Ponowne skorzystanie ze zwolnienia z VAT - czy masz prawo?

Niektórzy podatnicy zwolnieni z VAT dobrowolnie rezygnują z tego zwolnienia. Często mają w tym konkretny cel, np. zdobycie części klientów, którzy cenią sobie możliwość odliczenia podatku VAT od dokonanych zakupów. Inni dokonują czynności, która powoduje utratę prawa do zwolnienia z VAT. Obie grupy podatników łączy to, że mogą oni chcieć powrócić do zwolnienia. Sprawdźmy, na jakich zasadach możliwe jest ponowne skorzystanie ze zwolnienia z VAT.

Zwolnienie z opodatkowania VAT

Zwolnienie z opodatkowania VAT oznacza tyle, że sprzedaż, jaką realizuje podatnik – czy to w ramach działalności zarejestrowanej, czy w ramach działalności niezarejestrowanej – nie jest opodatkowana podatkiem VAT (korzysta ze zwolnienia z VAT). To z kolei oznacza, że podatnik nie musi doliczać podatku VAT (według właściwej stawki) do ceny sprzedaży towarów lub usług, które sprzedaje.

W związku z art. 113 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (zwanej dalej ustawą o VAT) podatnik prowadzący działalność może skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania VAT w stosunku do sprzedaży, jaką prowadzi na terytorium RP, jeżeli wartość tej sprzedaży z wyłączeniem podatku VAT nie przekroczyła w poprzednim ani bieżącym roku podatkowym kwoty 200 000 zł.

Jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w trakcie roku podatkowego, wówczas limit wartości sprzedaży ustala się nie w odniesieniu do pełnego roku, ale do liczby dni, licząc od dnia rozpoczęcia działalności do końca danego roku.

Co więcej, podatnicy zwolnieni z VAT mogą dobrowolnie zrezygnować ze zwolnienia z podatku VAT pod warunkiem złożenia pisemnego zawiadomienia (VAT-R) o tym zamiarze do właściwego naczelnika urzędu skarbowego ze względu na swój adres zamieszkania (osoba fizyczna) lub adres siedziby (osoba prawna):

• przed początkiem miesiąca, w którym rezygnują ze zwolnienia w przypadku podatników kontynuujących działalność;
• przed dniem wykonania tej czynności (sprzedaży), jeżeli rezygnują już od pierwszej czynności w przypadku podatników rozpoczynających w trakcie roku podatkowego wykonywanie działalności gospodarczej.

Poza zwolnieniem podmiotowym z VAT podatnik ma do wyboru przedmiotowe zwolnienie z VAT. Nie jest ono objęte żadnym limitem wartości sprzedaży, a zależy od rodzaju sprzedawanych towarów lub usług. 

Rodzaje zbywanych towarów lub usług korzystających ze zwolnienia przedmiotowego z VAT zostały przez ustawodawcę zawarte w art. 43 ust 1 ustawy o VAT. Czasami może się zdarzyć, że podatnik zrezygnuje z prawa do zwolnienia z VAT albo po prostu utraci takie prawo z różnych przyczyn. Powstaje wtedy pytanie, czy może on ponownie skorzystać ze zwolnienia z VAT. Od czego to zależy?

Ponowne skorzystanie ze zwolnienia z VAT

Czynny podatnik VAT może:

1. zrezygnować z prawa do zwolnienia z VAT i dobrowolnie zarejestrować się, jako czynny podatnik VAT;
2. utracić prawo do zwolnienia z VAT (przekroczenie limitu, rozpoczęcie sprzedaży towarów lub usług objętych VAT itd.) i wówczas będzie miał obowiązek rejestracji, jako czynny podatnik VAT.

Zarówno w pierwszym, jak i w drugim przypadku podatnik może ponownie skorzystać ze zwolnienia z VAT.

Według art. 113 ust. 11 ustawy o VAT podatnik, który utracił prawo do zwolnienia sprzedaży od podatku VAT lub zrezygnował z tego zwolnienia, może, nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, ponownie skorzystać z tegoż zwolnienia.

Powyższa zasada ma zastosowanie także do podatnika będącego osobą fizyczną, który przed zakończeniem działalności gospodarczej utracił prawo do zwolnienia od podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, a następnie rozpoczął ponownie prowadzenie działalności i sprzedaż opodatkowaną VAT w ramach tej działalności.

Przykład 1.

Czynny podatnik VAT w kwietniu 2023 roku zrezygnował ze zwolnienia podmiotowego z VAT. Wartość sprzedaży za rok 2024 wyniosła 150 000 zł. Z kolei od stycznia do czerwca 2025 roku – 100 000 zł. Podatnik chciałby powrócić do zwolnienia podmiotowego z VAT. Kiedy może tego dokonać?

Podatnik mógł ponownie skorzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT już od stycznia 2025 roku, jednak wtedy tego nie dokonał. W takim wypadku może to zrobić ponownie od lipca 2025 roku (upłynięcie roku, nieprzekroczenie limitu 200 000 zł, niewykonywanie sprzedaży towarów i usług z art. 113 ust. 13 ustawy o VAT wymagających rejestracji do VAT). 

Zgodnie z art. 113 ust. 13 ustawy o VAT zwolnienie z podatku VAT nie znajdzie zastosowania, jeżeli podatnik dokonuje sprzedaży:

1. towarów:

• wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy o VAT,
• opodatkowanych podatkiem akcyzowym z wyjątkiem samochodów osobowych, innych niż nowe środki transportu zaliczanych przez podatnika do środków trwałych podlegających amortyzacji, energii elektrycznej (CN 2716 00 00), wyrobów tytoniowych,
• budynków, budowli lub ich części, w przypadkach zwolnienia ich dostawy z VAT,
• terenów budowlanych,
• nowych środków transportu,
• następujących towarów, w związku z zawarciem umowy w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie:
• preparatów kosmetycznych i toaletowych (PKWiU 20.42.1),
• komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych (PKWiU 26),
• urządzeń elektrycznych (PKWiU 27),
• maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 28),
• hurtowych i detalicznych części i akcesoriów do:
• pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli (PKWiU 45.3),
• motocykli (PKWiU ex 45.4);

2. usług takich jak:

• prawnicze,
• w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,
• jubilerskie,
• ściągania długów, w tym factoringu.

Już od pierwszej sprzedaży ww. towarów lub usług (z art. 113 ust. 13 ustawy o VAT) podatnik ma obowiązek dokonać opodatkowania tej sprzedaży właściwą stawką podatku VAT.

Warto w tym miejscu podkreślić, że w przypadku utraty prawa do zwolnienia podmiotowego z VAT, np. ze względu na rozpoczęcie sprzedaży towarów lub usług z art. 113 ust. 13 ustawy o VAT, podatnik wciąż zachowuje prawo do zwolnienia przedmiotowego z VAT, jeżeli sprzedaje towary lub usługi objęte zwolnieniem przedmiotowym z VAT.

Nie każda wartość sprzedaży jest zaliczana do limitu 200 000 zł. Rodzaje sprzedaży, która nie jest zaliczana do limitu 200 000 zł (zwolnienia podmiotowego z VAT), przedstawiono w poniższej tabeli.

Przykład 2.

Podatnik zwolniony z VAT prowadzący od 3 lat działalność gospodarczą uzyskał od stycznia do czerwca 2025 roku wartość sprzedaży na kwotę 235 000 zł. Przez cały 2024 roku uzyskał sprzedaż na sumę 170 000 zł. Jeszcze w czerwcu wartość sprzedaży opiewała na kwotę 190 000 zł, jednak pod koniec miesiąca podatnik sprzedał samochód osobowy będący środkiem trwałym w firmie i podlegający amortyzacji za kwotę 45 000 zł. Czy dokonana sprzedaż wpłynie na limit zwolnienia z VAT?

Odpłatna dostawa towarów zaliczanych przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji nie jest zaliczana do limitu zwolnienia z VAT – 200 000 zł. To oznacza, że od stycznia do czerwca 2025 roku wartość sprzedaży na potrzeby porównania do limitu zwolnienia z VAT wynosi 190 000 zł, a więc póki, co podatnik nie ma obowiązku rejestracji jako czynny podatnik VAT.

Podatnik zwolniony podmiotowo z VAT, który zarejestrował się jako czynny podatnik VAT, ma prawo do ponownego skorzystania ze zwolnienia z VAT pod pewnymi warunkami. Warto jednak, aby dokładnie sprawdził swoją sytuację, zwłaszcza gdy jest jeszcze podatnikiem zwolnionym z VAT. Może się bowiem okazać, że dokonał transakcji sprzedaży, która nie jest zaliczana do limitu wartości sprzedaży 200 000 zł, którego przekroczenie zobowiązuje do rejestracji do VAT jako czynny podatnik VAT.