Samochód jako towar handlowy - jak rozliczyć podatek od środków transportowych?

Handel samochodami obejmuje nie tylko pojazdy osobowe, lecz także pojazdy ciężarowe. Te ostatnie podlegają zasadniczo opodatkowaniu podatkiem od środków transportowych. Warto jednak zastanowić się, czy podatek ten wystąpi również w przypadku, gdy pojazd ciężarowy nie stanowi środka trwałego w przedsiębiorstwie, lecz kwalifikuje się samochód jako towar handlowy. Postaramy się wyjaśnić ten problem.

Przedmiot i podmiot podatku od środków transportowych

Podatek od środków transportowych jest jednym z rodzajów podatków lokalnych. W związku z tym wszelkie kwestie związane z jego funkcjonowaniem zostały opisane w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych.

Jak podaje art. 8 tejże ustawy opodatkowaniu podatkiem od środków transportowych podlegają m.in.:

• samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony i poniżej 12 ton;
• samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton.

Trzeba również wskazać na przepisy odnoszące się do zakresu podmiotowego. Otóż, jak wskazuje art. 9 ust. 1 ustawy, obowiązek podatkowy w zakresie podatku od środków transportowych ciąży na osobach fizycznych i osobach prawnych będących właścicielami środków transportowych. Jak właścicieli traktuje się również jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, na które środek transportowy jest zarejestrowany oraz posiadaczy środków transportowych zarejestrowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jako powierzone przez zagraniczną osobę fizyczną lub prawną podmiotowi polskiemu.

W kontekście poruszanego przez nas problemu bardzo ważna staje się treść art. 9 ust. 3 i ust. 4 ww. ustawy. Z brzmienia tych dwóch przepisów wynika, że w przypadku zmiany właściciela środka transportowego zarejestrowanego obowiązek podatkowy ciąży na poprzednim właścicielu do końca miesiąca, w którym nastąpiło przeniesienie własności.

Obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek transportowy został zarejestrowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a w przypadku nabycia środka transportowego zarejestrowanego – od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek transportowy został nabyty.

Jeżeli zatem w handlu samochodami, traktuje się ciężarowy samochód jako towar handlowy, zarejestrowany na terytorium kraju, to obowiązek podatkowy związany jest przede wszystkim z okolicznością zmiany właściciela.

Przykład 1.

Podatnik jest posiadaczem samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony. 15 lutego dokonał sprzedaży samochodu kontrahentowi z Polski. W tym przypadku na sprzedawcy ciąży obowiązek podatkowy w zakresie podatku od środków transportowych do końca lutego, natomiast nabywca staje się podatnikiem podatku od środków transportowych od 1 marca.

Ciężarowy samochód jako towar handlowy

W sytuacji gdy dany składnik majątku nie jest wykorzystywany w prowadzonej działalności gospodarczej, lecz jest przeznaczony do dalszej odsprzedaży, nie ma on statusu środka trwałego podlegającego wpisaniu do ewidencji, lecz jest kwalifikowany jako towar handlowy.

Pojawia się tutaj pytanie, czy również i w takim przypadku podatnik handlujący pojazdami ciężarowymi i traktujący samochód jako towar handlowy, ma obowiązek opłacania podatku od środków transportowych.

Choć żaden przepis jednoznacznie nie odnosi się do takiego przypadku, to jednak wykładnia językowa oraz celowościowa wskazuje, że obowiązek podatkowy powstaje również i w takim przypadku. Dodatkowo potwierdza to orzecznictwo sądowe.

Przykładowo WSA w Kielcach w wyroku z 27 czerwca 2013 r., I SA/Ke 201/13, wskazał, że konieczność opłacania podatku od środków transportowych nie jest uzależniona od użytkowania pojazdu ani jego fizycznego posiadania, obowiązek ten wygasa dopiero z chwilą wyrejestrowania pojazdu lub wydania decyzji organu rejestrującego o czasowym wycofaniu pojazdu z ruchu. Bez znaczenia jest okoliczność, czy samochód ten zostanie następnie sprzedany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Ustawodawca nie łączy powstania obowiązku podatkowego ze sposobem wykorzystania środka transportowego. Sąd podkreślił w tym wyroku, że podatek od środków transportowych należy bowiem do podatków majątkowych i związany jest wyłącznie z własnością środka transportu.

Do podobnych wniosków doszedł NSA w wyroku z 22 lutego 2017 r., II FSK 3302/14. W uzasadnieniu skład orzekający jednoznacznie wskazał, że to na właścicielu ciąży obowiązek podatkowy w zakresie podatku od środków transportowych, nawet jeśli pojazdu tego faktycznie nie posiada czy z niego nie korzysta. Opierając się na wykładni przepisów, NSA zauważył, że z żadnego przepisu ustawy nie wynika, aby konieczność opłacania podatku od środków transportowych uzależniona była od kwestii użytkowania pojazdu.

Przykład 2.

Podatnik prowadzi działalność gospodarczą w zakresie handlu samochodami. W swojej ofercie ma również samochody ciężarowe, które są przeznaczone do dalszej odsprzedaży, a więc stanowią dla przedsiębiorcy towary handlowe. Pomimo tego przedsiębiorca ma obowiązek opłacania podatku od środków transportowych od tych pojazdów do końca miesiąca, w którym nastąpiła ich sprzedaż.

Sposób rozliczenia podatku od środków transportowych

Przejdźmy teraz do kwestii związanych z rozliczeniem podatku od środków transportowych. 

Po pierwsze podatnicy tego podatku są zobligowani do przesyłania informacji DT-1. Jak podaje art. 9 ust. 6 ustawy, podatnicy podatku od środków transportowych są zobowiązani po pierwsze składać w terminie do 15 lutego właściwemu organowi podatkowemu deklaracje na podatek od środków transportowych na dany rok podatkowy, a jeżeli obowiązek podatkowy powstał po tym dniu – w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku. Po drugie podatnicy są także zobligowani odpowiednio skorygować deklaracje w razie zaistnienia okoliczności mających wpływ na powstanie lub wygaśnięcie obowiązku podatkowego, lub zmianę miejsca zamieszkania bądź siedziby – w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tych okoliczności.

Warto również odnieść się do zagadnienia płatności podatku. Otóż w myśl art. 11 ustawy podatek od środków transportowych jest płatny w dwóch ratach proporcjonalnie do czasu trwania obowiązku podatkowego, w terminie do 15 lutego i do 15 września każdego roku.

Przy czym powyższy przepis obowiązuje z jednym zastrzeżeniem. Jeżeli bowiem obowiązek podatkowy powstał:

1. po 1 lutego, a przed 1 września danego roku, podatek za ten rok płatny jest w dwóch ratach proporcjonalnie do czasu trwania obowiązku podatkowego w terminie:
   a) w ciągu 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego – I rata,
   b) do dnia 15 września danego roku – II rata;

2. od 1 września danego roku, podatek jest płatny jednorazowo w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Dodatkowo przepis podaje, że jeżeli obowiązek podatkowy powstał lub wygasł w ciągu roku, podatek za ten rok ustala się proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których istniał obowiązek.

Przechodząc do podsumowania oraz wyjaśniając wątpliwość przedstawioną na wstępie, należy podkreślić, że w świetle dostępnego orzecznictwa ciężarowy samochód jako towar handlowy podlega podatkowi od środków transportowych. Obowiązek podatkowy spoczywa bowiem na właścicielu, a dla wystąpienia podatku nie ma znaczenia, że ciężarowy samochód jako towar handlowy jest przeznaczony do dalszej odsprzedaży.