Spółki coraz bardziej dbają o członków zarządu, pracowników i współpracowników. Najczęściej starają się wypłacać powyższym osobom dodatkowe premie roczne. Są one uzależnione od wyników spółek. Często premie są wypłacane jeszcze przed zatwierdzeniem sprawozdania ze środków obrotowych na podstawie danych szacunkowych. Sprawdzamy, kiedy może być wypłacona premia roczna oparta o wskaźnik zysku?
Podział zysku w spółce akcyjnej
Zgodnie z przepisami 347–348 Kodeksu spółek handlowych (ksh) do dokonania podziału konieczne jest spełnienie kilku przesłanek:
zysk może podzielić wyłącznie zwyczajne walne zgromadzenie zatwierdzające sprawozdania finansowe spółki zbadane przez biegłego rewidenta;
kwoty przeznaczone do podziału między akcjonariuszy mogą pochodzić wyłącznie z następujących źródeł:
- zysku za ostatni rok obrotowy i/lub
- zysku z kapitałów rezerwowych utworzonych w tym celu w latach poprzednich, pod warunkiem ich utworzenia w okresie nieprzekraczającym trzech ostatnich lat obrotowych;
– nie można dzielić zysków pozostawionych w spółce, a pochodzących z lat poprzednich, nieprzeznaczonych na wspomniane kapitały (fundusze) rezerwowe.
Koszty uzyskania przychodu – wypłaty z zysku
Na wstępie przypomnijmy, że każdy wydatek wymaga indywidualnej oceny pod kątem jego związku z uzyskanymi przez podatnika przychodami oraz racjonalności działania podatnika dla osiągnięcia tego przychodu. W konsekwencji podatnik podatku dochodowego od osób prawnych może zaliczyć w ciężar kosztów wszelkie faktycznie poniesione wydatki, które mają, będą miały lub mogły mieć określony wpływ na wielkość osiągniętego przychodu z wyłączeniem enumeratywnie wymienionych w art. 16 ustawy o CIT
Zgodnie art. 16 ust. 1 pkt 15a ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kwot wypłacanych tytułem podziału (rozliczenia) wyniku finansowego jednostki (zysku netto).
Literalna wykładnia tego przepisu prowadzi do wniosku, że wyłączeniu z kosztów podatkowych zawartym w tym przepisie podlega kwota wypłacona tytułem podziału zysku netto, a nie dowolny wydatek.
Słowo „wypłacanie” stanowi rzeczownikową formę czasownika „wypłacać”, który zgodnie z definicją zawartą w Słowniku Języka Polskiego PWN oznacza:
- wydać komuś należne mu pieniądze,
- odwzajemnić się komuś jakimś czynem.
W świetle powyższego, o wypłacie czegoś można mówić wówczas, gdy przedmiot wypłaty jest komuś należny lub gdy wypłata jest czynnością odwzajemniającą.
Ustawodawca wyłączył z kosztów uzyskania przychodów jedynie te kwoty z zysku netto, które wypłacane są tytułem jego podziału, np. w formie premii, nagród lub innych postaci wynagrodzenia.
Premia roczna oparta o wskaźnik zysku
Premie od zysku są bardzo często wypłacane w spółkach. W wielu przypadkach wypłata następuje jeszcze przed ustaleniem ostatecznego zysku spółki. Zazwyczaj ma zachęcić pracowników i członków zarządu do bardziej intensywnej pracy. W niektórych przypadkach premia roczna oparta o wskaźnik zysku jest także wypłacana współpracownikom.
Przykład 1.
Spółka akcyjna X planuje wypłacić pracownikom, członkom zarządu oraz osobom współpracującym ze spółką na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym również umów zawartych ze współpracownikami prowadzącymi jednoosobowe działalności gospodarcze, roczną premię pieniężną. Stanowić będzie formę nagrody dla wyżej wymienionych osób uprawnionych za osiągnięcie przez spółkę korzystnych wyników finansowych w 2021 roku.
Premia ma na celu silniejsze powiązanie wynagrodzeń wypłacanych uprawnionym z faktycznymi wynikami finansowymi spółki i tym samym zmotywowanie personelu do wzrostu ich zaangażowania. Zostanie wypłacona na podstawie uchwały rady nadzorczej dla członków zarządu oraz na podstawie decyzji zarządu dla pracowników oraz osób współpracujących ze spółką.
Premia będzie wynosiła 10% wskaźnika EBITDA osiągniętego przez spółkę. Zostanie wypłacona na podstawie wyników szacunkowych przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego. Ostateczna wysokość wyniku finansowego nie będzie miała wpływu na wielkość premii. Zostanie ona wypłacona ze środków obrotowych. Co istotne, wypłata premii rocznej stanowi autonomiczną decyzję spółki i nie jest gwarantowana w postanowieniach umów o pracę, umów o współpracy ani uchwał o powołaniu w skład zarządu. Ponadto wypłata premii rocznej nie wynika również z żadnych obowiązujących przepisów prawa, np. prawa pracy, ani żadnych regulacji wewnętrznych obowiązujących w spółce, np. regulaminu wynagradzania. Czy w takiej sytuacji wypłacona uprawnionym premia będzie stanowić dla spółki podatkowy koszt uzyskania przychodu?
W naszym przypadku premia roczna oparta o wskaźnik zysku będzie miała związek przyczynowo-skutkowy z możliwością generowania przez spółkę przychodów poprzez powiązanie wynagrodzeń wypłacanych uprawnionym z faktycznymi wynikami finansowymi spółki i tym samym zmotywowanie personelu do jeszcze aktywniejszych działań na rzecz utrzymania jej dobrej sytuacji finansowej.
Co ważne, wysokość premii rocznej uzależniona będzie od wyników finansowych spółki, związek pomiędzy kosztem w postaci tej premii a przychodem spółki jest jeszcze bardziej ewidentny.
Pośrednim potwierdzeniem, że dodatkowe wynagrodzenie wypłacane na rzecz pracowników stanowi koszt uzyskania przychodów, jest również brzmienie art. 15 ust. 4g ustawy CIT, z którego wynika, że do kosztów podatkowych podatnik ma możliwość zaliczenia, bez żadnych ograniczeń, należności z tytułów np. umów o pracę.
Z kolei w odniesieniu do członków zarządu wskazać należy, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów niewypłaconych, niedokonanych lub niepostawionych do dyspozycji wypłat, świadczeń oraz innych należności z tytułów określonych w ustawie o PIT, takich jak umowa o pracę, powołanie itp.
Tym samym należy stwierdzić, że stanowią koszt uzyskania przychodu wypłacone, dokonane lub pozostawione do dyspozycji wypłaty, świadczenia i inne należności, m.in. z tytułu powołania, tj. wypłaty na rzecz członków zarządu.
Nie ma również żadnego szczególnego przepisu, który by ograniczał lub wyłączał możliwość zaliczenia do podatkowych kosztów uzyskania przychodów premii wypłacanej współpracownikom współpracującym ze spółką na podstawie umów cywilnoprawnych zawartych w ramach prowadzonej jednoosobowej działalności gospodarczej. Jeśli premia taka zostanie faktycznie przez spółkę zapłacona, tak jak w opisanym zdarzeniu przyszłym, to będzie ona stanowiła dla spółki podatkowy koszt uzyskania przychodów.
Jak to już opisaliśmy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kwot wypłacanych tytułem podziału (rozliczenia) wyniku finansowego jednostki (zysku netto).
Biorąc pod uwagę brzmienie ww. regulacji, należy wskazać, że posługując się sformułowaniem „kwot wypłacanych tytułem podziału zysku netto”, ustawodawca wyłączył z kosztów uzyskania przychodów jedynie te kwoty z zysku netto, które wypłacane są tytułem jego bezpośredniego podziału, np. w formie nagród, premii lub innych postaci wynagrodzenia.
Tym samym w świetle tej regulacji nie obejmuje ona sytuacji, gdy nagrody, premie itp., są jedynie wyliczane na podstawie osiągniętego zysku, tak jak ma to miejsce w przypadku spółki.
Podsumowując, w naszym przypadku wypłacone kwoty stanowią koszty uzyskania przychodów w spółce.
