutto: 800,00 zł
Składki na ubezpieczenie społeczne (zleceniobiorca): 90,08 zł
Składka na ubezpieczenie zdrowotne 9% (podstawa 709,92 zł): 63,89 zł
Wyliczenie podatku:
709,92 zł x 20% = 141,98 zł
800 zł - (90,08 zł +141,98 zł) = 567,94 → 568,00 zł
568,00 zł x 17% = 96,56 zł → 97,00 zł
Kwota do wypłaty
800 zł - (90,08 zł + 63,89 zł + 97,00 zł) = 549,03 zł
W podanych wyżej sytuacjach, po zakończeniu roku podatkowego, do końca stycznia, płatnik ma obowiązek przekazania do właściwego urzędu skarbowego deklaracji PIT-4R, w której zostaną wykazane wpłacone w ciągu roku podatkowego kwoty zaliczek na podatek dochodowy. Natomiast do końca lutego zleceniodawca ma obowiązek przekazania zarówno zleceniobiorcy, jak i do urzędu skarbowego deklaracji PIT-11, na podstawie której zleceniobiorca wykaże osiągnięte dochody w zeznaniu rocznym.
Opodatkowanie umów cywilnoprawnych określających wynagrodzenie w stawce godzinowej
Jeśli umowa cywilnoprawna określa, że wynagrodzenie wykonawcy uzależnione będzie od ilości przepracowanych godzin to jego wartość będzie wyrażona jako iloczyn przepracowanych godzin i stawki za godzinę pracy. W takiej sytuacji należy zastosować się do opodatkowania według zasad ogólnych. Nie można skorzystać ze zryczałtowanej formy opodatkowania, dlatego że w umowie nie jest podana kwota wynagrodzenia.
Przykład 4.
Pani Maria zawarła umowę zlecenie z firmą XYZ. Nie jest ona zatrudniona w tej firmie, ale posiada inne zatrudnienie z wynagrodzeniem wyższym od minimalnego. Z tytułu zawartej umowy zlecenie podlega obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Złożyła wu zleceniodawcy wniosek o nieprzedłużanie poboru zaliczki. W umowie została określona stawka za godzinę w wysokości 20 zł. Pani Maria przepracowała 12 godzin. Wynagrodzenie zostało wyliczone następująco:
Brutto: 20 zł x 12 godzin = 240 zł
Składka na ubezpieczenie zdrowotne 9%: 21,60 zł
Koszty uzyskania przychodów:
180,00 zł x 20% = 48 zł
Wyliczenie podatku:
240,00 zł - 48 zł = 192,00 zł
192,00 zł x 17% = 32,64 zł → 33,00 zł
Kwota do wypłaty
240,00 zł - (21,60 zł + 33,00 zł) = 185,40 zł
Wybór odpowiedniej formy opodatkowania nie jest oczywisty. Warto zapoznać się z zasadami oraz warunkami stanowiącymi, jaki rodzaj naliczenia stosować przy wynagrodzeniach z tytułów umów cywilnoprawnych.
