Polskie prawo dopuszcza prowadzenie oddzielnych firm przez obu małżonków - ale czy umożliwia sprzedaż między małżonkami (firmą żony a firmą męża)? Czy jeżeli żona i mąż prowadzą odrębne działalności gospodarcze, to może dojść pomiędzy ich firmami do transakcji sprzedaży/zakupu na zasadach ogólnych? Sprawdźmy, co na to przepisy i organy podatkowe!
Prowadzenie odrębnych działalności przez małżonków
Wpis do ewidencji działalności gospodarczej mogą uzyskać zarówno żona, jak i mąż oddzielnie - jako odrębne podmioty gospodarcze. Co ważne, nie ma tutaj znaczenia fakt, czy istnieje pomiędzy małżonkami wspólność majątkowa, czy też nie.
Zgodnie z Ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych małżonkowie są również odrębnymi podatnikami, a prawo jedynie umożliwia im (a nie nakazuje) wspólne rozliczenie.
Art. 6 ust. 1 updof "Małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu od osiąganych przez nich dochodów." |
Prowadzenie odrębnych działalności przez małżonków jest więc możliwe.
Sprzedaż między małżonkami
W praktyce może dojść do zdarzenia, w którym firma żony będzie chciała dokonać zakupu usług/towarów od firmy męża - lub odwrotnie. Czy jeśli małżonkowie prowadzą odrębne działalności, to jest to możliwe? Tak. Nie ma przeszkód, aby dokonać transakcji sprzedaży między małżonkami, a dokładniej między ich firmami.
Jak podatkowo rozliczyć sprzedaż między małżonkami (firmą żony a firmą męża)?
Rozliczenie sprzedaży/zakupu będzie odbywało się na zasadach ogólnych, tak jak z innymi firmami. W związku z tym sprzedający (np. firma prowadzona przez męża) wystawia fakturę i opodatkowuje świadczenie, a kupujący (np. firma prowadzona przez żonę) opłaca transakcję i ujmuje wydatek w kosztach działalności. Oczywiście warunkiem takiego rozliczenia jest konieczność dokonania zakupu faktycznie w celach firmowych (związek z prowadzoną działalnością).
Ważne! Wydatek może być uznany za koszt uzyskania przychodu, jeśli spełnione są łącznie następujące warunki:
|
W związku z wyżej wymienionymi warunkami pojawiają się pewne wątpliwości. W katalogu kosztów wymienionych w art. 23 ust. 1 pkt 10 wskazano bowiem, że nie uznaje się za koszt uzyskania przychodu:
"wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną - także małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki".
I tu powstały wątpliwości, czy np. usługa świadczona przez firmę męża na rzecz firmy żony może stanowić koszt podatkowy w firmie żony? Otóż aby odpowiedzieć na to pytanie, należy przeanalizować orzecznictwo organów podatkowych, jakie powstało w tej tematyce.
Sprzedaż między małżonkami a orzecznictwo organów podatkowych
Kwestia dokonywania sprzedaży pomiędzy firmami małżonków była tematem niejednego wniosku o wydanie interpretacji podatkowej.
W 2012 roku z wnioskiem o rozpatrzenie indywidualnej sprawy podatkowej wystąpiła Podatniczka prowadząca działalność gospodarczą w zakresie przedszkola, która chciała nabyć usługi od firmy męża prowadzącego jednoosobową działalność w zakresie usług remontowo-budowlanych i porządkowych.
Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 12 marca 2012 roku (sygn. PTPB1/415-18/12-2/AG) wskazał:
“Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uważa się za koszt uzyskania przychodów wartości pracy własnej podatnika, jego małżonka (...).
Powyższy przepis wyłącza z kosztów uzyskania przychodów wartość własnej pracy podatnika, jego małżonka oraz małoletnich dzieci. Przy czym użyty w nim termin "wartość pracy" należy rozumieć jako wartość wszelkiego rodzaju pracy, niezależnie od tego, czy praca jest świadczona na podstawie umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej (umowy zlecenia, umowy o dzieło), czy też bez podstawy prawnej (bezumownie). Pojęcie to należy jednak traktować ściśle, co oznacza, że trzeba tu rozdzielać - dla celów nie zaliczania do kosztów uzyskania przychodów - składniki wynagrodzenia za świadczoną pracę od dodatkowych świadczeń ze strony pracodawcy - takich, które nie mają wpływu na wartość pracy własnej (czyli są przez pracodawcę ponoszone niezależnie od tego jaki jest wkład pracy pracownika, np. ekwiwalent za narzędzia, świadczenia z BHP). Nie ma tu znaczenia, czy pomiędzy małżonkami istnieje wspólność czy odrębność majątkowa.(...)
Mając na uwadze przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe oraz powołane wyżej przepisy praw podatkowego stwierdzić należy, iż w sytuacji gdy Wnioskodawczyni oraz Jej mąż prowadzą odrębnie działalność gospodarczą, a mąż w ramach prowadzonej działalności świadczył będzie na rzecz prowadzonego przez Wnioskodawczynię przedszkola usługi, to tego typu usług nie należy kwalifikować jako pracy własnej małżonka, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jest to bowiem usługa świadczona przez odrębny podmiot gospodarczy - odrębnego przedsiębiorcę. (...)”
W roku 2013 ten sam organ podatkowy utrzymał swoje stanowisko, wydając 12 czerwca 2013 roku interpretację podatkową o sygn. IPTPB1/415-182/13-4/KSU w sprawie pytania Podatniczki, która prowadzi własną działalność gospodarczą w zakresie wynajmowania wyposażenia biura i w tym zakresie podnajmuje firmie męża meble należące do jej firmy, za co wystawia stosowne faktury. W interpretacji czytamy:
“(...) Mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego oraz obowiązujące uregulowania prawne, stwierdzić należy, że w sytuacji, gdy Wnioskodawczyni oraz Jej mąż prowadzą odrębnie działalności gospodarcze, a mąż w ramach prowadzonej działalności będzie świadczył usługi wypożyczania mebli na rzecz firmy Wnioskodawczyni, to tych usług nie należy kwalifikować jako pracy własnej małżonka, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Są to bowiem usługi świadczone przez odrębny podmiot gospodarczy - odrębnego przedsiębiorcę. W takiej sytuacji wartość usługi świadczonej przez firmę męża na rzecz firmy prowadzonej przez Wnioskodawczynię będzie mogła stanowić dla Niej koszty uzyskania przychodów, pomniejszające osiągnięty z działalności gospodarczej przychód, jeśli poniesiony wydatek spełniał będzie przesłanki wskazane w przepisie art. 22 ust. 1 ww. ustawy, przy jednoczesnym spełnieniu pozostałych przesłanek, w szczególności wynikających z art. 24d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dodanego na mocy art. 3 pkt 5 ustawy z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (Dz. U. z 2012 r., poz. 1342) (...).”
Organ skarbowy rozwiał wątpliwości, potwierdzając, że w przypadku sprzedaży między firmami małżonków dochodzi do faktycznej, udokumentowanej i uzasadnionej transakcji gospodarczej, która będzie podlegała rozliczeniu na zasadach ogólnych.
Dokonując sprzedaży między firmami małżonków, unikaj zaniżania cen
Oczywiście są pewne warunki akceptacji rozliczenia transakcji sprzedaży pomiędzy odrębnymi podmiotami małżonków:
- prawidłowe udokumentowanie (faktura),
- zastosowanie prawidłowej ceny.
Co do udokumentowania podatnicy nie mają wątpliwości - ale czym jest owa “prawidłowa cena”? Chodzi o to, że transakcje pomiędzy firmami małżonków powinny odbywać się na zasadach takich jak z innymi podmiotami. Należy więc wystrzegać się zaniżania cen. Głównie z uwagi na art. 25 ust. 1,4, 5 i 6 updof oraz art. 32 ust. 1 i 3.
Zgodnie z art. 32 ust. 1 i 3 ustawy o VAT: 1. "W przypadku gdy między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą istnieje związek, o którym mowa w ust. 2, oraz w przypadku gdy wynagrodzenie jest:
- organ podatkowy określa podstawę opodatkowania zgodnie z wartością rynkową, jeżeli okaże się, że związek ten miał wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług. (...)" 3. "Przez powiązania rodzinne, o których mowa w ust. 2, rozumie się małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia". |
Prowadzenie przez małżonków odrębnych firm i dokonywanie pomiędzy nimi transakcji gospodarczych jest zatem możliwe i może podlegać zasadom ogólnym, jeżeli zostaną spełnione określone warunki. Jednakże ponieważ w przypadku takich transakcji znaczenie ma ich indywidualny charakter, warto złożyć wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej w swojej sprawie.
