Podatek od środków transportowych w księdze rachunkowej - jak ująć?

W niniejszym artykule wyjaśniamy, kto jest obowiązany opłacać podatek od środków transportowych, od jakich konkretnie oraz w jakiej wysokości. Kto ustala tę wysokość, czy jest ona zupełnie dowolna, czy też jest regulowana ustawowo? W jaki sposób ujmować podatek od środków transportowych w księdze rachunkowej?

Podatek od środków transportowych w księdze rachunkowej - przedmiot opodatkowania

Podatek od środków transportowych został uregulowany w rozdziale 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

Opodatkowaniu podatkiem od środków transportowych podlegają:

• samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony i poniżej 12 ton oraz o masie całkowitej równej lub wyższej 12 ton;
• ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony i poniżej 12 ton oraz masie całkowitej zespołu pojazdów równej lub wyższej niż 12 ton;
• przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą od 7 ton i poniżej 12 ton oraz równą lub wyższą niż 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego;
• autobusy.

Jest to katalog zamknięty, co oznacza, że podatkiem tym nie są objęte inne pojazdy.

Obowiązek podatkowy w zakresie podatku od środków transportowych ciąży na:

• osobach fizycznych będących właścicielami środków transportowych;
• osobach prawnych będących właścicielami środków transportowych;
• jednostkach organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, na które jest zarejestrowany środek transportowy;
• posiadaczach środków transportowych zarejestrowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jako powierzone przez zagraniczną osobę fizyczną lub prawną podmiotowi polskiemu;
• kilku osobach – fizycznych, prawnych, jednostkach organizacyjnych – solidarnie, jeżeli środek transportowy stanowi ich współwłasność.

Jeśli nastąpiła zmiana właściciela środka transportowego zarejestrowanego, obowiązek podatkowy ciąży na poprzednim właścicielu do końca miesiąca, w którym nastąpiło przeniesienie własności.

Przykład 1.

Pan Jan Kowalski sprzedał podlegający opodatkowaniu autobus panu Nowakowi 3 października 2017 r. Obowiązek podatkowy w związku z jego posiadaniem w październiku obciąży pana Kowalskiego, zaś pan Nowak będzie prowadził rozliczenia związane z własnością autobusu od listopada 2018 r. Analogiczna sytuacji ma miejsce w przypadku zarejestrowania pojazdu lub ponownego dopuszczenia do ruchu po upływie okresu, na jaki została wydana decyzja organu rejestrującego o czasowym wycofaniu pojazdu z ruchu – obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia kolejnego miesiąca.

Wygaśnięcie obowiązku podatkowego następuje z końcem miesiąca, w którym środek transportowy został wyrejestrowany lub wydana została decyzja organu rejestrującego o czasowym wycofaniu pojazdu z ruchu, lub z końcem miesiąca, w którym upłynął czas, na który pojazd powierzono.

Wszystkie podmioty wskazane powyżej, na których ciąży obowiązek podatkowy w zakresie środków od transportu, są obowiązane do:

1. składania, w terminie do 15 lutego bieżącego roku, właściwemu organowi podatkowemu deklaracji na podatek od środków transportowych na dany rok podatkowy, sporządzonych na formularzu, a jeżeli obowiązek podatkowy powstał po tym dniu – w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku;
2. odpowiedniego skorygowania deklaracji w razie zaistnienia okoliczności mających wpływ na powstanie lub wygaśnięcie obowiązku podatkowego bądź zmianę miejsca zamieszkania lub siedziby – w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tych okoliczności;
3. wpłacania obliczonego w deklaracji podatku od środków transportowych – bez wezwania – na rachunek budżetu właściwej gminy.

Organem podatkowym właściwym w sprawach podatku od środków transportowych jest ten organ, na którego terenie znajduje się miejsce zamieszkania lub siedziba podatnika – właściciela pojazdu, a w przypadku przedsiębiorstwa wielozakładowego lub podmiotu, w którego skład wchodzą wydzielone jednostki organizacyjne – organ podatkowy, na terenie którego znajduje się zakład lub jednostka posiadająca środki transportowe podlegające opodatkowaniu.

W przypadku współwłasności środka transportowego organem właściwym jest organ podatkowy odpowiedni dla osoby lub jednostki organizacyjnej, która została wpisana jako pierwsza w dowodzie rejestracyjnym pojazdu.

Płatność podatku od środków transportowych

Podatek od środków transportowych jest płatny w dwóch ratach proporcjonalnie do czasu trwania obowiązku podatkowego, w terminie do 15 lutego i 15 września każdego roku.

Od tej zasady istnieją jednak wyjątki związane z datą powstania obowiązku podatkowego. Ma to wpływ na późniejsze umieszczenie podatku na kontach księgowych przedsiębiorcy. Jeżeli obowiązek podatkowy powstał po 1 lutego, a przed 1 września danego roku, podatek za ten rok płatny jest w dwóch ratach proporcjonalnie do czasu trwania obowiązku podatkowego w następujących terminach:

• w ciągu 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego – I rata,
• do 15 września danego roku – II rata.

Jeżeli obowiązek podatkowy powstał od 1 września danego roku, podatek jest płatny jednorazowo w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Jeżeli obowiązek podatkowy powstał lub wygasł w ciągu roku, podatek za ten rok ustala się proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których istniał obowiązek.

Wysokość podatku – sposób ustalania, stawki

Rada gminy określa, w drodze uchwały, wysokość stawek podatku od środków transportowych na kolejny rok. Nie ma jednak zupełnej dowolności w tym przedmiocie, bowiem w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych wskazywane są maksymalne wysokości podatku, określone w sposób precyzyjny i niebudzący wątpliwości.

Rada gminy może różnicować wysokość stawek dla następujących rodzajów przedmiotów opodatkowania:

• samochodów ciężarowych o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony i poniżej 12 ton;
• ciągników siodłowych i balastowych przystosowanych do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony i poniżej 12 ton;
• przyczep i naczep, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą od 7 ton i poniżej 12 ton;
• autobusów.

Przy różnicowaniu stawek podatku rada gminy może uwzględniać w szczególności wpływ środka transportowego na środowisko naturalne (emisja spalin), rok produkcji, liczbę miejsc do siedzenia. Pod uwagę można brać też inne mające znaczenie kryteria, wybierane przez konkretną gminę.

Podatek od środków transportowych w księdze rachunkowej:
Ewidencja księgowa podatku od środków transportowych może przebiegać zapisem:
1) zobowiązanie z tytułu podatku od środków transportowych:
- Wn konto 40-3 „Podatki i opłaty” lub odpowiednie konto zespołu 5,
- Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”,
2) zapłata podatku od środków transportowych:
- Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”,
- Ma konto 13-0 „Rachunek bieżący” lub 10 „Kasa”.

Należy wskazać, że jeśli kwota podatku od środków transportowych jest z punktu widzenia jednostki nieistotna, to można ją odnieść w koszty jednorazowo – za cały rok – w pierwszym miesiącu danego roku.

W sytuacji, gdy kwota tego podatku znacząco wpływa na wynik finansowy bieżącego okresu (miesiąca), korzystniejsze będzie rozliczanie jej poprzez czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów (konto 64-0). W koszty będzie wówczas odpisywana – stosownie do upływu czasu – część dotycząca danego okresu sprawozdawczego (miesiąca), tj. 1/12 kwoty tego podatku.