Transakcje z podmiotami zagranicznymi powodują u podatników wiele wątpliwości przez wzgląd na szczególne zasady ich rozliczania. Przykładowo, by można było mówić o wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów (WNT), muszą zostać spełnione określone w przepisach warunki. Jednym z nich jest posiadanie tzw. NIP-u unijnego. Czy numer VAT UE jest konieczny oraz czy brak rejestracji do VAT UE wyklucza możliwość rozliczenia WNT? Sprawdźmy.
Jak uzyskać numer VAT UE?
Co do zasady podatnicy zobowiązani są do rejestracji na potrzeby VAT UE przed dokonaniem pierwszej transakcji dotyczącej:
wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów – czyli zakupu towarów od kontrahentów z krajów unijnych;
wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów – czyli sprzedaży towarów na rzecz kontrahenta unijnego, który również jest zobowiązany do rejestracji do VAT UE;
nabycia usług, dla których miejscem ich świadczenia jest kraj nabywcy – i to nabywca zobowiązany jest do rozliczenia podatku VAT;
świadczenia usług na rzecz kontrahentów z UE, w odniesieniu do których miejscem świadczenia jest kraj prowadzenia działalności lub zamieszkania nabywcy (inny niż Polska).
W przypadku wystąpienia transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT), wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT) czy świadczenia usług na rzecz kontrahenta europejskiego (wewnątrzwspólnotowe świadczenie usług) podatnik ma obowiązek złożenia informacji podsumowującej VAT UE. Musi to zrobić w terminie do 25. dnia następnego miesiąca po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu dokonania transakcji albo dokonano przemieszczenia towarów w procedurze magazynu typu call-off stock.
WNT – co to takiego?
Informacji na temat WNT należy szukać w ustawie o VAT. Zgodnie z art. 9 pkt. 1 tejże ustawy: „Przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 4, rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz”. WNT będzie stanowiło zatem nabycie towarów, które są przywożone z kraju należącego do Unii Europejskiej na terytorium Polski, czy to bezpośrednio przez nabywającego, czy też przywożone lub wysyłane przez dostawcę.
WNT – warunki konieczne
Ponieważ – jak zostało wspomniane we wstępie – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów to szczególny rodzaj transakcji, aby można było rozliczyć daną transakcję jako WNT, muszą zostać spełnione określone warunki.
Przede wszystkim, zgodnie z wyżej przytoczoną definicją, aby można było mówić o WNT, musi nastąpić przeniesienie (przywóz, wysyłka) towarów z jednego kraju UE do drugiego.
Jeżeli stroną sprzedającą jest osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, nabywca musi być podatnikiem (lub podatnikiem podatku od wartości dodanej), a nabywane towary mają służyć prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Co ważne, również sprzedawca (strona dokonująca dostawy towarów) musi posiadać status podatnika.
W Polsce mianem podatnika określa się wszystkie osoby fizyczne prowadzące samodzielnie działalność gospodarczą. Nie ma tu znaczenia, czy rejestrowały się one jako czynni podatnicy VAT, czy też korzystają w tym zakresie ze zwolnienia.
„Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności”.
Przykład 1.
Pan Roman, czynny podatnik VAT, który posiada aktywny numer VAT UE, zakupił od kontrahenta z Niemiec towar handlowy. Sprzedawca, który również jest aktywny w VAT UE, wysłał mu go ze swojego magazynu w Niemczech do Polski. Czy pan Roman ma obowiązek rozliczenia transakcji jako WNT?
Tak, ponieważ ma miejsce transakcja z kontrahentem z kraju UE, który jest zarejestrowany do VAT UE, a ponadto ma miejsce przemieszczenie towaru z jednego kraju UE do drugiego, transakcję należy rozliczyć jako WNT.
Przykład 2.
Pani Natalia, która jest nievatowcem, ale posiada aktywny numer VAT UE, zakupiła towar od producenta z Czech. Wysyłka miała miejsce z jednego z magazynów sprzedawcy w Polsce. Ponieważ towar został dostarczony z Polski, to warunki do WNT nie są spełnione i transakcję należy rozliczyć jak krajową.
WNT to nie tylko towary handlowe
Wielu przedsiębiorcom wydaje się, że WNT dotyczy wyłącznie nabycia towarów przeznaczonych do dalszej odsprzedaży (tzw. towarów handlowych). Nic bardziej mylnego – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów może mieć również miejsce przy zakupie wyposażenia, środków trwałych lub zwykłych towarów służących prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności.
Przykład 3.
Firma meblarska z Polski zakupiła od firmy z Francji maszynę do cięcia materiału. Faktura opiewa na 10 000 euro. Czy zakup należy rozliczyć jako WNT?
Tak, ponieważ sprzęt został przywieziony z Francji (kraju Unii Europejskiej) i ma miejsce przekroczenie granicy, fakturę za zakup maszyny należy rozliczyć jako WNT.
NIP unijny VAT UE a WNT
Podsumowując powyższe rozważania, można odpowiedzieć na pytanie: czy trzeba rozliczyć WNT, jeśli zakupu towarów z kraju UE dokonał polski przedsiębiorca zarejestrowany dla celów VAT, ale nieposiadający tzw. NIP-u unijnego?
Odpowiedź brzmi: tak. Brak NIP-u unijnego nie wyklucza zaistnienia transakcji WNT. Należy mieć jednak na uwadze, że brak rejestracji dla celów VAT UE sprawia, że nie jest możliwe zastosowanie przez sprzedawcę stawki 0% VAT.
Na otrzymanej od sprzedawcy fakturze dokumentującej zakup od kontrahenta z innego kraju UE nabywca znajdzie informacje o:
zastosowanej stawce VAT w wysokości 0% (gdy nabywca posiada VAT UE)
lub krajowej stawce VAT odpowiedniej dla kraju sprzedawcy (gdy nabywca nie posiada VAT UE).
Rozliczenie transakcji, gdy kontrahent nie poda swojego numeru VAT UE
Trudności w rozliczeniu transakcji może powodować sytuacja, gdy podatnik otrzyma fakturę VAT od unijnego kontrahenta bez wskazanego numeru VAT UE – kiedy kontrahent nie posłużył się nim przy dokonywaniu transakcji. Ponieważ brak jest możliwości wpisania prawidłowego VAT UE w informacji podsumowującej VAT UE, podatnicy mogą mieć wątpliwość, jak rozliczyć taką fakturę zakupu – czy powinna być potraktowana jako WNT, czy też jako transakcja krajowa. Stanowisko w tej sprawie zajął m.in. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 23 stycznia 2019 roku o sygn. 0111-KDIB3-3.4012.310.2018.2.MAZ, w której przeczytać można:
„(...) z uwagi na brak numeru identyfikacyjnego kontrahenta (dostawcy towaru) w ramach transakcji wewnątrzwspólnotowych, przedmiotowa transakcja WNT nie zostanie wykazana w informacji podsumowującej, bowiem złożenie informacji podsumowującej, która nie zawiera numeru identyfikacyjnego VAT kontrahenta – dostawcy towaru, jest niemożliwe. (...) Wnioskodawca winien wykazać w poz. 23 deklaracji VAT-7 wartość dokonanego wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, a jednocześnie odrębnie wyjaśnić rozbieżności pomiędzy danymi zawartymi w złożonej deklaracji i w informacji podsumowującej. Jeśli bowiem polski podatnik nie ma możliwości wykazania tej transakcji w informacji podsumowującej VAT UE w formie elektronicznej (z uwagi na brak numeru identyfikacyjnego VAT kontrahenta), powinien złożyć pisemne wyjaśnienie o przyczynach powstałych rozbieżności, podając szczegółowo pozostałe dane identyfikacyjne kontrahenta (dostawcy towaru).
Reasumując (...) opisana transakcja będzie stanowiła wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, którą to czynność (...) będzie zobowiązana wykazywać w deklaracji VAT-7, bez względu na to, że kontrahent unijny nie posłużył się numerem identyfikacji VAT i Wnioskodawca nie będzie mógł wykazać tej transakcji w informacji podsumowującej”.
Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów w systemie wFirma.pl
Fakturę dokumentującą WNT w systemie wFirma.pl należy wprowadzić przez zakładkę WYDATKI » KSIĘGOWANIE » DODAJ » FAKTURA VAT, gdzie należy wybrać odpowiedni rodzaj wydatku. Następnie faktyczną wartość w walucie z otrzymanej faktury trzeba wpisać w polu Wartość netto oraz wybrać krajową stawkę VAT przeznaczoną dla danej transakcji (zazwyczaj 23%). Następnie przechodzi się do podzakładki IMPORT Z ZAGRANICY I INNE ZAAWANSOWANE i zaznacza opcję WNT. Jeśli faktura została wystawiona w walucie obcej, to w tym miejscu należy również wybrać walutę, w jakiej fakturę wystawiono.
Zaksięgowana w ten sposób faktura zostanie ujęta w rejestrze VAT sprzedaży oraz w rejestrze VAT zakupu, a także w KPiR, po przeliczeniu na złotówki. Transakcja zostanie również ujęta w informacji podsumowującej VAT UE.
