Urzędy skarbowe bacznie przyglądają się transakcjom zawieranym między podmiotami posiadającymi jakiekolwiek powiązania - czy to rodzinne, czy kapitałowe. Wynika to z faktu, że relacje między nimi mogą mieć wpływ na zaniżenie ustalonej wartości dochodu do opodatkowania. Przeczytaj artykuł i sprawdź, kiedy powiązania rodzinne między firmami będą skutkować koniecznością sporządzenia dokumentacji cen transferowych.
Podmioty powiązane - definicja w świetle ustawy o PIT
Zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy o PIT z podmiotami powiązanymi mamy do czynienia w sytuacji, gdy:
osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, mająca miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwana dalej podmiotem krajowym, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu przedsiębiorstwem położonym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego przedsiębiorstwa, bądź
osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, mająca miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwana dalej podmiotem zagranicznym, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego podmiotu krajowego, albo
ta sama osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej równocześnie bezpośrednio lub pośrednio bierze udział w zarządzaniu podmiotem krajowym i podmiotem zagranicznym lub w ich kontroli albo posiada udział w kapitale tych podmiotów
- i jeżeli w wyniku takich powiązań zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty, a w związku z tym podatnik nie wykazuje dochodów albo wykazuje dochody niższe od tych, jakich należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały - dochody danego podatnika oraz należny podatek określa się bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań.
Przytoczone regulacje mają zastosowanie również w odniesieniu do powiązań o charakterze rodzinnym. Zgodnie z art. 25 ust. 6 ustawy o PIT za powiązania rodzinne uznaje się małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia. Dodatkowo, jak pokreślił Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 30 czerwca 2009 r. nr ITPB1/415-330a/09/WM:
"Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewidują ograniczenia w zakresie możliwości zawierania umów między małżonkami prowadzącymi odrębne działalności gospodarcze. Jednakże małżonkowie prowadzący odrębne działalności gospodarcze, zawierający umowy miedzy sobą powinni mieć na uwadze treść przepisów art. 25 i 25a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dotyczących transakcji między podmiotami powiązanymi".
Powiązania rodzinne między firmami a dokumentowanie transakcji
Należy podkreślić, że podmioty powiązane rodzinnie, w niektórych sytuacjach są obowiązane do sporządzania odpowiedniej dokumentacji. Co istotne, dokumentacja cen transferowych jest wymagana zarówno z punktu widzenia przepisów PIT, jak i podatku od towarów i usług. Jak wynika bowiem z art. 32 ustawy o VAT, jeżeli między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą istnieje związek o charakterze rodzinnym, organ podatkowy określa podstawę opodatkowania zgodnie z wartością rynkową, jeżeli okaże się, że związek ten miał wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług.
Można się zastanawiać, jaki jest sens prowadzenia takiej dokumentacji. Należy podkreślić, że podmioty dokonujące sprzedaży towarów lub świadczące usługi, przy ustalaniu ceny powinny uwzględnić wartości rynkowe. Natomiast jeżeli cena ustalana jest pomiędzy podmiotami powiązanymi, to może powstać wątpliwość wśród organów skarbowych, czy zostały zastosowane ceny rynkowe. Innymi słowy, należałoby wykazać w takiej sytuacji, czy nie doszło do zaniżenia podstawy opodatkowania ze względu na powiązania rodzinne między podmiotami.
Ważne! Zgodnie z art. 25a ust. 2 ustawy o PIT obowiązek ten obejmuje transakcję lub transakcje między podmiotami powiązanymi, w których łączna kwota (lub jej równowartość) wynikająca z umowy lub rzeczywiście zapłacona w roku podatkowym łączna kwota wymagalnych w roku podatkowym świadczeń przekracza równowartość:
W 2017 r. weszła w życie ustawa, która uchyla wspomniany ustęp 2. W konsekwencji obowiązki dokumentacyjne powstają w zależności od wielkości podatników. W związku z tym najmniejsi podatnicy, których przychody lub koszty nie przekroczyły w roku poprzedzającym rok podatkowy równowartości 2 mln euro, nie muszą przygotowywać dokumentacji podatkowej. |
Na żądanie organu podatkowego przedsiębiorca będzie zobowiązany przedstawić w terminie 7 dni od dnia doręczenia żądania tej dokumentacji przez organ odpowiedniej dokumentacji, wśród której znajduje się m.in.:
określenie funkcji, jakie spełniać będą podmioty uczestniczące w transakcji,
określenie wszystkich przewidywanych kosztów związanych z transakcją oraz formę i termin zapłaty,
metodę i sposób kalkulacji zysków oraz określenie ceny przedmiotu transakcji,
określenie strategii gospodarczej oraz innych działań w jej ramach - w przypadku gdy na wartość transakcji miała wpływ strategia przyjęta przez podmiot.
Brak odpowiedniej dokumentacji a odpowiedzialność karno-skarbowa
W trakcie kontroli organy skarbowe coraz częściej pytają, czy kontrolowany posiada dokumentację cen transferowych. Posiadanie odpowiedniej dokumentacji pozwala na uniknięcie sankcji w przypadku zakwestionowania przez organ wartości transakcji z podmiotami powiązanymi. Gdy organ podatkowy określi bowiem dochód na podstawie szacowania w kwocie wyższej, a podatnik nie będzie posiadał wymaganej dokumentacji, wówczas różnicę między tym zadeklarowanym przez podatnika a określonym przez organ opodatkuje według stawki w wysokości 50%. Należy podkreślić, że powiązania rodzinne między firmami powodują, że na podatniku będą spoczywać dodatkowe obowiązki ewidencyjne.
