Pożyczka od kontrahenta zagranicznego a obowiązek podatkowy

Przedsiębiorcy, rozwijając prowadzoną działalność gospodarczą, dokonują w swoich portfelach klasyfikacji opłacalności źródeł finansowania pozyskanych środków. Wahania stóp procentowych produktów kredytowych dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w kraju powodują, iż przedsiębiorcy poszukują możliwości pozyskania kapitału od podmiotów gospodarczych, których działalność zlokalizowana jest poza granicami kraju. Jakie aspekty opodatkowania winien wziąć pod uwagę polski podatnik oraz kiedy otrzymana pożyczka od kontrahenta zagranicznego będzie związana z zapłatą podatku od czynności cywilnoprawnych?

Zobacz też:

• Czy numer VAT UE jest niezbędny przy WNT?
• Transakcje zagraniczne - moment powstania obowiązku podatkowego
• WNT (wewnątrzwspólnotowe nabycie towaru) - nowe zasady rozliczenia

Czym jest pożyczka?

Pożyczka stanowi postawienie do dyspozycji pożyczkobiorcy środków pieniężnych o określonej wysokości, przedmiotów lub instrumentów finansowych przez osobę fizyczną lub podmiot prowadzący działalność gospodarczą na z góry ustanowionych obopólnie warunkach oraz na oznaczony i zaakceptowany przez obie strony czas udzielenia danej pożyczki.

Pożyczka a przychód podatkowy

Zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy o PIT do przychodów z działalności gospodarczej nie zalicza się m.in. pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, a także otrzymanych lub zwróconych pożyczek (kredytów), w tym również uregulowanych w naturze, z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów).

Oznacza to, że otrzymane pożyczki oraz kredyty, w tym również pożyczka od kontrahenta zagranicznego, nie stanowią przychodu podatkowego w świetle podatku od dochodów uzyskiwanych przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.

Otrzymanie pożyczki od kontrahenta zagranicznego oznacza skorzystanie z usługi?

Pożyczka od kontrahenta zagranicznego prowadzącego działalność gospodarczą i będącego czynnym podatnikiem VAT na potrzeby polskiego przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą i będącego jednocześnie czynnym podatnikiem VAT stanowi import usług, zgodnie z art. 28b ustawy o VAT. Jednakże zanim przedsiębiorca sklasyfikuje w ten sposób otrzymaną pożyczkę, będzie zobligowany do ustalenia kilku aspektów implikowanej transakcji, bowiem podmiot udzielający pożyczki może również nie być czynnym podatnikiem VAT udzielającym sporadycznie pożyczek.

Kiedy należy opodatkować otrzymaną pożyczkę od kontrahenta zagranicznego podatkiem PCC?

W myśl  generalnej zasady, jeżeli pożyczka od kontrahenta zagranicznego podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, to nie podlega ustawie o VAT. I odwrotnie – umowa pożyczki nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem PCC w sytuacji, gdy będzie podlegać opodatkowaniu ustawie o VAT. Potwierdzeniem powyższego jest interpretacja indywidualna z 13 lipca 2011 r. Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu o sygn. ILPB2/436-79/11-2/MK.

Idąc dalej, zgodnie z art. 1 ust. 4 ustawy o PCC czynności cywilnoprawne podlegają opodatkowaniu podatkiem PCC, jeżeli ich przedmiotem są:

1. rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

2. rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Uwzględniając powyższe należy przeanalizować:

1. czy pożyczka będzie udzielona w kraju czy za granicą oraz

2. czy czynność udzielenia pożyczki przez kontrahenta zagranicznego będzie opodatkowania podatkiem VAT albo przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona z podatku VAT z tytułu dokonania tej czynności.

W przypadku gdy zagraniczny kontrahent niebędący czynnym podatnikiem VAT, ale prowadzący działalność gospodarczą nieopierającą się na udzielaniu pożyczek i kredytów  dokona czynności polegającej na udzieleniu pożyczki polskiemu kontrahentowi, to:

1. jeśli umowa pomiędzy pożyczkodawcą a pożyczkobiorcą zostanie podpisana poza granicami kraju, a w dniu jej zawarcia pieniądze będą ulokowane na zagranicznych rachunku bankowym, wówczas przedsiębiorca nie będzie musiał opodatkować tej transakcji podatkiem PCC,

2. jeśli podpisanie umowy pożyczki miałoby miejsce w kraju i pieniądze w dniu zawarcia tej umowy  byłyby ulokowane na polskim rachunku bankowym, wówczas przedsiębiorca będzie musiał opodatkować daną transakcję podatkiem PCC.

Powyższe stanowisko potwierdza interpretacja indywidualna z 24 sierpnia 2015 r. Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach o sygn. IBPB-2-1/4514-59/15/MD.

Otrzymana pożyczka od kontrahenta zagranicznego jako import usług

Jak już wyżej zostało wspomniane, w sytuacji gdy mamy do czynienia z pożyczką od kontrahenta zagranicznego będącego czynnym podatnikiem VAT oraz gdy nie posiada stałego miejsca prowadzenia działalności w kraju pożyczkobiorcy, to polski przedsiębiorca powinien rozpoznać tą czynność jako import usług zgodnie z art. 28b ustawy o VAT.

W myśl art. 19a ust. 5 pkt 1e w przypadku świadczenia usług udzielenia pożyczki obowiązek podatkowy powstanie z momentem otrzymania całości lub części zapłaty. Mając na uwadze, że polski przedsiębiorca nie będzie w stanie określić dokładnej daty wpływu spłaty raty pożyczki, można przyjąć, iż obowiązek podatkowy powstanie z chwilą zapłaty raty pożyczki od kontrahenta zagranicznego na jego rachunek bankowy. 

Uwzględniając powyższą sytuację, w której polski przedsiębiorca rozpozna otrzymaną pożyczkę od kontrahenta zagranicznego jako import usług, będzie zobligowany do rozliczenia podatku VAT od tej transakcji jako pożyczkobiorca, u którego powstaje ten obowiązek, zgodnie z przytoczonym już art. 28b ustawy o VAT.

Rozliczając daną transakcję należy pamiętać, iż dodatkowo korzysta ona ze zwolnienia przedmiotowego z VAT. W art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawodawca bowiem określił, że ze zwolnienia z podatku VAT korzystają usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

W jaki sposób wykazać usługę otrzymania pożyczki od kontrahenta zagranicznego w deklaracji VAT?

W nowo wprowadzonym przez Ministerstwo Finansów wzorze deklaracji VAT-7 (miesięcznej) oznaczonej numerem 17 lub VAT-7K oznaczonej numerem 11, które to deklaracje należy składać począwszy od rozliczenia za sierpień 2016 r., wprowadzamy odpowiednio w pozycji:

1. 27 podstawę opodatkowania dla importu usługi pożyczki nabytej od podmiotu, do którego nie stosuje się art. 28b ustawy o VAT albo

2. 29 podstawę opodatkowania dla importu usługi pożyczki nabytej od podmiotu, do którego stosuje się art. 28b ustawy o VAT.

Należy pamiętać, iż w tych rubrykach powinna być ujęta jedynie kwota odsetek należnych w danym okresie rozliczeniowym, gdyż wyłącznie one stanowią obrót w świetle ustawy o VAT oraz są jednocześnie wynagrodzeniem za usługę udzielenia pożyczki. Natomiast w pozycji 28 albo 30 określającej podatek należny wpisujemy kwotę „0” z uwagi na korzystanie ze zwolnienia przedmiotowego z VAT z tytułu usługi udzielania pożyczek.

Powyższe stanowisko jest uwzględnione w interpretacji indywidualnej z 23 lipca 2015 r. Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach o sygn. IBPP4/4512-190/15/PK.

Podatek u źródła a pożyczka od kontrahenta zagranicznego

W sytuacjach otrzymywania pożyczek od kontrahentów zagranicznych niejednokrotnie występuje sytuacja rozliczenia podatku u źródła z tytułu uzyskania przez zagranicznego kontrahenta przychodu w postaci należnych odsetek, powstałych na terytorium pożyczkobiorcy.

W myśl art. 29 ust. 1 ustawy o VAT osoby fizycznie nie posiadające miejsca zamieszkania na terytorium Polski, a uzyskujące jednocześnie przychody na jej obszarze, winny je opodatkować w wysokości ryczałtu 20% tegoż przychodu. Przy czym poboru podatku dokonuje pożyczkobiorca, odprowadzając go jednocześnie do polskiego urzędu skarbowego.

Należy jednak zaznaczyć, iż każdą sytuację należy rozpatrzeć indywidualnie, ponieważ oprócz powyższego zastosowanie znajdzie umowa międzynarodowa zawarta z państwem pożyczkodawcy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Nie bez znaczenia będzie również fakt posiadania przez pożyczkodawcę tzw. certyfikatu rezydencji, określającego główny ośrodek interesów życiowych ze względu na opodatkowanie jego działalności.

Na koniec warto odnotować, że aby określić, któremu podatkowi będzie podlegać otrzymana pożyczka od kontrahenta zagranicznego, należy rozpatrzeć:

1. czy pożyczkodawca jest czynnym podatnikiem VAT, czy też nie,

2. czy prowadzi działalność w postaci udzielania pożyczek czy udziela ich sporadycznie,

3. gdzie zawarta jest umowa pożyczki,

4. gdzie znajdują się środki pieniężne w chwili zawarcia umowy pożyczki.