Osoby prowadzące działalność gospodarczą są zobligowane do ustalenia właściwej stawki VAT przy sprzedaży towarów lub usług. Odpowiednia stawka VAT powinna zostać wyszczególniona na fakturze dokumentującej przebieg transakcji. Zdarzają się jednak błędy w zakresie ustalenia właściwej stawki VAT, wynikające w szczególności z trudności przy sklasyfikowaniu transakcji, nieznajomości obowiązujących przepisów czy przeoczenia. Błędna stawka podatku VAT rodzi konsekwencje także dla nabywcy towarów lub usług. Wyjaśniamy, czy nabywca ma prawo do odliczenia VAT z faktury z zawyżoną stawką podatku.
Błędna stawka podatku VAT – co oznacza dla nabywcy?
Zastosowanie błędnej stawki podatku VAT na fakturze ma konsekwencje dla obu stron transakcji. W przypadku kupującego mogą pojawić się wątpliwości, czy ma on prawo do odliczenia podatku VAT z faktury dokumentującej transakcję, która miała miejsce, ale w odniesieniu do której sprzedawca zastosował niewłaściwą stawkę VAT.
Jeżeli stawka VAT jest zawyżona, oznacza to, że nabywca, odliczając kwotę VAT wyszczególnioną na fakturze zakupu, odlicza więcej podatku VAT niż w przypadku zastosowania właściwej stawki VAT. W przypadku zaniżonej stawki podatku VAT dokumentującej daną transakcję nabywca odliczający kwotę VAT zawartą na fakturze odlicza mniej podatku, niż miałoby to miejsce przy zastosowaniu przez sprzedawcę odpowiedniej stawki VAT.
W przypadku zastosowania przez sprzedawcę błędnej stawki VAT w odniesieniu do danej transakcji konieczne jest wystawienie faktury korygującej. Fakturę korygującą może wystawić jedynie sprzedawca. Podkreślamy, że nabywcy nie przysługuje prawo do skorygowania błędnie zastosowanej stawki VAT poprzez wystawienie noty korygującej. Dokument ten może być wykorzystany przez nabywcę wyłącznie do poprawy mniej istotnych błędów na fakturze, w szczególności nazwy firmy, NIP-u czy adresu. W razie gdyby nabywca zauważył, że na otrzymanej fakturze została wykazana niewłaściwa stawka podatku VAT, powinien zwrócić się do sprzedawcy z prośbą o wystawienie faktury korygującej.
Kiedy podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT?
Na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi co do zasady przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Na mocy art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:
- nabycia towarów i usług,
- dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru bądź wykonaniem usługi.
Prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje zatem wyłącznie czynnym podatnikom VAT wówczas, gdy dokonywane zakupy mają związek z czynnościami opodatkowanymi, czyli takimi, których następstwem jest określenie podatku należnego.
Zawyżona stawka VAT a prawo do odliczenia podatku VAT
W sytuacji, gdy sprzedawca wystawiający fakturę zastosuje niewłaściwą zawyżoną stawkę VAT, jej nabywca ma prawo do odliczenia wynikającego z niej VAT-u – oczywiście o ile nabywca jest czynnym podatnikiem VAT, a dokonany zakup towarów lub usług ma związek z wykonywanymi przez wnioskodawcę czynnościami opodatkowanymi.
Z art. 88 ust 3a ustawy o podatku od towarów wynika, że obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się m.in. w sytuacji, gdy wystawca opodatkował dostawę towarów lub usług zwolnioną z VAT bądź niepodlegającą opodatkowaniu. W przepisie tym nie ujęto przypadku, gdy podatek naliczony wynika z faktur dokumentujących nabycie towarów i usług podlegających opodatkowaniu inną niż zastosowana przez sprzedawcę stawką podatku VAT. Oznacza to, że nabywca ma prawo do odliczenia podatku VAT w przypadku otrzymania faktury z zawyżoną stawką podatku. Dla istnienia prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury z zawyżoną stawką podatku VAT, obok fundamentalnych przesłanek, takich jak status odliczającego jako czynnego podatnika VAT, związek zakupionych towarów i usług z czynnościami opodatkowanymi oraz faktycznie zrealizowana transakcja, kluczowe jest także to, aby nabyta usługa lub towar podlegały opodatkowaniu i nie korzystały ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.
Przykład 1.
Pan Mateusz prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą jest czynnym podatnikiem VAT. W ewidencji środków trwałych w działalności gospodarczej przedsiębiorcy widnieje lokal mieszkalny, wykorzystywany przez pana Mateusza wyłącznie do czynności opodatkowanych. Przedsiębiorca dokonał zakupu usługi remontowej opodatkowanej 8% stawką podatku VAT, jednak w związku z wykonaną usługą pan Mateusz otrzymał fakturę z błędną stawką VAT, tj. zamiast 8% faktura zawierała błędną stawkę 23%. Czy panu Mateuszowi przysługuje prawo do odliczenia VAT z faktury z zawyżoną stawką podatku? Pan Mateusz ma prawo do odliczenia podatku VAT w związku z nabyciem usług remontowych udokumentowanych fakturą z zawyżoną stawką podatku VAT. W zakresie, w jakim usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czynnemu podatnikowi VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Jeżeli zatem pan Mateusz otrzymał od sprzedawcy fakturę zawierającą kwotę podatku VAT, dokumentującą zakup usługi, która została wykonana i była świadczona przez podmiot wystawiający fakturę, to przedsiębiorcy przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT, nawet w sytuacji, gdy sprzedawca zastosował zawyżoną stawkę podatku VAT. Pan Mateusz powinien jednak zwrócić się do sprzedawcy z prośbą o wystawienie faktury korygującej i po jej otrzymaniu zobowiązany jest do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego.
W przypadku odliczenia przez nabywcę podatku VAT z faktury z zawyżoną stawką podatku nabywca po otrzymaniu faktury korygującej „in minus” ma obowiązek zmniejszenia kwoty podatku naliczonego.
„W przypadku gdy nabywca towaru lub usługi otrzymał fakturę korygującą, o której mowa w art. 29a ust. 13 i 14, jest on obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym tę fakturę korygującą otrzymał. Jeżeli podatnik nie obniżył kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego określonego w fakturze, której korekta dotyczy, a prawo do takiego obniżenia mu przysługuje, zmniejszenie kwoty podatku naliczonego uwzględnia się w rozliczeniu za okres, w którym podatnik dokonuje tego obniżenia”.
Prawo do odliczenia VAT z faktury z zawyżoną stawką podatku – interpretacja indywidualna
Prawo do odliczenia VAT z faktury z zawyżoną stawką podatku potwierdzone zostało w interpretacji indywidualnej (sygn. 0113-KDIPT1-1.4012.778.2019.1.AKA) z 4 lutego 2020 roku wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem VAT dokonującym transakcji zakupu usług transportu i usług spedycji od polskich kontrahentów. Usługi te z reguły są opodatkowane 23% stawką podatku VAT, lecz w świetle art. 83 ust. 1 ustawy do opodatkowania ww. usług może również zostać zastosowana stawka podatku VAT w wysokości 0%. Zdarzają się jednak przypadki, w których kontrahent zawyża stawkę VAT, tj. zamiast stawki 0% stosuje stawkę 23%, a wnioskodawca opłaca faktury wraz z podatkiem VAT na niej wskazanym.
Wątpliwości wnioskodawcy odnosiły się do ustalenia prawa do odliczenia podatku VAT wynikającego z otrzymanej od kontrahenta faktury z zawyżoną stawką podatku. Świadczona usługa podlega opodatkowaniu (ale na fakturze zastosowano zawyżoną stawkę VAT, tj. zamiast 0% zastosowano 23%). Wnioskodawca wskazał, że zakup usług ma związek z wykonywanymi przez wnioskodawcę czynnościami opodatkowanymi, a sprzedawca podobnie jak wnioskodawca jest czynnym podatnikiem VAT. Dodatkowo dane na fakturze są prawidłowe, wnioskodawca dysponuje fakturą zawierającą kwotę podatku VAT, potwierdzającą zakup usługi, usługa wskazana na fakturze została wykonana i była świadczona przez podmiot wystawiający fakturę, a faktura została opłacona przez wnioskodawcę.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia kwoty podatku naliczonego, wynikającego z faktury dokumentującej świadczone na jego rzecz usługi, wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Zastosowanie zawyżonej stawki podatku przez wystawcę faktury nie pozbawia wnioskodawcy prawa do odliczenia podatku naliczonego, gdyż nie stanowi to negatywnej przesłanki, uniemożliwiającej odliczenie tego podatku, wymienionej w art. 88 ustawy.
Fragment uzasadnienia interpretacji: „Powyższe wynika z tego, że dla istnienia prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury (nawet w przypadku wskazanym wyżej), obok fundamentalnych przesłanek takich jak status odliczającego jako czynnego, zarejestrowanego podatnika VAT i związek zakupionych towarów i usług z czynnościami opodatkowanymi (u odliczającego) i faktycznie zrealizowana transakcja, to również najistotniejsze jest to, by nabyta usługa lub towar podlegały opodatkowaniu i nie korzystały przy tym ze zwolnienia od tego podatku. Kwestia stawki – z punktu widzenia podmiotu dokonującego odliczenia – ma drugorzędne znaczenie. W związku z tym, skoro spełnione są pozostałe warunki uprawniające do skorzystania z prawa do odliczenia, Wnioskodawca jest uprawniony do odliczenia podatku od towarów i usług, który jest wykazany na fakturze wystawionej przez kontrahenta w zawyżonej stawce”.
