Przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną przewidziane jest w kodeksie spółek handlowych. Najistotniejszą tego konsekwencją jest zmiana formy działalności gospodarczej - spółka cywilna, funkcjonująca w oparciu o umowę wspólników, w wyniku transformacji w spółkę jawną staje się podmiotem prawa handlowego i podlega tym samym wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego. Mówią o tym przepisy kodeksu spółek handlowych:
| Art. 26 § 4 Spółka, o której mowa w art. 860 Kodeksu cywilnego (spółka cywilna), może być przekształcona w spółkę jawną, przy czym umowa spółki jawnej nie może być zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy. Przekształcenie wymaga zgłoszenia do sądu rejestrowego przez wszystkich wspólników. |
Przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną - uchwała wspólników i dostosowanie umowy do wymogów spółki jawnej
Pierwszym krokiem w stronę przekształcenia spółki cywilnej jest podjęcie przez jej wspólników uchwały o przekształceniu w spółkę jawną. Powinna ona w jednoznaczny sposób wyrażać zgodę na przekształcenie oraz określać zakres spraw, będących przedmiotem wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.
Umowa spółki cywilnej musi zostać dopasowana przez wspólników do wymogów, jakie prawo przewiduje dla umowy spółki jawnej, co zostało potwierdzone uchwałą Sądu Najwyższego z 12 marca 2003, sygnatura III CZP 96/02: Do wniosku o rejestrację spółki jawnej w trybie art. 26 § 4 k.s.h. należy dołączyć umowę spółki cywilnej ze zmianami, dostosowującymi jej treść do wymagań przewidzianych dla spółki jawnej.
Wobec powyższego dopasowanie umowy zgodnie z art. 25 kodeksu spółek handlowych obejmuje sporządzenie aneksu do dotychczasowej umowy spółki cywilnej, który zawiera:
-
firmę i siedzibę spółki,
-
określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
-
przedmiot działalności spółki,
-
czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Ponadto umowa spółki jawnej powinna także określać sposób reprezentowania spółki, wskazanie wspólników prowadzących sprawy spółki, podział zysków i strat oraz precyzować czynności zwykłego zarządu i czynności przekraczające zwykły zarząd.
Obok aneksu do umowy spółki cywilnej powinien zostać sporządzony tekst jednolity umowy spółki jawnej, który, podobnie jak aneks, musi zostać opatrzony podpisem wszystkich wspólników, złożonym w obecności notariusza. Poświadczone notarialnie wzory podpisów wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki wraz z poświadczonym notarialnie spisem wspólników stanowią bowiem załączniki do formularzy rejestracyjnych spółki jawnej w rejestrze przedsiębiorców KRS.
Zgłoszenie spółki jawnej do KRS
Zgłoszenia spółki jawnej, zgodnie z przepisem art. 26 § 4, może dokonać każdy ze wspólników we właściwym miejscowo sądzie rejestrowym do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Zgłoszenie dokonywane jest na formularzu KRS - W1 (wniosek o rejestrację podmiotu w rejestrze przedsiębiorców – spółka jawna) wraz z następującymi załącznikami:
-
KRS - WH (sposób powstania podmiotu),
-
KRS - WB (wspólnicy spółki jawnej),
-
KRS - WK (wspólnicy uprawnieni reprezentowania spółki),
-
KRS - WM (przedmiot działalności).
Rejestracja spółki jawnej w rejestrze przedsiębiorców podlega opłacie w wysokości 500 zł, natomiast ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym - w wysokości 100 zł. Wraz z wnioskiem należy złożyć dowód uiszczenia tych opłat.
| Ważne! Oprócz powyższych załączników, do wniosku o rejestrację spółki jawnej należy dołączyć egzemplarz umowy spółki dostosowanej do przepisów o umowie spółki jawnej, a także poświadczone notarialnie wzory podpisów osób upoważnionych do reprezentowania spółki oraz nazwiska i imiona wspólników, ich adresy lub adresy do doręczeń. |
Przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną - skutki przekształcenia
Wpis spółki jawnej do rejestru przedsiębiorców ma charakter konstytutywny - z chwilą wpisu spółki przekształconej do rejestru powstaje spółka prawa handlowego, a dotychczasowi wspólnicy spółki cywilnej stają się wspólnikami spółki jawnej. Tym samym w dniu przekształcenia sąd z urzędu wykreśla spółkę cywilną z rejestru. Należy zaznaczyć, że wskutek przekształcenia nie następuje likwidacja spółki cywilnej i utworzenie w jej miejsce nowej spółki. Zmiana dotyczy bowiem jedynie formy ustrojowej, a więc następuje kontynuacja bytu prawnego spółki przekształconej. W związku z tym spółka jawna będzie posługiwała się numerem NIP i REGON spółki cywilnej.
| Ważne! Spółka jawna powstała z przekształcenia spółki cywilnej jest następcą prawnym spółki cywilnej - wstępuje w jej prawa i obowiązki i co do zasady staje się podmiotem ulg, koncesji i pozwoleń, które przysługiwały spółce przed przekształceniem. Ponadto, zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2009 r. o sygnaturze IV CSK 14/09, powstała z przekształcenia spółka jawna staje się właścicielem ruchomości i nieruchomości dotychczasowej wspólności łącznej spółki cywilnej bez potrzeby dokonywania dodatkowych czynności prawnych. |
Zmiana formy prawnej spółki, ze względu na tożsamość spółki przekształconej i przekształcanej, nie wpływa także na rozliczenia podatku dochodowego przez jej wspólników. Zachowają oni status podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, dlatego też będą samodzielnie rozliczać dochód z udziału w spółce. Spółka przekształcona, czyli spółka jawna, będzie też mogła kontynuować ewidencjonowanie operacji gospodarczych w prowadzonej dotąd księdze przychodów i rozchodów. Natomiast zgodnie z przepisem art. 12 ust. 3 pkt 1), jeżeli spółka przed przekształceniem prowadziła księgę rachunkową, nie ma obowiązku zamykania tej księgi i otwierania nowej.
Na gruncie podatku od czynności prawnych przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną wywoła skutki, jeżeli w wyniku przekształcenia zwiększy się dotychczasowy majątek spółki. Wówczas zmiana umowy spółki będzie opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych, a stawka będzie wynosić 0,5%. Podstawę opodatkowania stanowi w takim wypadku wartość wkładów spółki jawnej w wyniku przekształcenia, pomniejszona o opłaty poniesione w związku z rejestracją spółki w KRS oraz o koszty notarialne poniesione przy sporządzaniu aneksu do umowy spółki spółki cywilnej lub nowej umowy spółki jawnej. Podatkowi temu nie podlega jednak ta część wkładu, która przed przekształceniem została już opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną powoduje, że zmianie ulega kwestia odpowiedzialności jej wspólników. Zgodnie z kodeksem spółek handlowych wspólnik spółki jawnej odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Co ważne, odpowiedzialność wspólników ma charakter subsydiarny - najpierw odpowiada spółka, a dopiero potem wspólnicy całym swoim majątkiem bez ograniczeń. Egzekucja wierzyciela z majątku wspólnika nastąpi więc dopiero, gdy nie będzie możliwe wyegzekwowanie długu z majątku spółki, a więc inaczej niż w przypadku wspólników spółki cywilnej, którzy od razu odpowiadają solidarnie, całym swoim majątkiem bez ograniczeń.
