Przedsiębiorcy powinni zwracać uwagę na znaczenie własności intelektualnej wykorzystanej w celu wytworzenia towarów czy usług. To ona może okazać się głównym filarem istnienia przedsiębiorstwa. W dobie Internetu liczy się często głównie pomysł na biznes, a nie zasoby materialne. Dodatkowo w przypadku firm działających już na runku należy mieć na uwadze, że wypracowanie ich wartości pochłonęło nie rzadko znaczne nakłady finansowe. Czy zatem nie warto byłoby zapewnić niematerialnym składnikom majątku przedsiębiorstwa ochronę? Jak chronić własność przedsiębiorstwa?
Czym jest własność intelektualna?
Własność intelektualna jest wytworem ludzkiego umysłu. Nie stanowi materii dającej się “dotknąć” i policzyć. Często jest wyróżnikiem i pozwala nadać już tworowi wyjątkowość i indywidualny charakter. Dlatego też jest tak ważna. Własność przedsiębiorstwa poza składnikami majątku w postaci fizycznych dóbr często obejmuje również właśnie własność intelektualną.
Jak chronić własność intelektualną przedsiębiorstwa?
Istnieje kila sposobów ochrony własności intelektualnej przedsiębiorstwa, a mianowicie:
- patenty i wzory użytkowe;
- ochrona wzorów przemysłowych i znaków towarowych;
- prawa autorskie;
- tajemnica przedsiębiorstwa.
Wybór sposobu ochrony będzie zależał od charakteru i potrzeby przedsiębiorcy.
Czym jest patent i wzór użytkowy?
Patent jest prawem wyłącznym chroniącym wynalazek. Musi być on jednak nowy (nie jest częścią stanu techniki), posiadać poziom wynalazczy (nie wynika dla znawcy, w oczywisty sposób, ze stanu techniki) i powinien nadawać się do przemysłowego stosowania (czyli użytkowania w jakiejkolwiek działalności przemysłowej w tym rolniczej).
Patent trwa dwadzieścia lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym RP. Oczywiście aby ochrona była aktywna przedsiębiorca musi pamiętać o uiszczaniu okresowych opłat (ich wysokość zależy od tego który z kolei okres patent podlega ochronie; początkowo wynosi ok 480zł/rok).
Prawo ochronne na wzór użytkowy trwa dziesięć lat od daty dokonania zgłoszenia w Urzędzie. Tu opłata jest nieco niższa niż w przypadku patentu. W pierwszych trzech latach wynosi 250zł/rok.
Czym są wzory przemysłowe i znaki towarowe?
Wzory przemysłowe to nowy posiadający indywidualne cechy wytwór lub jego część nadane mu poprzez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. W przypadku wzorów przemysłowych ochronę przedsiębiorca może uzyskać na maksymalny okres 25 lat z tym, że podzielony jest on an pięcioletnie okresy.
Natomiast znaki towarowe to każde oznaczenie, które można przedstawić graficznie (w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy), jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia w obrocie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. Czas trwania ochrony znaku towarowego wynosi 10 lat.
A może prawa autorskie jako własność przedsiębiorstwa?
W przeciwieństwie do patentów i wzorów prawa autorskie nie wymagają tylu formalności zgłoszeniowych. Regulacje w tym zakresie określa Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, która mówi iż prawem autorskim jest objęty każdy przejaw twórczej działalności o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci.
Utwór natomiast staje się przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia (zapoznania się z nim przez osobę trzecią), chociażby miał postać nieukończoną. Nie trzeba zatem składać żadnych formularzy zgłoszeniowych o przyznanie praw autorskich.
Korzyści z tajemnicy przedsiębiorstwa
Inną metodą na objęcie ochroną tajników przedsiębiorstwa jest utrzymanie wewnętrznej tajemnicy firmy. Można tego dokonać poprzez podpisywanie umów o zachowaniu poufności informacji związanych z know-how przedsiębiorstwa z przedstawicielami firmy i wewnętrznymi pracownikami.
Własność przedsiębiorstwa - czym należy się kierować przy wyborze rodzaju ochrony?
Przede wszystkim przedsiębiorca musi odpowiedzieć sobie na pytanie jaki jest jego cel. Dodatkowo warto przeanalizować kwestie związane z:
- okresem żywotności produktu
- obecną i przewidywaną konkurencją na rynku
- posiadanymi środkami finansowymi
- przyszłością firmy.
Przy dokonywaniu wyboru jak chronić własność przedsiębiorstwa należałoby dodatkowo przeanalizować zalety i wady poszczególnej ochrony. Nie jest to łatwe zagadnienie, ale warto przemyśleć jakie korzyści mogą płynąć z ochrony własności intelektualnej przedsiębiorstwa.
