Jedną z elementarnych cech podatku od towarów i usług (w skrócie VAT) jest jego powszechny zakres opodatkowania. To zaś oznacza, że, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, opodatkowaniu podlegają wszelkie czynności kwalifikujące się jako odpłatna dostawa towarów czy też odpłatne świadczenie usług. W niniejszym artykule zastanowimy się natomiast, czy premia pieniężna mieści się w zakresie opodatkowania.
Premia pieniężna na gruncie podatku VAT
Analiza dostępnych interpretacji prowadzi do wniosku, że premia pieniężna, w zależności od okoliczności faktycznych, może być różnie klasyfikowana na gruncie podatku VAT.
Pierwszy przypadek dotyczy sytuacji, w której istnieje bardzo ścisły związek pomiędzy przyznaniem premii pieniężnej, a zrealizowanymi dostawami czy usługami. Przykładowo może tu chodzić o premię przyznawaną za jakość towarów czy też terminowość zapłaty. W tym wariancie premia jest traktowana jako rabat powodujący zmniejszenie podstawy opodatkowania.
Natomiast druga sytuacja obejmuje przypadki, w których premia pieniężna jest przydzielana za realizację określonych usług, np. osiągnięcie wyznaczonego poziomu dalszej odsprzedaży nabytych towarów. W takich okolicznościach mamy do czynienia ze świadczeniem usług.
Jak zatem widać, w obu przypadkach premia pieniężna podlega regulacjom ustawy VAT, jednakże zastosowanie znajdą inne przepisy podatkowe.
Premia pieniężna jako rabat
W pierwszej kolejności zajmijmy się przypadkiem, w którym premia jest klasyfikowana jako rabat.
Warunkiem uznania, że premia pieniężna stanowi rabat, jest wykazanie ścisłego związku pomiędzy premią pieniężną a zrealizowanymi dostawami.
Dobrym przykładem jest w tym zakresie premia wypłacana za jakość dostarczanego towaru. Tego rodzaju wartości są bowiem ściśle związane i przyporządkowane do konkretnej dostawy.
W tym miejscu należy wskazać, że w myśl art. 29a ust. 10 ustawy VAT podstawę opodatkowania obniża się o:
-
kwoty udzielonych po dokonaniu sprzedaży opustów i obniżek cen;
-
wartość zwróconych towarów i opakowań, z zastrzeżeniem ust. 11 i 12;
-
zwróconą nabywcy całość lub część zapłaty otrzymaną przed dokonaniem sprzedaży, jeżeli do niej nie doszło;
-
wartość zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, o których mowa w ust. 1.
W takim przypadku sprzedawca powinien dokonać zmniejszenia podstawy opodatkowania (wartości sprzedaży) o kwotę premii oraz wystawienia faktury korygującej. Ponadto w takim przypadku należy dokonać zwrotu części wynagrodzenia z tytułu uprzednio dokonanej sprzedaży na rzecz nabywcy.
Premia pieniężna jako świadczenie usług
Natomiast w sytuacji, gdy pomiędzy dostawcą i nabywcą istnieje stosunek prawny, na którego podstawie nabywca uzyskuje premię za realizację innych czynności na rzecz dostawcy, np. w tym usług o charakterze promocyjnym, marketingowym, reklamowym bądź zobowiązanie się do dokonywania zakupów wyłącznie u wypłacającego premię czy zobowiązanie się do posiadania pełnego asortymentu towarów kontrahenta, to wówczas mamy do czynienia z świadczeniem ekwiwalentnym, które stanowi odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy VAT.
Na powyższą kwalifikację dodatkowo wpływa okoliczność, że otrzymana premia nie wykazuje ścisłego związku ze zrealizowanymi dostawami towarów, a jej celem jest chociażby zachęcenie do dalszej współpracy.
Powyższe oznacza, że tego rodzaju premia nie stanowi rabatu zmniejszającego podstawę opodatkowania, lecz jest odpłatnym świadczeniem usług.
Jak bowiem wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z 18 sierpnia 2017 roku (nr 0112-KDIL1-3.4012.193.2017.2.KB), usługę uznaje się za odpłatną, gdy są spełnione następujące warunki:
-
istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w którego ramach następuje świadczenie wzajemne;
-
wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy;
-
istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy usługi;
-
odpłatność za otrzymane świadczenie (usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem;
-
istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.
Premia pieniężna - Kiedy jest moment powstania obowiązku podatkowego?
Jeżeli rozpatrujemy drugi przypadek będący premią w postaci wynagrodzenia za świadczenie usługi, to tego rodzaju czynność opodatkowana podlega fakturowaniu. Kluczowe staje się zatem ustalenie, kiedy powstaje obowiązek podatkowy co do świadczonej usługi.
Po pierwsze wskażmy, że ustawa VAT nie zawiera żadnych szczególnych regulacji, jeżeli chodzi o określenie momentu powstania obowiązku podatkowego w przypadku premii pieniężnych. To zatem oznacza, że należy stosować ogólną regułę wynikającą z art. 19a ust. 1 ustawy VAT.
Przywołany przepis wskazuje, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi.
Dodatkowo podkreślić należy, że ustawa o VAT nie definiuje momentu wykonania usługi, ani w żaden sposób nie precyzuje, jakimi kryteriami należy posługiwać się dla jego określenia. Zatem dla celów powstania obowiązku podatkowego wykonanie czynności następuje z chwilą faktycznego jej dokonania, tj. w momencie faktycznego zakończenia wszystkich czynności, do których wykonania zobowiązany był świadczący usługę.
W ocenie organów podatkowych w analizowanym przez nas przypadku faktycznie wykonanie usługi ma miejsce w momencie wyliczenia należnej premii.
Jak wskazał Dyrektor IS w Warszawie w interpretacji z 21 sierpnia 2015 roku (nr IPPP1/4512-597/15-4/AW):
To w chwili wyliczenia wysokości wskaźnika bazowego oraz przysługujących Wnioskodawcy premii rocznych dochodzi do faktycznego zakończenia wszystkich czynności wynikających z zawartej pomiędzy stronami umowy, uprawniającej do otrzymania tzw. dodatkowego wynagrodzenia.
Z uwagi na opis sprawy oraz powołane przepisy prawa podatkowego należy stwierdzić, że dla opisanych usług uprawniających do wypłaty dodatkowych premii rocznych, obowiązek podatkowy powstanie stosownie do art. 19a ust. 1 ustawy z chwilą faktycznego wykonania tych usług, którą dla omawianej sytuacji będzie dzień wyliczenia wskaźnika osiągniętych przychodów Spółki i wyliczenia kwoty premii rocznych.
Przyjęcie takiej wykładni powoduje zatem, że faktura dokumentująca wykonanie usługi, która została nagrodzona premią, powinna zostać wystawiona do 15. dnia miesiąca następującego po wyliczeniu premii (art. 106i ust. 1 ustawy VAT).
Konkludując nasze ustalenia, wskazać należy, że premie pieniężne podlegają pod regulacje ustawy VAT. Przy czym w zależności od istniejących okoliczności faktycznych w konkretnym przypadku mogą to być rabaty wpływające na podstawę opodatkowania lub świadczenie usług, za które otrzymywana jest premia pieniężna.
