W sytuacji, gdy spółka cywilna tworzona jest przez dwóch wspólników, a jeden z nich decyduje się odejść, czy owa spółka ulegnie likwidacji? Z formalnego punktu widzenia – tak, jednakże istnieją pewne instrumenty prawne, które w prosty sposób pozwolą jednemu ze wspólników na przekształcenie spółki cywilnej w jednoosobową działalność gospodarczą.
Co do zasady dwuosobowa spółka cywilna po wystąpieniu jednego ze wspólników ulega rozwiązaniu. W takiej sytuacji wspólnicy powinni zastosować reguły likwidacji, o których mowa w Kodeksie cywilnym – likwidacji ulega majątek spółki. Oznacza to, że przekształcenie spółki cywilnej w jednoosobową działalność gospodarczą wymaga ponownego zgłoszenia wspólnika do ewidencji działalności gospodarczej. W jaki sposób więc jeden ze wspólników może kontynuować działalność spółki cywilnej? Wyjaśnimy to w niniejszym artykule.
Czym jest spółka cywilna?
Spółkę cywilną zawiązują wspólnicy będący osobami fizycznymi (osoby prawne nie mają takiej możliwości) prowadzącymi jednoosobowe działalności gospodarcze. Co ważne, każdy ze wspólników z punktu widzenia prawa jest oddzielnie zewidencjonowanym przedsiębiorcą. Oznacza to, że wspólnicy mogą wstąpić do spółki cywilnej dopiero po uzyskaniu wpisu do Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej, dodatkowo w rejestrze musi zostać ustanowiony wpis o zawarciu umowy spółki cywilnej.
Wystąpienie ze spółki cywilnej
Możliwość wystąpienia ze spółki zależy od rodzaju zawartej umowy między wspólnikami. W przypadku, gdy umowa została zawarta na czas nieokreślony, wówczas każdy ze wspólników może ze spółki wystąpić bez podawania powodów, wypowiadając swój udział na trzy miesiące naprzód na koniec roku obrachunkowego. Wypowiedzenie umowy bez zachowania terminu wypowiedzenia może nastąpić wyłącznie z ważnych powodów.
W przypadku umowy spółki zawartej na czas określony zasadniczo nie ma możliwości wypowiedzenia umowy. Wyjątkowo wypowiedzenie takie jest możliwe, analogicznie jak przy umowie na czas określony bez zachowania okresu wypowiedzenia, jedynie z ważnych powodów.
Oświadczenie wspólnika o wypowiedzeniu udziału w spółce cywilnej powinno być skierowane do wszystkich wspólników. Pociąga to za sobą konsekwencję tego typu, że jeżeli wypowiadający umowę wspólnik nie poinformował pozostałych wspólników bądź ich pełnomocników albo zrobił to nieprawidłowo, wtedy wspólnik ten wciąż odpowiada za zobowiązania spółki. Wypowiedzenie co do zasady nie wymaga specjalnej formy, jednak ze względów dowodowych wskazana jest forma pisemna.
Wypowiedzenie w dwuosobowej spółce cywilnej
Wystąpienie wspólnika z dwuosobowej spółki cywilnej skutkuje tym, że ulega ona rozwiązaniu, a co za tym idzie, majątek spółki ulega likwidacji. Likwidacja majątku spółki, jeżeli nie została uregulowana w umowie spółki, podlega unormowaniom art. 875 kc. Aby przeprowadzić likwidację, należy sporządzić spis z natury na dzień likwidacji dla ustalenia dochodu wspólników uzyskanego do dnia rozwiązania spółki, z uwzględnieniem różnic remanentowych. Spis ten obejmuje towary handlowe, materiały podstawowe oraz pomocnicze, półwyroby, wyroby gotowe, braki i odpadki.
Majątek spółki przeznacza się na spłacenie zobowiązań spółki. Z majątku pozostałego zwraca się wspólnikom ich wkłady, natomiast pozostałą nadwyżkę wspólnego majątku dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach spółki.
Co w sytuacji, kiedy jeden ze wspólników chce kontynuować działalność spółki?
Po wyjściu jednego ze wspólników ze spółki cywilnej ten drugi ma możliwość w dalszym ciągu prowadzić jej działalność, a może to uczynić na dwa sposoby.
Pierwszym z nich jest rozwiązanie spółki, a następnie zbycie lub wprowadzenie składników majątku pozostałego po rozwiązanej spółce do nowej działalności zarejestrowanej przez jednego ze wspólników.
Drugim sposobem jest natomiast zarejestrowanie działalności jednoosobowej przez jednego ze wspólników, sprzedaż majątku spółki do nowo zarejestrowanej działalności, a dopiero na samym końcu rozwiązanie spółki.
Konsekwencją obu wyżej wspomnianych sposobów przekształcenia spółki cywilnej w jednoosobową działalność gospodarczą jest obowiązek uregulowania kwestii dotyczących podatku dochodowego oraz podatku od towarów i usług. Powyższe obowiązki są skutkiem przeniesienia na przedsiębiorcę prowadzącego jednoosobową działalność składników majątku spółki cywilnej.
Konsekwencje w zakresie podatku dochodowego
Konsekwencje w zakresie prawa podatkowego reguluje Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej jako ustawa o PIT). Należy pamiętać, że zgodnie z art. 14 ustawy o PIT w przypadku zbycia majątku na rzecz jednego ze wspólników rozwiązanej spółki cywilnej, przychodem z działalności gospodarczej będą przychody z odpłatnego zbycia składników majątku otrzymanych w związku z likwidacją spółki, chyba że zbycie nastąpi po upływie 6 lat od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja spółki i nie nastąpi w wykonaniu działalności gospodarczej. Do przychodów tych nie zalicza się z kolei środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu likwidacji spółki cywilnej. Oznacza to, że otrzymanie przez wspólników środków pieniężnych stanowiących nadwyżkę ponad dochód obliczony według zasad zawartych w art. 24 ust. 2 ustawy o PIT nie będzie podlegało opodatkowaniu.
Jeżeli jednak przy likwidacji spółki cywilnej jeden ze wspólników dokona odpłatnego zbycia składników majątku na rzecz drugiego ze wspólników, który zamierza kontynuować działalność spółki, wówczas dla wspólnika zbywającego majątek będzie to stanowiło przychód z prowadzonej działalności gospodarczej. W tej sytuacji przychód ze sprzedaży będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
Natomiast w drugim z powyżej opisywanych wypadków, tj. gdy majątek spółki odsprzedany zostanie wspólnikowi, który rozpocznie swoją działalność przed likwidacją spółki cywilnej, w spółce dojdzie do powstania dodatkowego przychodu oraz dochodu ze sprzedaży. Tym sposobem powstanie przychód do rozliczenia w spółce, zaś u wspólnika kontynuującego działalność spółki powstaną koszty uzyskania przychodu, dzięki czemu podatek dochodowy się „wyzeruje”.
- Przekształcenie spółki cywilnej w jednoosobową działalność gospodarczą
- Przekształcenie sp. z o.o. w jednoosobową działalność gospodarczą - ważne informacje!
- Spółka cywilna - zmiany umowy i rozwiązanie spółki (cz.5)
Konsekwencje w zakresie podatku VAT
Konsekwencje w zakresie podatku VAT reguluje ustawa o podatku od towarów i usług.
W przypadku wyboru pierwszego z wyżej opisywanych „przekształceń” zgodnie z art. 14 ustawy o VAT podatek ten należy odprowadzić, jeżeli po likwidacji spółki pozostaną towary opodatkowane podatkiem VAT. Za takie towary uznać należy rzeczy oraz ich części, wszelkie postacie energii, jak również środki trwałe, m.in. budynki i grunty. Towary te należy ująć w spisie z natury sporządzonym na dzień likwidacji. Należy pamiętać, że spis może obejmować wyłącznie te towary, w stosunku do których przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Spółka ma zatem obowiązek uiścić podatek należny od spisu wycenionego według cen nabycia, a nie rzeczywistej wartości składników majątku na dzień likwidacji. Wspólnicy zaś mogą zbywać składniki majątku likwidowanej spółki przez 12 miesięcy od dnia likwidacji, nie płacąc podatku.
Wybór drugiej metody spowoduje natomiast, że spis z natury wykaże zerowy majątek. Wiąże się to z faktem, że spółka cywilna upłynnia swój majątek jeszcze przed dniem likwidacji. Podatek VAT od sprzedaży do zapłacenia zostanie obliczony od ceny transakcji, która zasadniczo będzie niższa niż cena nabycia.
Obowiązki wspólnika wychodzącego ze spółki a kontynuującego działalność
Na początku, aby rozwiązać spółkę, wspólnicy muszą tego dokonać poprzez aktualizację dotychczasowego zgłoszenia na formularzu NIP-2. W tym celu należy go złożyć, zaznaczając opcję nr 4 w polu 31 – ustanie bytu prawnego spółki. Następnie spółkę należy wyrejestrować jako płatnik składek ZUS.
Wspólnik, który decyduje się na wystąpienie ze spółki i zaprzestanie wykonywania działalności gospodarczej, ma jedynie obowiązek złożyć we właściwym wydziale działalności gospodarczej zawiadomienie o zaprzestaniu wykonywania działalności gospodarczej.
Z kolei wspólnik chcący kontynuować działalność spółki, powinien złożyć zgłoszenie dotyczące zmian w ewidencji działalności gospodarczej. Zasadniczo zmiany będą dotyczyły nazwy przedsiębiorcy, tak aby wpis w CEIDG nie informował już o prowadzeniu spółki cywilnej. Należy także w miarę potrzeby zmienić adres siedziby oraz zastanowić się, czy przedmiot działalności będzie się całościowo pokrywał z przedmiotem działalności spółki.
Przekształcenie spółki cywilnej w jednoosobową działalność gospodarczą – podsumowanie
Przekształcenie spółki cywilnej w jednoosobową działalność gospodarczą należy rozumieć jako przekształcenie w cudzysłowie, gdyż formalnie nie może dojść do przekazania przez spółkę swoich praw i obowiązków jednemu z jej wspólników. W przypadku, gdy w dwuosobowej spółce cywilnej jeden ze wspólników wypowie umowę, spółka musi zostać rozwiązana, a jej majątek ulec likwidacji. Proces przeprowadzenia likwidacji nie jest jednak czasochłonny i skomplikowany, a właściwe przeprowadzenie rozwiązania spółki pozwoli wspólnikowi, który zdecyduje się kontynuować jej działalność, na przejęcie majątku spółki bez obowiązku uiszczania wysokich kwot podatku dochodowego oraz podatku od towarów i usług.
Spółka cywilna w systemie wfirma.pl
W przypadkach gdy przedsiębiorcy prowadzą spółkę cywilną na uproszczonej księgowości, jak i jednoosobową działalność - doskonale do tego sprawdzi się system wFirma.pl :
- ZUS DRA dla wspólników, jak i DRA dla spółki za pracowników,
- Wyliczanie zaliczek na podatek dochodowy i generowanie rocznych PIT wspólników w jednym systemie,
- Wszyscy wspólnicy spółki cywilnej mają wgląd do danych firmy i mogą wystawiać równolegle faktury,
- intuicyjne schematy księgowe i darmowe aktualizacje sytemu!